Xarkov xor sinagogasi
| Xarkov xor sinagogasi | |
|---|---|
 | |
| Umumiy maʼlumot | |
| Turi | Sinagoga |
| Joylashuvi | Pushkinska koʻchasi 12, Xarkov, Ukraina |
| Narxi | 150,000 rubl |
| Dizayn va konstruksiya | |
| Meʼmor | Yakov Gevirts |
| Vebsayt | |
Rasmiy sayti  | |
| Xarkov xor sinagogasi | |
Xarkov xor sinagogasi (ukraincha: Харківська хоральна синагога) – Ukrainaning Xarkov shahrida joylashgan mamlakatdagi eng katta sinagoga va meʼmoriy ahamiyatga ega bino.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ibodatxonaning qurilishi 1909-yilda boshlangan, arxitektorlar tanlov doirasida loyiha takliflarini berishgan. Sankt-Peterburglik meʼmor Yakov Gevirts gʻolib boʻlgan loyihani taqdim etgan va qurilish 1913-yilda 150 000 rubl qiymatida yakunlangan[1]. 1923-yil iyun oyida sinagoga yahudiy ishchilarining talabi bilan yopilgan, hukumat tomonidan milliylashtirilgan va Komintern tarkibiga kiruvchi yahudiy ishchilar klubi foydalangan[2]. Mahalliy Yevseksiya bu kunni dam olish kuni deb eʼlon qilgan. Bir guruh yahudiy ishchilar qizil bayroq koʻtarib, binoga kirishgan holda ibodatxonaga yurish uyushtirgan. Moskvadagi Der Emes sinagogani „aksilinqilob uyasi“ deb eʼlon qilgan va ibodatxonadagi Tavrot varaqlari podshohga bagʻishlanganligini daʼvo qilgan[3]. Keyin bino turli maqsadlarda, jumladan, klub, kino va sport majmuasini oʻz ichiga olgan va 1990-yilgacha ibodat sifatida foydalanilmagan.
Sovet Ittifoqi parchalanganidan soʻng, turli yahudiy guruhlari sinagogani nazorat qilish uchun kurashganlar. Edvard Xodos islohotchi yahudiylik aʼzolarini vakillik qilish uchun tashkilot tuzgan va sinagoga ustidan nazoratni tasdiqlagan. Chabad vakillari oʻzaro daʼvolar bilan chiqib, bir muddat ikkala guruh ham binoda faoliyat yuritdgan. 1993-yilda Xodos ibodatxonaning ikkinchi qavatida ishlagan, maʼlumotlarga koʻra, u oʻzining antiqa buyumlari bilan shugʻullangan va mahalliy bolalar uchun juma kuni kechqurun kik-boks klubini tashkil qilgan[4][5].
1998-yilda yongʻinda sinagoga yongan va rasman Chabadga topshirilgan. 2003-yilda keng koʻlamli taʼmirlash ishlari yakunlangan[6].
Arxitekturasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Bino dizayni Xarkov arxitektura jamiyati tomonidan „qadimgi Falastinning ulkan devorlarini eslatuvchi“ deb hisoblangan roman-gotik, neogotik va islom meʼmorchiligi uslublarining kombinatsiyasi sifatida tasvirlangan[7].
Bino gumbazining balandligi 42 m va uzunligi 50 metr (160 ft), umumiy maydoni 2,067 square metre (22,250 kv ft)[8].
Bugungi kunda sinagoga
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ibodatxona Xarkovdagi yahudiylar hayotining markazi va shaharning muhim diqqatga sazovor joyi. Yahudiy bayramlarini yahudiylar ham, yahudiy boʻlmaganlar ham sinagogada nishonlashadi. Xanukka bayrami Petro Yushchenkoni, oʻsha paytdagi gubernator Arsen Avakovni va milliy ommaviy axborot vositalarini jalb qilgan[9]. Xarkovdagi Ikkinchi jahon urushi yahudiy faxriylariga hurmat koʻrsatish kabi tadbirlar ham boʻladi[10].
Ibodatxona Xabad tomonidan boshqariladi, uning bosh qarorgohi Xarkovda joylashgan[11]. Sinagoganing hozirgi ravvini Moshe Moskovits ham Xarkovning bosh ravvinidir[12]. Chabad, shuningdek, 1-11-sinflarda 500 nafar yahudiy bolalarga moʻljallangan maktab va 70 oʻrinli bolalar bogʻchasini ham boshqaradi[13].
Xarkov meri Xennadi Kernes sinagogadagi Purim bayramida[14] va ravvin Moskovits qizining toʻyida qatnashgan[15].
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Н. Дьяченко. Улицы и площади Харькова. X., Прапор, 1977.
- Харьков: Архитектура, памятники, новостройки. Путеводитель. Сост. А. Ю. Лейбфрейд, В. А. Реусов, А. А. Тиц.- Х.: Прапор, 1985.
- А. Лейбфрейд, Ю. Полякова. Харьков. От крепости до столицы. Х., Фолио, 2004.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „The History of the Kharkiv Choral Synagogue“. Kharkov Synagogue. 2013-yil 13-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 10-noyabr.
- ↑ „Synagogue“. Ukraine Vision. 2012-yil 20-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 10-noyabr.
- ↑ Levin, Nora. The Jews in the Soviet Union Since 1917: Paradox of Survival, Volume 1. New York and London: New York University Press, 1990 — 77-bet. ISBN 9780814750513.
- ↑ Sue Fishkoff. „Scrum over possession of Kharkov shuls“. jta.org. 2013-yil 15-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 10-noyabr.
- ↑ Betsy Gidwitz. „JEWISH LIFE IN UKRAINE AT THE DAWN OF THE TWENTY-FIRST CENTURY: PART ONE“. No. 451 8 Nisan 5761 / 1 April 2001. Jerusalem Center for Public Affairs. 2013-yil 15-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 10-noyabr.
- ↑ „Great Choral Synagogue“. Skyscraper.com. Qaraldi: 2012-yil 10-noyabr.
- ↑ „The History of the Kharkiv Choral Synagogue“. Kharkov Synagogue. 2013-yil 13-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 10-noyabr.
- ↑ Michal Lando. „The Kharkov camp question“. The Jerusalem Post. Qaraldi: 2012-yil 10-noyabr.
- ↑ „Kharkov for Chanukah - the place where everyone wants to be“. Kharkov Synagogue. 2015-yil 6-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 10-noyabr.
- ↑ „Kharkov Synagogue Hosts Gala Event For WWII Veterans“. Kharkov Synagogue. 2015-yil 6-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 10-noyabr.
- ↑ „Chabad of Kharkov“. Chabad.org. Qaraldi: 2012-yil 10-noyabr.
- ↑ „Thousands of Jews Rely on Chabad at Kharkov Games“. crownheights.info. Qaraldi: 2012-yil 10-noyabr.
- ↑ „Greeting Moshiach With Song“. beismoschiach.org. Qaraldi: 2012-yil 10-noyabr.
- ↑ „Purim in the Kharkov Circus!“. crownheights.info. Qaraldi: 2012-yil 10-noyabr.
- ↑ „Korf-Moskovitz Wedding“. chabadinfo.com. Qaraldi: 2012-yil 10-noyabr.