Xalqaro futbol assotsiatsiyalari kengashi
 | |
| Maqsadi | O'yin qonunlarini boshqarish |
|---|---|
| Ishga tushgan sanasi | 2 iyun 1886 yil |
| Joylashuvi | Zurich, Shveysariya |
| Hududiy xizmati | Xalqaro |
| Secretary | Lukas Brud |
| Aʼzolari |
|
| Vebsayti | theifab.com |
Xalqaro futbol assotsiatsiyalari kengashi (inglizcha: International Football Association Board, qisqartmasi IFAB[1]) — futbol oʻyini qoidalarini yurutuvchi va tartibga soluvchi xalqaro tashkilotdir.
Asosiy qoidalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Kengashga futbolning asoschilari hisoblangan Angliya, Shotlandiya, Uels va Shimoliy Irlandiya futbol assotsiatsiyalari hamda futbolni xalqaro darajada boshqaradigan FIFA tashkiloti kiradi. Kengashda har bir Britaniya futbol assotsiatsiyasi 1 ovozga ega, FIFA esa 4 ta ovozga ega. IFAB qarorlari 3/4 ovoz bilan tasdiqlanishi kerak; demak, qaror qabul qilish uchun kamida oltita ovoz kerak. Shunday qilib, har qanday IFAB reglamentini qabul qilish uchun 2 ta FIFA ovozi kerak, biroq FIFAning oʻzi oʻyin qoidalarini oʻzgartira olmaydi; ular Britaniya assotsiatsiyasining kamida ikkita a’zosi tomonidan kelishilgan boʻlishi kerak. Yigʻilish boʻlib oʻtishi uchun yigʻilishda beshta a’zo assotsiatsiyadan kamida toʻrttasi, ulardan biri FIFAdan boʻlishi kerak, degan kvorum qoidasi ham mavjud. Kengash yiliga ikki marta yigʻiladi: bir marta futbol oʻyinini tartibga soluvchi qoidalarga mumkin boʻlgan oʻzgartirishlar toʻgʻrisida qaror qabul qilish va bir marta uning ichki ishlarini muhokama qilish uchun. Birinchi yigʻilish yillik umumiy yigʻilish, ikkinchisi esa yillik ish yigʻilishi deb ataladi. Yigʻilishdan toʻrt hafta oldin assotsiatsiya a’zolari oʻz takliflarini yozma ravishda qabul qiluvchi assotsiatsiya kotibiga yuborishlari kerak. Keyin FIFA boshqa barcha assotsiatsiyalarga tegishli takliflar roʻyxatini ekspertiza uchun taqdim etadi. Aksiyadorlarning yillik umumiy yigʻilishi fevral yoki mart oylarida, yillik ishchi yigʻilishi esa sentabr va oktabr oylarida oʻtkaziladi[2]. Zarur hollarda Kengash yillik majlislar oʻtkazilishidan qatʼi nazar, navbatdan tashqari yigʻilish oʻtkazishi mumkin. 2012-yil 5-iyul kuni FIFA tomonidan Tsyurixda tashkil etilgan maxsus yigʻilish yakunlari boʻyicha oʻtkazilgan matbuot anjumanida Kengash qiyin vaziyatlarda golni toʻgʻri aniqlash uchun videogol tizimi ma’qullangani ma’lum qilingan[3]. Shunga oʻxshash tizim 2014-yilda Braziliyada boʻlib oʻtgan futbol boʻyicha jahon chempionatida ham sinab koʻrilgan.
Yillik umumiy yigʻilishning oʻyin qoidalariga oʻzgartirishlar kiritish toʻgʻrisidagi qarorlari konfederatsiyalar va a’zo assotsiatsiyalar uchun 1-iyuldan boshlab majburiy hisoblanadi. Biroq joriy mavsumi hali 1-iyulgacha tugamagan konfederatsiyalar oʻyin qoidalariga qabul qilingan oʻzgartirishlarni amalga oshirishni keyingi mavsum boshlanishigacha kechiktirishi mumkin[4].
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]1880-yillarning boshlarida futbol qoidalari asosan standartlashtirilgan boʻlsa-da, toʻrtta Britaniya futbol assotsiatsiyasi qoidalarning biroz boshqacha versiyalarini qoʻllagan. Bu xalqaro oʻyinlarni tashkil etishda muammolar tugʻdirdi, chunki oʻyinlarda mezbonning belgilangan qoidalari qoʻllangan. Qaysidir ma’noda, bu maqbul, lekin koʻpincha adolatsiz edi. Buni tuzatish uchun Britaniya assotsiatsiyalari 1882-yil 6-dekabrda Manchesterda Britaniya futbol assotsiatsiyasi jamoalari oʻrtasidagi oʻyinlarda qoʻllanishi mumkin boʻlgan umumiy qoidalar toʻplamini kelishib olish uchun yigʻilishdi. Konferentsiya birinchi xalqaro turnir — Britaniya uy chempionatini yaratdi va oʻyin qoidalarini tartibga soluvchi doimiy organni yaratishni taklif qildi.
IFABning birinchi yigʻilishi 1886-yil 2-iyun chorshanba kuni Londondagi „Xolborn Viaduct“da Angliya futbol assotsiatsiyasi ofisida boʻlib oʻtgan[5][6]. Har bir Britaniya assotsiatsiyasi teng ovozga ega edi.
FIFA — butun jahon futbolini boshqaradigan tashkilot, xalqaro sport tashkilotining organi — 1904-yilda Parijda tashkil etilgan. FIFA IFAB tomonidan belgilangan qoidalarga amal qilishini ma’lum qilgan. Oʻyinning xalqaro miqyosda tobora ommalashib borishi 1913-yilda FIFA vakillarining IFABga qabul qilinishiga olib keldi. Dastlab ular faqat ikkita ovozga ega edilar va Britaniya assotsiatsiyalari tomonidan qabul qilingan qarorlarni oʻzgartira olmas edilar. 1958-yilda Kengash oʻzining joriy ovoz berish tizimi toʻgʻrisida qaror qabul qildi, bunda Britaniya assotsiatsiyasining har biri 1 ovozga ega, FIFA esa 4 ovozga ega; Endi qaror qabul qilish uchun kengashning har 8 a’zosidan kamida 6 ta ovoz kerak. 1921-yilda Irlandiya boʻlinganidan keyin IFA nomi Shimoliy Irlandiyaga berildi, u Buyuk Britaniya tarkibida qoldi va Kengashda oʻz ovozini saqlab qoldi. Mustaqil Irlandiya Respublikasi tomonidan tashkil etilgan FAI futbol organi Britaniya assotsiatsiyasi ovoziga ega emas.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Amendments to the Laws of the Game - 2010/11“ (en). FIFA (2010-yil 19-aprel). 2012-yil 1-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 7-oktyabr.
- ↑ Form & Function (Wayback Machine saytida 2011-08-27 sanasida arxivlangan) FIFA — FIFA paper on the role of the IFAB
- ↑ „FIFA“ (deadlink). 2012-yil 7-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 18-sentyabr.
- ↑ „FIFA Statutes“ (deadlink). 2014-yil 7-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 18-sentyabr.
- ↑ The First Meeting of the International Football Association Board (Wayback Machine saytida 2007-10-07 sanasida arxivlangan) Soccer South Bay Referee Association
- ↑ TheFA.com — History of The FA Football Association
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- History of IFAB, including minutes of the meetings Soccer South Bay Referee Association
- FIFA/IFAB paper on the role of the IFAB (Wayback Machine saytida 2011-08-27 sanasida arxivlangan) FIFA