Kontent qismiga oʻtish

Vyetnam kalligrafiyasi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Xattotlik bilan shug‘ullanuvchi vyetnamlik.
Vyetnam alifbosida Vyetnam xattotligi

Vyetnam xattotligi ( Vyetnam alifbosi: Thư pháp Việt Nam , Chữ Hán: chữhàngān) Vyetnamning xattotlik an'analari bilan bog'liq. U tarixiy chữ Hán ( xitoycha belgilar ), Chữ Nôm (Vyetnam tilidan olingan belgilar) va lotin tiliga asoslangan Vyetnam alifbosi kabi turli xil skriptlardan foydalangan holda yozilgan kalligrafik asarlarni o'z ichiga oladi. Tarixiy jihatdan xattotlar avvaligi ikki xil yozuvdan foydalanganlar. Ammo, lotin tiliga asoslanganVyetnam alifbosi qabul qilinganligi tufayli, zamonaviy Vyetnam xattotligi chữ Hán Nom bilan birga lotin yozuvidan ham foydalanadi.[1]

An'anaviy Vyetnam xattotligiga Xitoy kuchli ta'sir ko'rsatadi. Chữ Xan ko'pincha qadimgi Vyetnamda adabiy til sifatida ishlatilgan va natijada Vyetnam xattotligi ham Xitoy xattotligi standartiga amal qilgan va ko'plab yozuvlarida chữ Handan foydalangan. Masalan, Li sulolasi davrida uning uslubi Xitoyning Tang sulolasiga (618-907) o'xshash edi. Tran sulolasi davrida unga Xitoy Song (960-1279) va Yuan (1271-1368) sulolalari kuchli ta'sir ko'rsatdi.[2]

Shunga qaramay, vaqt o'tishi bilan Vyetnam tarixan Chữ Han va Chữ Nomni yozish uchun o'ziga xos xattotlik uslublarini ishlab chiqdi. Keyingi Lê sulolasida Vyetnam "Nam tự" deb nomlangan o'ziga xos xattotlik uslubini ishlab chiqdi ( lit. " 南字 ,) tomonidan Phạm Đình 範廷琥 ) o'zining Vũ Trung Tùy Bút kitobida ( 雨中隨筆 kunlarda yozilgan ).[3] U dastlab byurokratiyada ishlatilgan,lekin keyinchalik barcha yozuv maqsadlarida ishlatila boshlangan. U "Lệnh Thư" deb ham atalgan ( lit. ' 令書 ,) Việt Sử Toát Yếu (Vyetnam tarixi va to'plami - 越史撮要 ) dastlabki byurokratik xususiyati tufayli.[4]

Vyetnamcha kursiv

Zamonaviy davrda xattotlik tez-tez lotin tiliga asoslangan Vyetnam alifbosida amalga oshirildi, chunki Chữ Nom va Chữ Han asosan ishlatilmay qolgan edi.[5] Chữ quốc ngữ xattotlik yangi she'riyat va erkin she'riyat harakati davrida Vyetnam xalq tilidan foydalanishning ommaviyligi, shuningdek, fransuz adabiyotining ta'siri tufayli mashhurlikka erishdi. Zamonaviy Vyetnam xattotligi zamonaviy lotin kursividan ta'sirlangan, ammo G'arb xattotligida bo'lgani kabi, qalam yoki qamish qalam o'rniga, xattotlik cho'tkasi yordamida yozilgan. Vyetnam xattotligi she'rlar, bayramona bannerlar, tabellar va hokazolarni yozish uchun ishlatilishi mumkin.

Vyetnam xattotlik san'ati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ma'lumotnomalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. VietnamPlus. „Vietnamese Traditional Calligraphy During Tet | Festival | Vietnam+ (VietnamPlus)“ (en). VietnamPlus (2022-yil 9-fevral). Qaraldi: 2022-yil 9-fevral.
  2. „New book tells story of VN calligraphy“. Vietnam News. Qaraldi: 2018-yil 19-mart.
  3. Vũ Trung Tùy Bút (vi). 
  4. Việt Sử Toát Yếu (vi). 
  5. „Vietnamese neglect Han-Nom heritage“. Viet Nam News (2012-yil 14-fevral). 2013-yil 29-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 18-dekabr.