Vikipediya:Fikrlarni ajratish

Bu maqola Vikipediya inshosidir. U erkin uslubda boʻlib, Vikipediya qonun-qoidalariga mos ravishda yozilmagan boʻlishi mumkin.

Fikrlarning ajratilishi – ayni bir hodisa haqida bir necha maqolalar yaratish, hodisani turli nuqtayi nazardan yoritish. Vikipediyada hodisa haqidagi fikrlarning bir nechta maqolalarga boʻlinishi nomaqbul hisoblanadi.

Vikipediyaning asosiy tamoyili betaraf nuqtayi nazar boʻlib, unga koʻra maqola mavzulari barcha muhim nuqtayi nazarlarni hisobga olgan holda xolis tavsiflanishi kerak. Agar biron-bir predmet toʻgʻrisida yagona fikr mavjud boʻlmasa, maqolada ushbu masala boʻyicha barcha muhim fikrlar keltirilishi, ular nufuzli manbalarga havolalar bilan tasdiqlanishi kerak. Agar bu fikrlar turli moddalar boʻyicha tarqoq boʻlib chiqsa, betaraflik tamoyiliga rioya qilish mumkin boʻlmay qoladi, chunki har bir moddada ushbu mavzu boʻyicha faqat bitta fikr keltiriladi va nuqtayi nazarlarning toʻliq spektri yaxlit obyektiv yoritilmasdan qoladi. Bunday maqolalar oʻrtasida havolalar oʻrnatilgan taqdirda ham, ular baribir obyektiv manzarani bermaydi, chunki betaraflik nafaqat nuqtayi nazarlarni sanab oʻtishni, balki ularni betaraf koʻrinishda bayon etishni ham nazarda tutadi.

Agar maʼlum bir hodisani turli nuqtayi nazardan tavsiflovchi bir nechta maqola mavjud boʻlsa, unda ushbu hodisa haqida barcha maqolalardagi maʼlumotlar umumiy betaraf nom ostida bitta maqolaga oʻtkazilishi kerak. Maqoladagi material betaraf tarzda taqdim etilishi va nufuzli manbalarga havolalar bilan berilishi kerak. Qolgan maqolalarni olib tashlash yoki asosiy maqolaga yoʻnaltirish kerak.

Maqola mavzusi mustaqil obyekt ekanligini aniqlash kerak. Masalan, Arman genotsidini inkor etish – Arman genotsidi maqolasidan alohida mavzu boʻlishi mumkin, chunki alohida hodisaga – Arman genotsidining yoʻqligini isbotlashga qaratilgan shaxslar va tashkilotlarning siyosiy faoliyatiga bagʻishlangan. Ushbu kuchlarning mavjudligi haqiqati va ularning nuqtayi nazari Arman genotsidi maqolasida yoritilgan boʻlishi kerak. Ammo ularning faoliyati bilan bogʻliq oqibatlar (jamoatchilik reaksiyasi, ayblovlar va boshqalar) alohida maqolada yozilishi mumkin.

Nima fikrlar ajratilishi emas

Fikrlar ajratilishiga kirmaydigan maqolalar:

• hodisaning ayrim xususiyatlari haqidagi maqolalar. Masalan, agar Fransiya haqida juda katta va keng qamrovli maqola mavjud boʻlsa, u holda Fransiya tarixi, Fransiya geografiyasi, Fransiyaning siyosiy tuzilishi, Fransiya iqtisodiyoti boʻlimlarini alohida maqolalarga ajratish mantiqan toʻgʻri boʻladi. Asl maqolada esa faqat qisqacha xulosa va batafsil versiyaga havola qoldiriladi ({{main}} andozasi). Bundan tashqari, agar Fransiya tarixi maqolasining oʻzi juda katta hajmli boʻlib qolsa, uni umumiy sharh maqolasiga aylantirish va alohida tarixiy bosqichlarni mustaqil maqolalarga ajratish kerak boʻladi. Agar tarixning biror davri juda batafsil yoritilgan boʻlsa, masalan, Yuz yillik urush yoki Fransuz inqilobini alohida kichik maqolalarga ajratish ham mantiqan toʻgʻri boʻladi. „Vikipediya nima emas“ qoidasiga koʻra, maʼlumotning chuqurligi va tafsilotlariga cheklovlar yoʻq (boshqa barcha talablarga rioya qilish sharti bilan). Shunday qilib, „Fransuz inqilobi“ maqolasi, oʻz navbatida, turli bosqichlar, siyosiy guruhlar, voqealar va shaxslarni tasvirlaydigan bir nechta maqolalarga boʻlinishi mumkin. Shu bilan birga, agar bunday ajratish maqola obyektini maʼlum bir nuqtayi nazardan taqdim etish maqsadini koʻzlasa, bunga yoʻl qoʻyilmaydi. Masalan, Fransiyaning tashqi iqtisodiy siyosati maqolasini yozish mumkin, lekin „Fransiyaning uchinchi dunyo mamlakatlaridagi iqtisodiy ekspansiyasi“ maqolasini yaratish mumkin emas.
• hodisalarning butun bir sinfini tavsiflovchi maqolalar. Masalan, Sovet Ittifoqi trolleybuslarining turli modellari haqidagi batafsil va asosli maqolalar uchun Sovet Ittifoqidagi trolleybuslar haqida umumiy maqola yozish mumkin (hatto maqsadga muvofiq). Unda sovet trolleybuslarining asosiy xususiyatlari qisqacha bayon etilgan va har bir model haqida batafsilroq maqolalarga havolalar keltirilgan boʻlardi. Biroq, sharh maqolasi maʼlumotlarning toʻplamidan iborat boʻlmasligi kerak. Masalan, „yakobinchilarning jinoyatlari“ maqolasi yaratilishiga yoʻl qoʻyib boʻlmaydi (Konvent hukmlari boʻyicha qatl etilganlar roʻyxati boʻlishi mumkin).
• muhim shaxslar guruhining eʼtiqodlari, siyosiy harakat gʻoyalari, falsafiy konsepsiyaning tavsifi. Pozitivizm maqolasida faqat bir guruh shaxslarning qarashlari tasvirlanadi, ammo agar maqolada qarashlarning oʻzi ham, ularning tanqidi ham keltirilgan boʻlsa (qarashlarning oʻzlarining ahamiyati yaqqol koʻrinib turgan holda), bunday mavzu alohida maqolaga loyiqdir. Bunda gʻoya (konsepsiya, nazariya) shaxsining yoki yaratuvchisining emas, balki gʻoya (konsepsiya, nazariya) ning ahamiyati muhim mezon hisoblanadi. Gʻoya, nazariya, konsepsiya ahamiyatining eng oddiy mezoni uning boshqa ahamiyatli hodisa va nazariyalarga taʼsiridir. Ahamiyati haqida batafsil – bu sahifaga qarang.
• koʻp maʼnoli soʻzlarning turli maʼnolari tavsifi. Masalan, maydon (fizika) va maydon (algebra) tushunchalari, albatta, bir-biridan farq qilishi kerak.

Qanday aniqlash mumkin?

Xarakterli belgilari:

• betaraf yozilgan muqaddimaning yoʻqligi va uni ifodalashning imkonsizligi.
• bir xil hodisa haqida ikki yoki undan ortiq maqolalarning mavjudligi – hatto ularning nomlari bir xil boʻlmasa ham.
• obyektlar (voqealar) fragmentini (fragmentlarini) original tarzda ajratib olish va/yoki ularni taqqoslash.
• „aks maqola“ni shakllantirish imkoniyati.

Tasodifiy ajratish

Baʼzida Vikipediyada bir hodisaga bagʻishlangan bir nechta maqolalar tasodifan yozilib qolishi mumkin. Bunday maqolalarni birlashtirish kerak, mashhur nomga yoʻnaltirish qilinadi. Maqola uchun nom tanlash haqida batafsil maʼlumotni ushbu sahifadan topishingiz mumkin. Mazkur qoida sahifasi bilan ham tanishib chiqing.

Maqolani qasddan ajratish

Agar foydalanuvchi oʻz nuqtai nazarini ifodalash uchun maqolaning „muqobil“ versiyasini ataylab yaratsa, bunday xatti-harakatlar Vikipediya qoidalariga ziddir. Bir martalik qoidabuzarlik qilingan holatda, foydalanuvchining ezgu maqsadlarini, foydalanuvchi Vikipediyaning barcha qoidalarini bilmasligini anglagan holda, foydalanuvchiga turli nuqtai nazarlarga ega boʻlgan bir nechta maqolalarni yaratishning salbiy oqibatlarini tushuntirish kerak. Agar foydalanuvchi maqolalarning muqobil versiyalarini qayta-qayta yaratsa va fikrlarni ajratishda davom etsa, administratorlar Vikipediyani vandalizmdan himoya qilish uchun foydalanuvchining Vikipediyaga yoki alohida maqolalarni tahrirlashini cheklashi mumkin.