Kontent qismiga oʻtish

Valletta

Ishoratlarni tahrirla
Koordinatalari: 35°53′52″N 14°30′45″E / 35.89778°N 14.51250°E / 35.89778; 14.51250
Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Valletta

Belt Valletta
poytaxt shahar
{{{rasmiy_nomi}}}ning bayrogʻi
Bayroq
{{{rasmiy_nomi}}}ning rasmiy gerbi
Gerb
35°53′52″N 14°30′45″E / 35.89778°N 14.51250°E / 35.89778; 14.51250
Mamlakat Malta
Hukumat
 • Mer Alfred Zammit
Asos solingan 28-mart 1566-yil
Qachondan beri poytaxt shahar 18-mart 1571-yil
Markazi balandligi 56 m
Aholisi
 (2012)
 5 719[1]
Vaqt mintaqasi UTC+1, yozda UTC+2
Telefon kodi 356
Pochta indeks(lar)i VLT
Valletta xaritada
Valletta
Valletta

Valletta[2][3] (maltacha: Belt Valletta, inglizcha: Valletta, ispancha: La Valeta) — Malta davlati poytaxti, Oʻrta dengizdagi Malta orolining shimoli-sharqiy sohilidagi qoyadan iborat yarim orolda joylash-gan. Iklimi Oʻrta dengizga xos, yozi issiq va KURUK> qishi iliq va seryomgʻir (eng past temperatura 4°; eng yuqori temperatura 36°). Yiliga 500 mm yogʻin yogʻadi. Aholisi 7,9 mingdan koʻproq kishi (1990-yillar oʻrtalari). Dengiz porti. Xalqaro aeroport bor. Kemasozlik, kema verfi, oziq-ovqat. toʻqimachilik, tikuvchilik, koʻn poyabzal sanoati korxonalari mavjud. Baliqovlanadi. Universitet (1762-yildan), muzeylar, milliy kutubxona, teatr bor. 16—18-asrlarga oid meʼmoriy yodgorliklar saqlangan. Shaharga 16-asrning 60-yillarida asos solingan.

Etimologiyasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1565-yilda Orolni turklardan himoya qilgan va shaharga asos solgan ritsar, dengiz qoʻmondoni, Ioannitlar ordeni magistri Jan Parisot de la Valletta nomi bilan atalgan. 1970-yillarning boshlariga qadar bu nom „la Valletta“ sifatida atalardi.[4]

Fransiya bosqini va Britaniya boshqaruvi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Erta tong 1967 Britaniya xizmatchilar avlodlar uchun maʼlum badnom Strait koʻchasida ("tor ichak" deb nomlangan).

1798-yilda fransuzlar orolga bostirib kirib, Ordenni chiqarib yuborishdi.[5] Malta isyonidan soʻng, Fransiya qoʻshinlari Valletta va atrofidagi port maydonini ishgʻol qilishda davom etdi, ular 1800-yil sentabr oyida inglizlar tomonidan taslim qilindi. 19-asrning boshlarida Britaniya fuqarolik komissari Genri Pigot shahar istehkomlarining aksariyatini buzishga rozi boʻldi.[6] Buzish ishlari yana 1870 va 1880-yillarda ham taklif etilgan, lekin u amalga oshirilmadi va qoʻrgʻonlar omon qoldi.[7]

Oxir-oqibat Vallettada qurilish loyihalari Britaniya hukmronligi ostida qayta tiklandi. Ushbu loyihalarga darvozalarni kengaytirish, inshootlarni buzib qayta tiklash, yillar davomida yangi uylarni kengaytirish va fuqarolik loyihalarini oʻrnatish kiradi. Vallettani Mdina bilan bogʻlaydigan Malta temir yoʻli 1883-yilda rasman ochilgan.[8] 1931-yilda avtobuslar mashhur transport vositasiga aylangandan keyin temir yoʻllar yopilgan.

1939-yilda Valletta Italiyaga yaqinligi tufayli Qirollik floti Oʻrta yer dengizi floti shtab-kvartirasi sifatida tark etildi va shahar keyingi ikki yil Maltani qamal qilish davomida qaynoq nuqtaga aylandi.[9] Ikkinchi Jahon urushi davomida Germaniya va Italiya havo reydlari Valletta va portning qolgan qismida juda koʻp vayronagarchiliklarga sabab boʻldi. 19-asrda shaharning kirish qismida qurilgan Qirollik Opera teatri reydlar natijasida yoʻqolgan binolardan biri hisoblanadi.

Iqlimi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Valletta issiq-yozli Oʻrta yer dengizi iqlimi (K. K.) issiq, bir oz uzun, quruq yozli va yumshoq, nam qishli, oʻrtacha yillik harorat 19 dan yuqori boʻlganx (66. Valletta yoz oylarida yogʻingarchilik etishmasligini boshdan kechiradi va yogʻingarchilikning katta qismi qish oylarida sodir boʻladi. Qishki harorat atrofdagi dengiz tomonidan boshqariladi, natijada shahar juda yumshoq qishga ega. Maltadagi rasmiy iqlimni yozib olish stantsiyasi Luqa aeroporti, bu vallettadan bir necha mil uzoqlikda joylashgan. Oʻrtacha yuqori haroratlar oraligʻida dan atrofida 16 °C (61 °F) yanvar oyida haqida 32 °C (90 °F) avgust, esa oʻrtacha past haroratlar oraligʻida dan atrofida 10 °C (50 °F) yanvar 23 °C (73 °F) avgust.

iqlimi
Koʻrsatkich Yan Fev Mart Apr May Iyun Iyul Avg Sen Okt Noy Dek Yil
Mutlaq maksimal, °C 22,2 26,7 33,5 30,7 35,3 41,3 42,7 43,8 37,4 34,5 28,2 24,3 43,8
Oʻrtacha maksimal, °C 15,6 15,6 17,3 19,8 24,1 28,6 31,5 31,8 28,5 25,0 20,7 17,1 23,0
Oʻrtacha harorat, °C 12,8 12,5 13,9 16,1 19,8 23,9 26,6 27,2 24,7 21,5 17,7 14,4 19,3
Oʻrtacha minimal, °C 9,9 9,4 10,6 12,4 15,5 19,1 21,7 22,6 20,8 18,1 14,6 11,6 15,5
Mutlaq minimal, °C 1,4 1,7 2,2 4,4 8,0 12,6 15,5 15,9 13,2 8,0 5,0 2,1 1,4
Yogʻingarchilik meʼyori, mm 98,5 60,1 44,2 20,7 16,0 4,6 0,3 12,8 58,6 82,9 92,3 109,2 595,8

Galereya

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Avliyo Ioanna cherkovi Grossmeyster saroyi Respublika koʻchasi — shaharning markaziy koʻchasi
Kastiliya saoyi tungi paytda Parlament binosi Rentso Piano Valetta avtovokzali

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Demographic Review 2005-2012 (Wayback Machine saytida 2016-03-04 sanasida arxivlangan) Andoza:Недоступная ссылка
  2. ↑ Andoza:Атлас мира
  3. ↑ Andoza:Книга:СГНЗС
  4. ↑ Поспелов 2002.
  5. ↑ Zammit, Andre (1986). „Valletta and the system of human settlements in the Maltese Islands“. Ekistics. 53-jild, № 316/317. Athens Center of Ekistics. 89–95-bet. JSTOR 43620704.
  6. ↑ Bonello, Giovanni. „Let's hide the majestic bastions“. Times of Malta (18-noyabr 2012-yil). Qaraldi: 14-oktabr 2014-yil.
  7. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named about
  8. ↑ Cole, Beverly. Trains. Potsdam, Germany: H.F.Ullmann, 2011 — 64-bet. ISBN 978-3-8480-0516-1. 
  9. ↑ Peter Jacobs. Fortress Islands Malta: Defence & Re-Supply During the Siege. Pen and Sword, 31-yanvar 2016-yil — 10–-bet. ISBN 978-1-4738-8255-3. 

Adabiyotlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil


"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Valletta&oldid=4058483" dan olindi