Uru
Uru (Uros) — Boliviya va Peruda Titikaka koʻliga tutashgan hududlarda, shuningdek, toʻgʻridan-toʻgʻri koʻl yuzasida suzuvchi qamish orollarida yashovchi hindu xalqi. Bugungi kunda bunday orollarning 92 tasi (boshqa maʼlumotlarga koʻra, 40-60ta[1]) mavjud boʻlib, ularni Uru xalqi anʼanaviy ravishda Titikaka qirgʻogʻida koʻp oʻsadigan totora qamishidan qurgan. 3000 dan ortiq urulardan faqat bir necha yuz kishi suzuvchi orollarda yashaydi, qolganlari quruqlikka koʻchib oʻtishgan[2].
Hayot tarzi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qamish orolini qurish Uru madaniyatining muhim qismidir. Materik bilan orollar orasidagi asosiy aloqa vositasi qamish qayiqlardir. Bugungi kunda bunday orollarning 92 tasi (boshqa maʼlumotlarga koʻra, 40-60ta) mavjud boʻlib, ular anʼanaviy ravishda Titikaka qirgʻogʻida moʻl-koʻl oʻsadigan totora qamishidan Uru tomonidan qurilgan. Bugungi kunda 3000 dan ortiq urulardan faqat bir necha yuz kishi suzuvchi orollarda yashaydi, qolganlari quruqlikka koʻchib oʻtishgan.
Bugungi kunda qamish orollar koʻplab sayyohlarni oʻziga jalb qiladi.
Baʼzi orollardagi quyosh panellari Uruga televizor va boshqa elektr jihozlaridan foydalanishga imkon beradi. Boshlangʻich maktablar ham mavjud, ammo keyingi taʼlim uchun bolalar quruqlikka, asosan Puno shahriga borishi kerak.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Dastlab, orollar himoya va mudofaa funksiyasiga ega boʻlgan, chunki xavf tugʻilganda ular boshqa joyga koʻchirilishi mumkin boʻlgan. Eng katta orolda qorovul minorasi bor, u ham butunlay qamishdan qurilgan. Urular ko‘l qirg‘og‘ida yashovchi aymara xalqi bilan savdo-sotiq qilib, asta-sekin ularning tilini o‘zlashtirdilar, shu sababli bugungi kunda xalqning ona tili — uru tilida oz kishilar so‘zlashadi. Titikaka koʻli atrofidagi hududlarni inklar imperiyasi bosib olganida, Uru xalqi soliq toʻlashi kerak edi. Koʻpincha, ular jangovarroq qoʻshnilariga qul boʻlishgan.
Ehtimol, inklar suzuvchi orollarni hech qachon kashf qilmagan boʻlar edi. Ammo bir kuni Aymaru qabilasi navbatdagi jangdan soʻng Titikaka chakalakzorlariga suzib kirib, inklardan yashirinishga qaror qiladi. Inklar qochqinlarni qidirish asnosida quvgʻindagi Uruni topdilar va ularga soliq yukladilar.
Keyin ispan mustamlakachilari keldi va ink imperiyasi quladi. Uru qabilalari yana ozod boʻlishdi, lekin ularning turmush tarzi oʻzgarishsiz qoldi.