Kontent qismiga oʻtish

Tuberkulyoz daktilit

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Tuberkulyoz daktilit - sil kasalligining skelet koʻrinishi, eng keng tarqalgan bakterial osteitlardan biri hisoblanadi. Bolalarga kattalarga qaraganda tez-tez taʼsir qiladi. Vaziyatning birinchi rentgenologik tavsifini 1896-yilda Feilchenfeld tomonidan oʻrganilgan ammo, birinchi tavsif 1886-yilda gistologik Rankin tomonidan oʻrganillgan[1]. Shvetsiyalik botanik va shifokor Carl von Linne 1746-yilda oʻzining „Västgöta resa“ asarida bu holatni birinchi boʻlib „spina ventosa“ nomi bilan keltirib oʻtgan[2].

Kattalarda bu kasallik bir nechta suyak ishtirokida amalga oshsa, bolalarda esa bitta suyak ishtirokida amalga oshadi[3]. Tuberkulyoz daktilit bolalarda qoʻl va oyoqlarning qisqa quvurli suyaklariga taʼsir qiladi. Koʻpincha oʻtkir osteomielitdan farqli oʻlaroq, isitma va oʻtkir yalligʻlanish hech qanday belgilarsiz oʻtishi mumkin. Bir necha oydan 2-3 yilgacha boʻlgan vaqt oraligʻi, dastlabki infektsiyadan tashxis qoʻyishgacha boʻlishi mumkin[4][5][6].

Spina ventosa — bu tuberkulyoz daktilit uchun berilgan atama[7]. 6 yoshgacha boʻlgan bolalarni 85% orqa miya tomirlari bilan murojat qiladi. Qoʻl suyaklari oyoqlarga qaraganda koʻproq ishtirok etadi. Koʻrsatkich va oʻrta barmoqlarning proksimal falangalari eng koʻp uchraydigan qismi hisoblanadi. Oʻpka sili bilan ogʻrigan bolalarning deyarli 7%da bu holat rivojlanishi mumkin[8]. Skelet tizimiga tarqalish qon va limfa yoʻllari orqali sodir boʻladi degan faraz bor[9].

Patogenezi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Pediatrik yoshdagi bolalarning falangalari ilik qismi yahshi shakllanmaganligi hisobiga, sil tayoqchalari koʻpayishi uchun yahshi sharoit hisoblanadi. Sekin-astalik bilan butun ilik boʻshligʻi ishtirok eta boshlaydi va bu asosiy granulomatoz kasallik uning ustidagi yumshoq korteksning kengayishiga sabab boʻladi. Nihoyat, suyakning fuziform kengayishi kuzatila boshlaydi, korteks yupqalashgan holatda boʻladi va ilik boʻshligʻi yoʻq boʻlib, sharga oʻxshash boʻlib qoladi. Suyakning bu kist kengayishi spina ventoza deb ataladi[10].

Diagnostikasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tuberkulyoz daktilit tashxisi gistologik va bakteriologik tadqiqotlar asosida amalga oshirilib kelinadi. Tuberkulyoz daktilit kasalligini osteomiyelit, podagra, sarkoidoz va oʻsmalar kabi kasalliklar bilan oʻxshatish mumkin[11][12].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Pearlman, H. S.; Warren, R. F. (1961). "Tuberculous dactylitis". American Journal of Surgery 101 (6): 769–71. doi:10.1016/0002-9610(61)90724-3. PMID 13733764. https://archive.org/details/sim_american-journal-of-surgery_1961-06_101_6/page/769. 
  2. ↑ Linnaeus, Carl. Västgöta resa år 1746. Stockholm: Wahlström & widstrand, 1978 — 131-bet. ISBN 91-46-13190-6. 
  3. ↑ Vuyst, Dimitri De; Vanhoenacker, Filip; Gielen, Jan; Bernaerts, Anja; Schepper, Arthur M. De (2003). "Imaging features of musculoskeletal tuberculosis". European Radiology 13 (8): 1809–19. doi:10.1007/s00330-002-1609-6. PMID 12942283. Vuyst, Dimitri De; Vanhoenacker, Filip; Gielen, Jan; Bernaerts, Anja; Schepper, Arthur M. De (2003). „Imaging features of musculoskeletal tuberculosis“. European Radiology. 13 (8): 1809-19. doi:10.1007/s00330-002-1609-6. PMID 12942283. S2CID 13465651.
  4. ↑ Subasi, M; Bukte, Y; Kapukaya, A; Gurkan, F (2004). "Tuberculosis of the metacarpals and phalanges of the hand". Annals of Plastic Surgery 53 (5): 469–72. doi:10.1097/01.sap.0000130708.80606.6a. PMID 15502464. https://archive.org/details/sim_annals-of-plastic-surgery_2004-11_53_5/page/469. 
  5. ↑ Coombs, R. Infection in the orthopaedic patient. Great Britain: Butterworth & Co Ltd, 1989 — 297–8-bet. ISBN 978-0-407-01316-2. 
  6. ↑ Al-Qattan, MM; Bowen, V; Manteo, RT (1994). "Tuberculosis of the hand". Journal of Hand Surgery (Edinburgh, Scotland) 19 (2): 234–7. doi:10.1016/0266-7681(94)90175-9. PMID 8014559. 
  7. ↑ Cremin, B. J. „Imaging of Skeletal Tuberculosis“, . Childhood Tuberculosis: Modern Imaging and Clinical Concepts. London: Springer-Verla, 1995 — 99-bet. DOI:10.1007/978-1-4471-3011-6_6. ISBN 978-1-4471-3013-0.  Reviewed in Cant, A. J. (1996). "Childhood Tuberculosis. Modern Imaging and Clinical Concepts". Archives of Disease in Childhood 75 (4): 359. doi:10.1136/adc.75.4.359-a. PMC 1511729. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1511729. 
  8. ↑ Salimpour, R.; Salimpour, P. (1997). "Picture of the month. Tuberculous dactylitis". Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine 151 (8): 851–2. doi:10.1001/archpedi.1997.02170450101018. PMID 9265892. 
  9. ↑ Zoga, A; Lee, V. W. (1999). "Paediatric case of the day. Tuberculosis dactylitis and primary pulmonary tuberculosis". American Journal of Roentgenology 173 (3): 813, 815–7. doi:10.2214/ajr.173.3.10470936. PMID 10470936. https://archive.org/details/sim_ajr-american-journal-of-roentgenology_1999-09_173_3/page/813. 
  10. ↑ Bhaskar; Tashi, Konglah; Bareh, Jerryson (2013). "Tuberculous dactylitis (spina ventosa) with concomitant ipsilateral axillary scrofuloderma in an immunocompetent child: A rare presentation of skeletal tuberculosis". Advanced Biomedical Research 2 (1): 29. doi:10.4103/2277-9175.107993. PMID 23977657. PMC 3748632. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=3748632. 
  11. ↑ Sunderamoorthy, D; Gupta, V; Bleetman, A (2001). "TB or not TB: an unusual sore finger". Emergency Medicine Journal 18 (6): 490–1. doi:10.1136/emj.18.6.490. PMID 11696511. PMC 1725720. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1725720. 
  12. ↑ Jensen, CM; Jensen, CH; Paerregaard, A (1991). "A diagnostic problem in tuberculous dactylitis". Journal of Hand Surgery (Edinburgh, Scotland) 16 (2): 202–3. doi:10.1016/0266-7681(91)90177-P. PMID 2061665.  
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Tuberkulyoz_daktilit&oldid=3743794" dan olindi