Telamon
Telamon (qadimgi yunoncha: Τελαμών — aslida „tashuvchi“, τληναι — chidamli, qatʼiyatli, sabrli soʻzidan) — qadimgi yunon mifologiyasida[1] Eak va Endeidaning oʻgʻli (yoki Ferekidga koʻra, Aktey va Glavkaning), Peleyning ukasi, Ayaks Bolshoy, Tevkr Telamonid va Trambelningning otasi; shuningdek, Miltiadning afsonaviy ajdodi. Salamin orolining qiroli. „Iliada“ va „Odisseya“ da (XI 468) qayta-qayta eslatib oʻtilgan. Uning usmi „telamon“ — minora qalqoni uchun kamar nomi, shuningdek, „qoʻllab-quvvatlash, tayanch“ degan maʼnoni anglatadi[2][3].
Argonavt, akasi[4] bilan kamon eshkaklarida, chap port tomonda oʻtirgan[5]. Peliyning soʻzlariga koʻra, dafn marosimida u disk uloqtirishda gʻalaba qozongan[6]. Kalidon ovining aʼzosi[7].
Peley bilan birgalikda u onasining gapiga kirib, ukasi Fokni oʻldirdi, natijada Salamisga Kenxreyga qochishga majbur boʻldi, u uni jinoyatdan tozalab, Salamins qirolligining vorisi qildi. Ukasi Fokni oʻldirgani uchun otasi tomonidan Eginadan surgun qilingan[8]. Salaminda joylashib, Peribeyaga (Alkafoyning qizi[9]) uylanadi, oʻgʻli Eant tugʻiladi. U dengiz qirgʻogʻida turgan holda Fokni oʻldirish haqidagi ayblovlardan oʻzini himoya qildi[10].
Troyani Gerakl qamal qilganda, Telamon birinchi boʻlib otasi Eak tomonidan qurilgan devorga[11] chiqdi. Uning jasoratiga hasad qilgan Gerakl qilich bilan Telamonga otildi. Ammo Telamon oʻzini himoya qilmay, Gerakl Kallinikga (Gʻolibga) qurbongoh qurayotganini tushuntirib, tosh yigʻishni boshladi. Oʻljani taqsimlashda u qirol qizi Gesionani mulk qilib oldi. Gerakl unga Gesionani xotini qilib berdi, undan Tevkr tugʻilgan[12][13].
Geraklning amazonkalar bilan urushida qatnashgan[14]. Versiyaga koʻra, u Geraklning Elidaga yurishida vafot etgan va Aroaniya (Arkadiya) daryosi boʻyida dafn etilgan[15]. Kengroq tarqalgan versiyaga koʻra, u Troyan urushidan omon qolgan.
Esxilning „Salaminiya ayollari“, Enniyning „Telamon“ tragediyalarining bosh qahramoni.
Telamon va Ayaks Salamisning homiylari sifatida hurmatga sazovor edi. Miloddan avvalgi 480-yilgi dengiz jangi arafasida yunonlar ibodatda ularni yordamga chaqirishdi.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Mifi narodov mira. M., 1991-92. V 2 t. T.2. S.497
- ↑ Kleyn L. S. Anatomiya „Iliadi“. SPb, 1998. S.188
- ↑ Н. О. Пелей // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1898. — Т. XXIII. — С. 111.
- ↑ Apolloniy Rodosskiy. Argonavtika I 85-86; Psevdo-Apollodor. Mifologicheskaya biblioteka I 9, 16; Gigin. Mifi 14 (s.26, 35)
- ↑ Valeriy Flakk. Argonavtika I 353
- ↑ Gigin. Mifi 273
- ↑ Pavsaniy. Opisanie Elladi VIII 45, 6; Ovidiy. Metamorfozi VIII 309; Gigin. Mifi 173
- ↑ Psevdo-Apollodor. Mifologicheskaya biblioteka III 12, 6
- ↑ Pavsaniy. Opisanie Elladi I 42, 4
- ↑ Pavsaniy. Opisanie Elladi II 29, 10
- ↑ Sofokl. Eant 435—437; Yevripid. Troyanki 799—819
- ↑ Psevdo-Apollodor. Mifologicheskaya biblioteka II 6, 4
- ↑ Любкер Ф. Teucer // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский, пер. А. Д. Вейсман, Ф. Гельбке, Л. А. Георгиевский, А. И. Давиденков, В. А. Канский, П. В. Никитин, И. А. Смирнов, Э. А. Верт, О. Ю. Клеменчич, Н. В. Рубинский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 1360.
- ↑ Pindar. Nemeyskie pesni III 37
- ↑ Pavsaniy. Opisanie Elladi VIII 15, 6-7