Talgat Musabayev

Talgat Amangeldyuly Musabayev
	Талғат Амангелдіұлы Мұсабаев
Tavalludi	7-yanvar 1951-yil (73 yosh); Kargaly, Qozogʻiston
Fuqaroligi	SSSR, Rossiya va Qozogʻiston
Kasbi	Test uchuvchi
Millati	qozoq
Mukofotlari
Kosmik karyera
Hozirgi kasb	Qozogʻiston Respublikasi Aerokosmik agentligi direktori
Kosmosdagi vaqt	341 kun 9 soat 48 daqiqa
Tanlash	1990-yil 11-may
Jami EVAs	7
Missiyalar	Mir EO-16 (Soyuz TM-19), Mir EO-25 (Soyuz TM-27), ISS EP-1 (Soyuz TM-32 / Soyuz TM-31)
Missiya belgisi

Talgat Amangeldiuli Musabayev (qozoqcha: Талғат Аманкелдіұлы Мұсабаев, Talǵat Amankeldiuli Musaboev; 1951-yil 7-yanvarda tugʻilgan^[1]) — qozogʻistonlik sinovchi uchuvchi va uchta kosmik parvozda uchgan sobiq kosmonavt. Uning birinchi ikki kosmik parvozi Rossiyaning Mir kosmik stansiyasida uzoq vaqt boʻlgan. Uning uchinchi kosmik parvozi Xalqaro kosmik stansiyaga qisqa muddatli tashrif missiyasi boʻlib, unda birinchi haq toʻlagan kosmik sayyoh Dennis Titoni olib yurgan. 2003-yil noyabr oyida u kosmonavt sifatida nafaqaga chiqdi.^[1] 2007-yildan beri Qozogʻiston Milliy kosmik agentligi - Kazkosmos rahbari.

Faoliyati

Musaboyev 1974-yilda Riga fuqaro aviatsiyasi muhandislari institutini tamomlagan.^[1] 1983-yilda Axtubinskdagi Oliy harbiy aviatsiya maktabini muhandislik diplomi bilan tamomlagan.^[1] Musaboyev akrobatikachi sifatida bir qancha mukofotlarga sazovor boʻldi va 1990-yil 11-mayda kosmonavt etib saylandi. 1991-yilda u mayor unvoniga tayinlandi va Havo kuchlarining kosmonavtlar guruhiga (TsPK-11) oʻtkazildi.^[2]

Kosmonavt faoliyati

Musaboyev 1990-yil 11-mayda kosmonavt etib saylandi.^[1]

Mir EO-16

Uning birinchi kosmik parvozi uzoq muddatli Mir EO-16 missiyasining ekipaj a'zosi sifatida boʻlib, u "Soyuz TM-19" kosmik kemasi tomonidan uchirildi va qoʻndi. Musaboyev bort muhandisi etib tayinlandi. Missiya 1994-yil 1-iyuldan 1994-yil 4-noyabrgacha davom etdi, umumiy davomiyligi 125 kun 22 soat 53 daqiqa.^[1]

Mir EO-25

Uning ikkinchi kosmik parvozi Mir EO-25 missiyasi doirasida uchirilgan "Soyuz TM-27" tarkibida boʻldi. Ushbu uzoq muddatli ekspeditsiyaning qoʻmondoni sifatida ishtirok etdi. Missiya 1998-yil 29-yanvardan 1998-yil 25-avgustgacha davom etdi.

ISS EP-1

Uning uchinchi missiyasi ISS EP-1 qoʻmondoni sifatida boʻlib, u Xalqaro kosmik stansiyaga tashrif buyurgan missiya edi. U "Soyuz TM-32" tomonidan uchirildi va "Soyuz TM-31" tomonidan 2001-yil 6=mayda qoʻndi. Uning umumiy davomiyligi 7 kun 22 soat 4 daqiqa.^[1] Ushbu tashrif missiyasi birinchi marta pulli kosmik sayyoh Dennis Titoni olib borishi bilan ajralib turardi.

2007-yil holatiga koʻra, u kosmosda eng uzoq vaqt oʻtkazgan Top-30 kosmonavtlar roʻyxatida edi.

Keyingi hayot

2003-yilning noyabrida u kosmonavtlikdan nafaqaga chiqdi.^[1] Jukovskiy nomidagi Harbiy-havo kuchlari muhandislik akademiyasi boshligʻining oʻrinbosari boʻldi va 2003-yil sentabr oyida general-mayor lavozimiga tayinlandi. 2005—2007-yillarda Qozogʻiston-Rossiya qoʻshma korxonasi boʻlgan “Bayterek” korporatsiyasi bosh direktori boʻlgan.^[3]

2007-yil 11-aprelda Musabayev Qozogʻiston Respublikasi Milliy kosmik agentligi, KazKosmos nomi bilan ham tanilgan, rahbari etib tayinlandi.^[4]

Shaxsiy hayot

Oilali, ikki farzandi bor.^[1]^[2]

Mukofotlar

Rossiya Federatsiyasi Qahramoni (1994-yil 24-noyabr) - "Mir" orbital ilmiy-tadqiqot majmuasida uzoq muddatli kosmik parvozni tayyorlash va muvaffaqiyatli amalga oshirishdagi faol ishtiroki, jasorat va qahramonlik koʻrsatganligi uchun.
Qozogʻiston Xalq Qahramoni (1995)
"Vatanga xizmatlari uchun" ordeni:
- 2-darajali (2001-yil 28-sentabr) - xalqaro kosmik parvozni amalga oshirishdagi jasorati va qahramonligi uchun
- 3-darajali (1998-yil 25-dekabr) - "Mir" orbital ilmiy-tadqiqot kompleksida kosmik parvoz paytida koʻrsatgan jasorati va fidoyiligi uchun.
"Otan" ordeni (1998)
1-darajali Barys (Leopard) ordeni (2002)
"Kosmosni oʻrganishdagi xizmatlari uchun" medali (2011-yil 12-aprel) - boshqariladigan kosmik parvozda xalqaro hamkorlikni rivojlantirishga qoʻshgan ulkan hissasi uchun
"Ostona" medali (1999)
"Xalqlar doʻstligi" ordeni (1991-yil 10-oktabr) - "Mir" orbital ilmiy-tadqiqot majmuasida kosmik parvozga tayyorgarlik koʻrishdagi faol ishtiroki, Sovet Ittifoqi va Avstriya Respublikasi xalqlari oʻrtasidagi oʻzaro anglashuv, doʻstlik va ishonchni mustahkamlashga qoʻshgan ulkan hissasi uchun.
Rossiya Federatsiyasining uchuvchi-kosmonavti (1994)
Qozogʻiston uchuvchi-kosmonavti (1995)
Avstriya Respublikasi oldidagi xizmatlari uchun ordeni (Avstriya, 1991)
Faxriy legion ordeni ofitseri (Fransiya, 2010-yil oktabr) - koinotni tadqiq qilishdagi xizmatlari va xususan, 1998-yilda ikkinchi 208 kunlik kosmik parvoz paytida Fransiyadagi yirik kosmik dastur va Kazkosmos rahbari sifatida Fransiya bilan samarali strategik hamkorlik uchun.
NASA kosmik parvoz medali (AQSh, 1998)

Manbalar

↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 „Cosmonaut Biography: Talgat Musabayev“. spacefacts.de.
↑ ^2,0 ^2,1 „Documents – NASA-7 biographies“. NASA.
↑ „Biography“. Kazakhstan government website. 2013-yil 19-fevralda asl nusxadan arxivlangan.
↑ „Kazakhstan has own space exploration course :Talgat Musabayev“. Kazinform (2009-yil 13-aprel). 2011-yil 16-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 22-iyun.

[SF-bio-1] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 „Cosmonaut Biography: Talgat Musabayev“. spacefacts.de.

[NASA-bio-2] 2,0 ^2,1 „Documents – NASA-7 biographies“. NASA.

[KZ-bio-3] „Biography“. Kazakhstan government website. 2013-yil 19-fevralda asl nusxadan arxivlangan.

[4] „Kazakhstan has own space exploration course :Talgat Musabayev“. Kazinform (2009-yil 13-aprel). 2011-yil 16-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 22-iyun.

[1]

[2]

[3]

[4]