Kontent qismiga oʻtish

Syuita

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Syuita (frans. suite — qator, izchillik) — cholgʻu musiqaning asosiy turkumli shakllaridan biri va musiqiy janr. Qismlar tartibi, soni, harakterining maʼlum qonunqoida bilan katʼiy chegaralanmaganligi, aksariyat hollarda qoʻshiq va raqs bilan uzviy bogʻliqligi S.ni sonata va simfoniyadan ajratib turadi. Bir necha mustaqil (odatda, kontrast) qismlardan tashkil topib, ular umumiy badiiy maqsadda birlashtiriladi. S.ning ilk koʻrinishlarida 16-asrga xos sekin va tez surʼatli raqslar qiyoslangan. 17-asrda I.Ya. Froberger ijodida qadimiy raqs S.ning mumtoz namunasi yuzaga kelgan. U 4 raqs — oʻrtacha surʼatli allemanda, tez — kuranta, sekin — sarabanda va jadal — jigadan tashkil topib, lyutnya, klavesin, orkestr va boshqa uchun moʻljallangan. Klassik S.ning yuksak namunalarini I.S.Bax va G.F.Gendellar yaratgan (18-asr). Dramatik spektakllarga yozilgan musiqiy lavhalardan tuzilgan S.lar (E. Grigning "Per Gyunt", J. Bizening "Arlezianka"), shuningdek, balet Slari (P. Chaykovskiy, D. Shostakovich, I. Stravinskiy va boshqalar), kinofilmga yozilgan musiqiy lavhalardan tanlangan S.lar (S. Prokofyev, G. Sviridov) ham keng oʻrin olgan. "S." atamasi bir qancha raqslardan iborat musiqali xoreografik kompozitsiyani ham bildiradi. 19—20-asrlarda raqsiy boʻlmagan (R. Shuman, "Karnaval"; A. Shyonberg, Fortepiano uchun S. va boshqalar), baʼzan dasturli (N. RimskiyKorsakov, "Shahrizoda"; M. Musorgskiy, "Koʻrgazmadan suratlar"), vokal (D. Shostakovich, "M.Svetayevaning 6 ta sheʼri") S.lar yaratildi. Oʻzbekiston kompozitorlaridan V. Uspenskiy, A. Kozlovskiy, M. Burhonov, M. Ashrafiy, S. Yudakov, D. Soatqulov, D. Zokirov, B. Giyenko, S. Boboyev, Sayfi Jalil kabilar simfonik va oʻzbek xalq cholgʻu asboblari orkestri, shuningdek, fortepiano va boshqa sozlar uchun turli S.lar yaratishgan.