Submexanofobiya
Submexanofobiya (lotincha sub „ostida“; va Qadimgi yunon μηχανή (mechané) „mashina“ va φόβος (phóbos) „qoʻrquv“) — odamlar tomonidan yaratilgan va suv ostida qolgan narsalardan qoʻrqish[1][2]. Bu obyektlar kema halokatlari, haykallar yoki eski binolarda koʻrinadigan animatronika, shuningdek, turli xil qoldiqlar kabi oddiy narsalar boʻlishi mumkin.
Sabablari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Suvdan qoʻrqish (akvafobiya) yoki akulalar qoʻrquvi (galeofobiya) tushunarli sabablarga bogʻliq boʻlishi mumkin boʻlgan oqilona qoʻrquv (shuning uchun „fobiya“) boʻlsa-da, submexanofobiya zararsiz narsalardan ham qoʻrquv boʻlishi mumkinligi sababli ham boshqalaridan ajralib turadi, ammo bu insonga zarar yetkaza olmaydi[3][yaxshiroq manba kerak]. Koʻpgina submexanofobiklar oʻzlarining fobiyalarining rivojlanishini biron bir maxsus tajriba yoki travmatik xotiraga bogʻlamaydilar. Submexanofobiyaning bir nechta tahmin qilingan sabablari bor, ammo hech biri isbotlanmagan. Submexanofobiya nomaʼlum narsadan qoʻrqish va suv chizigʻi ostida nima borligini bilmaslikdan kelib chiqishi mumkin. Obyektlar suv va uning harakati taʼsirida vizual ravishda buzilishi mumkin, bu ularni tirik koʻrsatishi va shuning uchun zararli boʻlib koʻrinishi mumkin. Biroq, submexanofobiya, taʼrifiga koʻra, tirik mavjudotlarga emas, balki faqat sunʼiy, inson tomonidan yaratilgan narsalarga tegishlidir. Tavsiya etilgan tushuntirish shundan iboratki, inson ongi boshqa tabiiy muhitda begona jismni instinktiv ravishda aniqlaydi va bu jang yoki parvoz reaksiyasini keltirib chiqaradi, chunki odamlar odatdagidan tashqarida boʻlgan narsaga salbiy munosabatda boʻlishadi[4].
Mezonlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Submexanofobiya kabi maʼlum bir fobiya tashxisini qoʻyish uchun subyektlar bir nechta alomatlari boʻlishi va talablarga mos kelishi kerak[3][5][6].
- Asossiz va haddan tashqari qoʻrquv
- Anksiyetega darhol javob
- Suv ostida jonsiz narsani koʻrganda qochish
- 6 oydan ortiq qoʻrquv davomiyligi
Alomatlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Submexanofobiya bilan ogʻrigan koʻplab odamlarda umumiy belgilar mavjud boʻlib.
- Suv ostidagi inson tomonidan yaratilgan narsalar haqidagi fikr bilan bogʻliq qattiq qoʻrquv
- Mushaklarning tuortishuvi, tanadagi ogʻriqlar
- Nafas qisilishi, boʻgʻilish hissi
- Qon bosimining oshishi
- Terlash, koʻngil aynish
- Bosh aylanishi, zaiflik hissi
- Diqqatni jamlay olmaslik
Davolash
[tahrir | manbasini tahrirlash]Sunʼiy suv ostida qolgan narsalardan qoʻrquvni davolash odatda asosiy qoʻrquvni aniqlash va yoʻq qilishni oʻz ichiga oladi. Agar bemor oʻz ahvoli nazoratdan chiqib ketganiga va kundalik hayotiga xalaqit bersa, terapiyadan oʻtishi mumkin. Davolash rejalari kognitiv terapiyas, virtual reallik terapiyasi, ekspozitsiya terapiyasi yoki ularning kombinatsiyasini oʻz ichiga olishi mumkin[6][8].
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Fobiyalar roʻyxati
- Talassofobiya — dengizdan qoʻrqish
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Clinical and Organizational Applications of Applied Behavior Analysis Roane: . Academic Press, 2015 — 461-bet. ISBN 978-0-12-420249-8.
- ↑ Linder. „The 25 Coolest Shipwrecks In the World“. Popular Mechanics (29-noyabr 2019-yil). Qaraldi: 7-iyul 2020-yil.
- ↑ 3,0 3,1 „Submechanophobia - Do You Have It?“ (inglizcha). The Shipyard (6-may 2020-yil). Qaraldi: 3-iyul 2021-yil.
- ↑ Phelps. „The extremely specific fear you've never heard of“. The Eagle Times (17-noyabr 2020-yil). Qaraldi: 3-iyul 2021-yil.
- ↑ „Do You Have Submechanophobia?“ (inglizcha). E-Counseling.com (30-avgust 2020-yil). Qaraldi: 3-iyul 2021-yil.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Fleming. „Specific Phobia DSM-5 300.29 (ICD-10-CM Multiple Codes) - Therapedia“. Theravive. Qaraldi: 3-iyul 2021-yil.
- ↑ „Submechanophobia (A Complete Guide)“ (inglizcha). Optimist Minds (27-mart 2020-yil). Qaraldi: 3-iyul 2021-yil.
- ↑ „Specific phobias - Diagnosis and treatment“. Mayo Clinic. Qaraldi: 3-iyul 2021-yil.
[Turkum:Tibbiyot]]