Shvetsiya akademiyasi
Bu maqolada bir qancha muammolar mavjud. Iltimos, ularni tuzatib yordam qiling yoki shu muammolarni munozara sahifasida muhokama qiling.
|
Shvetsiya akademiyasi (shvedcha: Svenska Akademien) 1786-yilda Gustav III tomonidan asos solingan Shvetsiya ilmiy tashkiloti boʻlib, Shvetsiya Qirollik akademiyalaridan biridir. Akademiya shved tili va adabiyotini oʻrganish va tashkil etish uchun Fransiya akademiyasining modelida yaratilgan milliy analogdir. Akademiya Stortorjet maydonidagi sobiq birja binosida faoliyat yuritadi.
Akademiyaning dastlabki 18 aʼzosi orasida qirolning 29 yoshli sevimlisi G. M. Armfelt ham bor edi. Shvetsiya maʼrifatparvarlari Armfelt va qirol Gustav asarlari orqali Stokgolmda drama va opera teatri, musiqa akademiyasi ochildi. Gustavdan uch yil oldin uning amakivachchasi Yekaterina II Sankt-Peterburgda Rossiya akademiyasiga asos solgan.
Shvetsiya akademiyasi bir umrlik mashhur shved yozuvchilari, olimlari, jamoat arboblari egallagan, asarlari ibratli deb topilgan cheklangan miqdordagi (Fransiyadagidan kamroq – 40 emas, 18 ta) oʻrinlardan iborat; Yozuvchi uchun Shvetsiya akademiyasiga aʼzolik eng oliy milliy obroʻdir. Akademiyaning asosiy faoliyati shved tilini standartlashtirish yoki bu maqsad rasman shakllantirilganidek, „shved tilining sofligi, kuchi va nozikligini“ (shvedcha: Svenska Språkets renhet, styrka och höghet) saqlab qolishdir. Akademiyaning shiori – „Isteʼdod va did“ (shvedcha: Snille och Smak).
Akademiya ikkita standart lugʻatni nashr etadi: „Shvetsiya akademik lugʻati“ (Svenska Akademiens ordlista bir jildda, bir necha marta qayta nashr etilgan) va koʻp jildli „Shvetsiya akademik lugʻati“ (Svenska Akademiens ordbok). Ikkinchisi ustida ish 1898-yilda boshlangan. 2014-yildan boshlab „V“ ustida ish olib borildi.
1901-yildan boshlab, har yili Shvetsiya akademiyasi, Alfred Nobelning vasiyatiga koʻra, adabiyot boʻyicha Nobel mukofotini beradi. Bu alohida rol Shvetsiya akademiyasini oʻsha paytgacha faqat milliy miqyosdagi nufuzli muassasa, bir asrdan koʻproq vaqt davomida dunyodagi eng nufuzli adabiy kuchlardan biriga aylantirdi. Shu bilan birga, ushbu mukofotni topshirish bilan bogʻliq barcha tanqidlarga ham javob beradi.