Shevan jangi
| Shevan jangi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Afg'oniston urushining bir qismi 2001—2021-yillar | |||||||
 Jang paytida Shevonda havo hujumi. | |||||||
| |||||||
| Raqiblar | |||||||
 AQSH
|
 Tolibon
| ||||||
| Kuchlar | |||||||
| Golf kompaniyasining 30 aʼzosi, 2-batalyon, 7-dengiz piyodalari
Force Recon dengiz piyodalarining 30 aʼzosi Afgʻoniston milliy politsiyasi (soni nomaʼlum) |
250-350 isyonchi | ||||||
| Yoʻqotishlar | |||||||
| 2 kishi jarohatlangan | 150+ oʻlgan | ||||||
Shevon jangi — 2008-yil 8-avgustda Afgʻonistonning Farah viloyati, Bala Buluk tumanidagi Shevon qishlogʻi yaqinida koalitsiya kuchlari va Tolibon isyonchilari oʻrtasida boʻlgan jang.
2008-yil 8-avgustda 2-vzvod, Golf kompaniyasi, 2-batalyon 7-dengiz piyodalari va 2-vzvod, 1-chi kuch razvedka kompaniyasining aʼzolari birgalikda qishloqni tozalash operatsiyasini oʻtkazdilar. Taxminan sakkiz soat davom etgan ogʻir janglardan soʻng koalitsiya dengiz piyodalari taxminan 250-350 Tolibon jangchisini magʻlub etdi[1][2][3]Manba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name[4][5].
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Shevan qishlogʻi Tolibonning bosh qarorgohi boʻlib, isyonchilarning bir necha asosiy yetakchilari hududdagi koalitsiya kuchlariga qarshi hujumlarni rejalashtirish va uyushtirish uchun foydalangan. AQSh razvedkasi qishloqda 100 dan 250 gacha jangchilar istiqomat qilganini taxmin qilgandi. Ular koalitsiya va afgʻon milliy kuchlarini gʻarbga ajratib turgan sharqdan gʻarbga taʼminot yoʻnalishi boʻlgan 517-yoʻnalishni nazorat qildilar[6]. Yoʻnalishning ochilishi mintaqada jangovar harakatlarni davom ettirish uchun kalit edi[7]. Oʻsha kuni qishloqda dengiz piyodalariga nomaʼlum, toliblarning yuqori darajali qoʻmondonlari yigʻilishi boʻlib, ular bilan qoʻshimcha 100 nafar yaxshi tayyorgarlikdan oʻtgan jangchilarni olib kelishgan[8].
Amerika yoki koalitsiya qoʻshinlarining qishloq va 517-yoʻnalish xavfsizligini taʼminlashga boʻlgan oldingi urinishlari qonli toʻqnashuvlarga sabab boʻlgan, natijada bir qancha askar halok boʻlgan va yaralangan edi. Tolibon ashaddiy dushman hisoblangan. Iroqda jang qilgan bir askar shunday xotirlaydi: "Ular Iroqdagi dushman jangchilaridan butunlay farq qilar edi. Ular oʻta toshbagʻir edilar va ular jang qilishga tashna edilar[6].
Golf 2 va Force Recon vzvodlari rahbarlari bir necha hafta davomida Shevanga hujum qilishni rejalashtirishgan. Hujum 6-avgustdan kechiktirildi va 7-avgustda tasdiqlandi. Dengiz piyodalari 8-avgust kuni ertalab erta tongda Saffarak togʻi atrofida Force Recon 517-yoʻnalish va Golf 2 boʻylab ikki xil boʻlimda joʻnab ketishdi.
Jang
[tahrir | manbasini tahrirlash]Force Recon toʻgʻridan-toʻgʻri Shevanga 517-magistral boʻylab yurish qildi. Ikkita guruh qishloqqa kirishdan oldin otdan tushib, piyoda vodiy boʻylab taxminan 10 km masofani bosib oʻtishdi. Golf 2 Saffarak togʻi atrofida aylanib chiqdi va shimoldan toʻsiq oʻrnatdi. Golf 2 Afgʻoniston Milliy Politsiyasidan (ANP) shimol tomon harakat borligi haqida xabarlar ola boshladi va koʻplab politsiyachilar oldidagi daraxtlarga asabiy ravishda oʻq otishni boshladilar[6].
Tushlik arafasida Force Recon Shevan chekkasida uzoq mustahkamlangan xandaqdan va qishloqning janubiy tomonidagi ariqlardan ogʻir oʻqotar qurollar bilan oʻq otishni boshladi. Jang paytida harorat 120 darajaga koʻtarilib, ogʻir himoya vositalarida koʻp masofalarni bosib oʻtgan dengiz piyodalarini charchatib qoʻydi va korpus boshligʻi jangga qayta qoʻshilsa, oʻlim xavfi borligini maslahat berdi[8][6].
Qishloqdan koʻp sonli Tolibon askari chiqib, binolar, xandaklar, ariqlar va daraxtlar ortida oʻrin egalladi. Tolibon jangarilari Force Recon vzvodiga daraxt chizigʻidan qayta-qayta oʻq uzgan. Bitta Humvee bir necha marta agʻdarilib yonib ketgan. Ekipaj aʼzolari kichik shrapnel jarohatlari oldilar Yana bir Humvee toʻxtab qolgan[6].
Minaga chidamli, pistirmaga qarshi himoyalangan (MRAP) transport vositasidagi boshqa dengiz piyoda askarlari hujum zonasiga kirib, uni xandaq chizigʻidagi hujumchilar va mahkamlangan dengiz piyodalari oʻrtasida joylashtirdilar. Ular dushmanga siklik tezlikda ogʻir pulemyotlardan oʻq otishdi va yaradorlarni MRAP ichiga joylashtirgan holda evakuatsiya qilishdi.
ANP tomonidan mustahkamlangan Golf 2 yana yuk mashinalariga oʻtirdi va tezda 517-yoʻnalish boʻylab yonayotgan Humvee tutuni tomon harakatlandi[6][9]. Vzvod yoʻlga chiqib shaharga parallel boʻlgan berma tomon tezlikda harakatlandi va ekipaj tomonidan qurollardan Tolibon pozitsiyalariga oʻq uzdi. Tolibon askarlari koalitsiya kuchlari qishloqqa yaqinlashgach, ularni 82 millimetrli minomyotdan oʻqqa tuta boshlagan. Golf 2 berma orqasida toʻxtadi va otdan tushib javob oʻqlarini davom ettirdi, ammo dushmanning RPG pulemyotidan oʻq uzildi[9].
Dengiz piyodalari koʻplab toliblarni oʻldirishdi, ammo ularning koʻplari hali ham qishloq uylari va binolarida yashirinib hujum qilmoqda edi. Force Recon qoʻmondoni kapitan Simmons Mk 11 snayper miltigʻi bilan Tolibonni nishonga boshladi. U 18 kishini oʻldirdi va yana ikkita oʻldirishi mumkin edi. Katta gʻayrat bilan jami 20 daqiqada 21 ta oʻq uzdi[8]. Bayron Ouen dushman qoʻshinlarining kuchayib borayotganini va dengiz piyodalariga hujumga oʻtishga harakat qilayotganini koʻrdi. Havo qoʻmondoni kapitan Jo Beglining yordam soʻrashi rad etildi. Ouen radioga kelib, uning boʻlinmasi oʻta xavf ostida ekanligini va agar ular tezda yordam ololmasalar, u 20 daqiqa ichida yangi hujum eʼlon qilishi kerakligini aytdi, bu esa boʻlinmani bosib olish xavfi borligini koʻrsatmoqda edi[6].
Bu vaqtga kelib, Golf 2 81 biriktirilgan ekipaji oldinga kuzatuvchi tomonidan chaqirilgan nishonlardan xandaqlarga oʻq otishni boshladi. Havo yordami yetib kelguniga qadar minomyotlar Tolibon otishmasini bostirgan. 494-qiruvchi otryadning ikkita F-15 qismi toliblarning pozitsiyalariga oʻz toʻplari bilan zarba berdi. Ouenning talabiga binoan uchuvchi polkovnik. Mark D. Kelli dengiz piyodasi pozitsiyasidan taxminan 70 metr uzoqlikda 500 lb bombani tashladi[6].
Koʻp sonli havo hujumlariga qaramay, Tolibon oʻzlarining mustahkamlangan pozitsiyalaridan foydalanib, oʻzlarini havo hujumlaridan himoya qilib jangni davom ettirdi. Ular dengiz piyodalariga minomyot va RPG oʻqlarini otishda davom etishdi. F-15 boʻlimi hujumga uchrab chekindi va uning oʻrniga 34-bomba otryadidan Rokvell B-1 Lancer keldi. B-1 xandaq tizimiga yana uchta havo zarbasi berdi, ammo Tolibon jangni davom ettirdi. Golf 2 otryadi tomonidan mustahkamlangan Force Recon vzvodlari Tolibon jangovar pozitsiyalarining sharqiy qismiga xandaqqa hujum qildi[10].
Jangdan bir necha soat oʻtib, shaharga Tolibonning 100 ga yaqin qoʻshimcha kuchlari va qurol-yarogʻlari boʻlgan avtomobil karvonlari yetib keldi[11]. Force Recon Tolibon jangovar pozitsiyalariga hujum qilishda davom etar ekan, dengiz piyodalari esa mashinalar va yoʻlovchilarga hujum qildi va yana minomyotlar va havo hujumlarini oʻqqa tutdi[12] Tolibon katta talofatlar berayotgan edi va koalitsiya koʻzidan yashirinish uchun binolarga chekinishni boshladi. Tolibon otishmasi sekinlasha boshlagan boʻlsa-da, endilikda dengiz piyodalari esa vaqti-vaqti bilan minomyotdan otishma otib turardi. Koalitsiya togʻlarda harakat qilayotgan Tolibonning minomyotchilar guruhini va 81 tasini aniqladi Ularning pozitsiyasiga mm minomyotdan zarba berildi va ular halok boʻldi. Dengiz piyodalari orqaga chekinib, binolar atrofida masofa oʻrnatib, Tolibonni butunlay yoʻq qilishdi. Janglar oxirlashayotgan vaqtda qolgan Tolibon jangarilari togʻlarga chekinishga harakat qilishgan, biroq Golf 2 ularni xavfsiz qoyalarga yetib ulgurmasdan oʻldirgan.
Natijalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Jang 8 soatdan ortiq davom etgan 7-dengiz piyodalarining 2-batalyoni uchun shu vaqtga qadar eng uzun jang edi[13]. Jang vaqtida 50 dan ortiq Tolibon askari halok boʻldi[14]. Jang koalitsiyaning hududda harakatlanish erkinligini tikladi[13]. Tolibon bir necha oy davomida hududga boshqa hujum qilmadi[8].
Maqtovlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Dengiz piyodalari va harbiy-dengiz kuchlari kasalxonasi korpusi xodimlari uchun maqtovlar yogʻdirildi va quyidagicha taqdirlandilar:
Serjant Franklin Simmons, kumush yulduz
Kapitan Bayron Ouen, kumush yulduz
Brayan Blonder dengiz floti xochi
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Mercure. „MARINES' HEROIC ACTIONS AT SHEWAN LEAVE MORE THAN 50 INSURGENTS DEAD, SEVERAL WOUNDED“. www.marines.mil. 2016-yil 21-avgustda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ Malkasian. „The Navy Cross brings respect — and burdens — to the 34 Marines who have earned it“. Center of Naval Analysis. 2016-yil 12-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ Lamothe. „The Navy Cross brings respect — and burdens — to the 34 Marines who have earned it“. 2016-yil 12-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ Mabus. „Blonder Navy Cross“. 11-fevral 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-iyul 2022-yil.
- ↑ Stetz. „Let us not overlook the Battle of Shewan“ (5-avgust 2009-yil). 2016-yil 26-avgustda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 6,7 ‘WE SLAUGHTERED THEM ALL’: INSIDE THE BLOODY BATTLE FOR SHEWAN
- ↑ Mercure. „MARINES' HEROIC ACTIONS AT SHEWAN LEAVE MORE THAN 50 INSURGENTS DEAD, SEVERAL WOUNDED“. www.marines.mil. 2016-yil 21-avgustda asl nusxadan arxivlangan.Mercure, James.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Steele. „Belated honors for Marines in fierce battle“ (10-iyul 2011-yil). 2016-yil 26-avgustda asl nusxadan arxivlangan.Steele, Jeanette (July 10, 2011).
- ↑ 9,0 9,1 United States Marine Corps Central Command.
- ↑ United States Marine Corps Central Command.
- ↑ Meyerle, J., & Malkasian, C. (2009, September).
- ↑ United States Marine Corps Central Command.
- ↑ 13,0 13,1 United States Marine Corps Central Command.
- ↑ Headquarter Marine Corps. (2011, May 13).
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Lamothe, Dan. „'We drove them from the battlefield': Marines overcome 8-to-1 odds during an 8-hour battle“. Marine Corps News Room (22-dekabr 2008-yil). 5-mart 2009-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-fevral 2009-yil.
- Mercure, James M.. „'Marines' heroic actions at Shewan leave more than 50 insurgents dead, several wounded“. US Marine Corps (11-noyabr 2008-yil). 5-mart 2009-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-fevral 2009-yil.