Semenya Kaster
| Shaxsiy maʼlumot | |||
|---|---|---|---|
| Tavallud sanasi | 7-yanvar 1991-yil | ||
| Tavallud joyi | Pitersburg, Janubiy Afrika | ||
Kaster Semenya (inglizcha: Mokgadi Caster Semenya ; 1991-yil 7-yanvar) - Janubiy Afrikalik yengil atletikachi, 800 va 1500 metr masofalarga yuguradi. Ikki karra Olimpiya chempioni (2012 va 2016), 800 metr yugurishda masofaga uch karra jahon chempioni.
Karyera
[tahrir | manbasini tahrirlash]2008-yildan Pretoriya universitetining sport fakulteti talabasi. 2008-yildan boshlab u xalqaro yugurish musobaqalarida qatnasha boshladi, yoshlar o'rtasidagi jahon chempionatida qatnashdi va Hamdo'stlik yoshlar o'yinlarida 800 metr masofaga yugurishda g'olib chiqdi. 2009-yilda u yengil atletika bo'yicha 800 va 1500 metrga o'smirlar o'rtasidagi Afrika chempionatida g'olib chiqdi, ayniqsa 800 metrga yugurishda (mavsumdagi eng yaxshi natija, kattalar uchun milliy rekord) juda yuqori natijalar ko'rsatdi va har ikki masofada ham avvalgi natijalarini noodatiy darajada yaxshiladi. 2009-yil avgust oyida Semenya 800 metrga yugurish bo'yicha jahon chempionatida g'olib chiqdi va yana mavsumning eng yaxshi vaqtini ko'rsatdi.
2011-yil oktyabr oyida, Olimpiya o'yinlaridan oldingi yilda Kaster Semenya murabbiyini o'zgartirdi. Yangi murabbiy Mozambiklik mashhur yuguruvchi Mariya Mutola bo'ldi, u xuddi Semenya singari o'smirlik chog'ida jahon elitasiga kirib keldi[1].
U 2012 -yilda London Olimpiadasining ochilish marosimida Janubiy Afrika terma jamoasi bayroqdori bo'lgan[2]. 800 metrga yakuniy poygada u ikkinchi o'rinni egalladi, u 2017-yilda musobaqa g'olibi Mariya Savinova diskvalifikatsiya qilinganidan keyin 2012-yilda Olimpiya chempioni unvonini oldi[3].
2016-yil 20-avgustda Rio-de-Janeyroda bo'lib o'tgan Olimpiya o'yinlarida Kaster Semenya 800 metrga finalda g'olib chiqdi va oltin medalni qo'lga kiritdi[4].
Tibbiy holati
[tahrir | manbasini tahrirlash]Sportchining ajoyib yutuqlari Xalqaro yengil atletika federatsiyalari assotsiatsiyasini tergov o'tkazishga undadi, uning davomida Kaster Semenyaning haqiqiy jinsi haqida savol tug'ildi. Avstraliyaning Sydney Morning Herald gazetasiga ko'ra, sportchi interseks bo'lib chiqdi[5], uning tanasida moyaklar topilgan. Buning isboti sifatida, xususan, sportchining qiyofasi va tashqi ko'rinishida ayol belgilarining aniq yo'qligiga e'tibor qaratildi. O'tkazilgan gender testlari natijasida bachadon va tuxumdonlar yo'qligi aniqlandi, shu bilan birga IAAF bosh direktori Per Vayss Semenyaning ayol ekanligini, ammo "100 foiz emas"[6]. Uning tanasining o'ziga xos xususiyati erkak gormonlarining tabiiy yuqori darajasidadir. Xalqaro yengil atletika federatsiyalari assotsiatsiyasi sportchining ushbu holatini tibbiy tuzatishni talab qildi, ammo 2015-yilda Sport arbitraj sudi boshqa sportchi Duty Chandning da'vosi bo'yicha bunday talabni noqonuniy deb topdi[7].
2019-yil 1-may kuni Sport arbitraj sudi (CAS) janubiy afrikalik yuguruvchi Kaster Semenyaning Xalqaro yengil atletika federatsiyalari assotsiatsiyasiga (IAAF) qarshi apellyatsiyasini rad etdi. Yangi qoidalarga koʻra, Olimpiada chempioni musobaqada qatnashish uchun testosteron darajasini pasaytirishi kerak boʻladi. CAS yangi qabul tizimi kamsituvchi ekanligini tan oldi. Ammo sudning veb-saytida e'lon qilingan qarorga ko'ra, bunday kamsitish "ayollar atletikasining yaxlitligini saqlab qolish uchun zarur, oqilona va mutanosibdir"[8].
Shahsiy hayot
[tahrir | manbasini tahrirlash]2015-yil may oyida u o'zining sevimli ayoli Violet Raseboya bilan bir jinsli nikohga kirdi. Nikoh Ga-Dikgale shahrida heteroseksual nikohlar uchun ajratilgan an'anaviy marosimda bo'lib o'tdi[9][10].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Кастор Семеня нашла себе нового тренера – Марию Мутолу!“. skirun.ru. 2012-yil 6-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 25-oktyabr.
- ↑ Caster Semenya rightly chosen to bear South Africa’s flag at opening ceremony — CBSSports
- ↑ „Тренер Семени: «Нам нечему радоваться в связи с дисквалификацией Савиновой»“ (ru). Sports.ru. Qaraldi: 2019-yil 30-may.
- ↑ РИО-2016. ДЕНЬ 16-Й: ТРИУМФЫ РОССИИ, ПОБЕДА СЕМЕНИ И ЗОЛОТО, КОТОРОГО ЖДАЛИ 64 ГОДА
- ↑ Бегунья Кастер Семеня оказалась интерсексом — Sydney Morning Herald // РИА Новости, 11.09.2009.
- ↑ У чемпионки Кастер Семеня нашелся мужской половой орган
- ↑ Н. Марьянчик. Аплодируйте Кастер Семене // Спорт-Экспресс, 21.08.2016.
- ↑ „Спортивный арбитражный суд (CAS) отклонил апелляцию южноафриканской бегуньи Кастер Семени“. сайт суда (2019-yil 1-may).
- ↑ Caster Semenya marries girlfriend in traditional ceremony with Violet Raseboya
- ↑ «Najlepsza Europejka» i «druga najszybsza biała». Kontrowersyjne słowa polskiej biegaczki