Sarichelak

Sarichelak
41°53′42.785″N 71°57′26.392″E
Sari-Chelekning janubiy sohilidan shimolga qaragan ko'rinish
Mamlakat	Qirgʻiziston
Region	Jalolobod viloyati
Dengiz sathidan balandlik	1 873 m
Hajmi	78,2 km³
Eng katta chuqurligi	234 m
Oʻrtacha chuqurligi	98 m
Oqib chiquvchi daryo	Arkit daryosi

Sarichelak — Chatqol tizmasining janubiy yon bagʻridagi chuchuk suvli koʻl, Qirgʻizistonda. Arkit daryosi boshlanish qismida, dengiz sathidan 1925 m balandlikda togʻ qulab, daraning toʻsilib qolishi natijasida 10 ming yil oddin hosil boʻlgan. Uzunligi 7,5 km, eng keng joyi 2280 m, maydoni 4,9 km². Eng chuqur joyi 244 m. Qirgʻoqlari aksari tik, baʼzi joylarida qoʻltiq va buxtalar bor. Qirgʻoq chizigining uz. 21 km. S.ga Sarichelak daryosi quyilib, Toshkoʻl daryosi oqib chiqadi. May oyida suvi koʻpayadi. Dekabrdan aprelgacha muzlaydi. Suvining temperaturasi avgustda 19,8°, fevralda 0° atrofida. Koʻlda sazan, karp, sarichelak marinkasi, suvilon bor. S. Sarichelak qoʻriqxonasi tarkibida.

Etimologiyasi

Sarichelak haqida koʻplab afsonalar mavjud. Ulardan birida hozirda koʻl turgan joy qadimda soy boʻlib, uning suvi xalqni qoplashi haqida paygʻambar tush koʻradi. U: Agar Yaratganing rost boʻlsa, bandalaringni qutqar, deb yolvorganida, koʻldan tashqarida boʻlgan Arkit yeri oʻz-oʻzidan agʻdarilib, toʻgʻonning ogʻzini toʻsib qoʻyib, toshqin toʻxtab qolganligi aytiladi. Koʻlni dastlab Toʻsqoʻoʻl-Ota deb nomlashgan. Baʼzi insonlarning aytishicha, koʻlda qaysidir asrlar davomida duldul yashagan. U suvdan chiqqanida, koʻl toʻlqinlanar ekan. Aytishlaricha, duldul hozir ham koʻl yuziga chiqar ekan. Dulduldan nasl qoldirish niyatida bir kishi chelakka ayron quyib, biyasini etaklab koʻlga olib boradi. Uning niyati amalga oshsa ham, garchi u toychoqlik boʻlsa ham ochkoʻzlik qilib yotaveradi. Bir payt koʻlda dovul paydo boʻlib, duldul koʻldan chiqib toychoqni boshidan tishlab, suvga olib kirib ketdi. Aqldan ozgan kishi chelakni tashlab, orqasiga qaramasdan qochib ketadi, koʻl qirgʻogʻida qolgan sariq chelak tufayli shunday nomlangan deyishadi.

Boshqa bir afsonada koʻl atrofida sariq bol chelaklari koʻp boʻlganligi sababli koʻlning Sariq-Chelak deb nomlanganligi aytilgan