Sarg‘ish lola
| Sarg‘ish lola | |
|---|---|
 | |
Ilmiy tasniflash | |
| Olam: | O‘simliklar |
| Tip: | Gulli |
| Sinf: | Bir pallali |
| Oila: | Loladoshlar |
| Urugʻ: | Lola |
| Turlari: | Sarg‘ish lola |
| Xalqaro ilmiy nomi | |
| Tulipa dasystemon (Regel) (Regel, 1879) | |
Sarg‘ish lola[1] ( lotincha: Tulipa dasystemon) — loladoshlar (Liliaceae) oilasiga mansub lola (Tulipa) turkumiga kiruvchi bir pallali o‘simlik turi. Bu o‘simlik turini birinchi marta Orithyia dasystemon Regel ostida botanik Eduard Lyudvigovich Regel tomonidan ifodalangan, u 1879-yilda Tulipa tarkibiga kirgan[2][3].
Tarqalishi va o‘sish joyi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Mazkur o‘simlik turi Xitoy (Shinjon-Uyg‘ur avtonom viloyati), Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Tojikiston va O‘zbekistondan topilgan[4][5] .
Dengiz sathidan 2500–3000 m balandlikdagi toshli va shag‘alli tog‘ yonbag‘irlarda o‘sadi[5].
Botanik tavsifi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ko‘p yillik o‘simlik turi hisoblanadi[1].
Uning piyozboshi tuxumsimon, tuklar bilan qoplangan (kamdan-kam hollarda tuksiz); qobig‘i yupqa qog‘ozga o‘xshaydi[5].
Poyasi tuksiz, balandligi 10-15 sm, tepa qismi uchli va xanjar shaklidagi asosli ikkita yo‘lli chiziqli barglari bor[1][5] .
Guli yakka holatda, ikki tomonida oqish-sutli yoki oqish-sariq, siyohrang-yashil; gulbarglarning ichki qismining asosi og‘ishma. Gulning o‘lchami — 2 dan—5 sm gacha yoki undan ortiq bo‘ladi.
Mevasi — qo‘ng‘ir yoki yashil quticha shaklda[1].
Aprel oyida gullaydi[5].
Tutgan o‘rni
[tahrir | manbasini tahrirlash]U bog‘u rog‘larda va parklarda manzarali o‘simlik sifatida yetishtiriladi[1] .
Muhofaza choralari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Oʻzbekiston Qizil kitobiga kiritilgan[1]. Chotqol va Zomin qo‘riqxonalarida, Ugom-Chotqol va Zomin milliy tabiat bog‘larida muhofaza etiladi. Bu o‘simlik o‘sadigan yerda mol boqilishini rejalashtirish va uni nazorat ostiga olish lozim.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 „Тюльпан волосистотычиночный — Tulipa dasystemon — Описание таксона — Плантариум“. 2020-yil 28-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 25-aprel.
- ↑ „Tulipa dasystemon (Regel) Regel — The Plant List“. 2020-yil 6-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 25-aprel.
- ↑ „Tropicos | Name — Tulipa dasystemon (Regel) Regel“. 2018-yil 26-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 25-aprel.
- ↑ „Tulipa dasystemon (Regel) Regel“. 2016-yil 5-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 25-aprel.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 „Tulipa dasystemon in Flora of China @ efloras.org“. 2018-yil 11-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 25-aprel.