Kontent qismiga oʻtish

SSSR Tibbiyot fanlari akademiyasi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

SSSR Tibbiyot fanlari akademiyasi (SSSR TFA) SSSRdagi eng oliy tibbiy ilmiy tashkilotdir. 1944-yil 30-iyunda SSSR Sogʻliqni saqlash xalq komissarligi qoshida tashkil etilgan[1]. 60 kishi SSSR Tibbiyot fanlari akademiyasining birinchi tarkibining amaldagi aʼzolari boʻldi[2].

Akademiyani yaratish gʻoyasi birvarakayiga G. A. Miterev va N. N. Burdenkoga tegishli edi.

N. N. Burdenko tushunchasi oʻsha davrdagi mamlakat ilmiy tibbiyot elitasining XX asr oʻrtalarida nazariy tibbiyotning holati toʻgʻrisidagi qarashlarini aks ettirdi va uni rivojlantirishni kelajakdagi Akademiyaning asosiy strategik vazifasi deb hisobladi. N. N. Burdenko Akademiyada SSSR Xalq Komissarlari Kengashiga boʻysunadigan va SSXK bilan teng huquqli, ammo undan farqli oʻlaroq, tibbiyotning amaliy masalalaridan kam boʻlmagan nazariyani ishlab chiqadigan tuzilmani koʻrdi. Unga koʻra, SSSR TFA da 3 ta boʻlim, 23 ta institut va 81 ta amaldagi aʼzolari boʻlishi kerak[3].

G. A. Miterevning kontseptsiyasi TFA ni yaratish zarurligini asosan Sovet sogʻliqni saqlash tizimi oldida turgan aniq amaliy vazifalar bilan asosladi. N. N. Burdenkodan farqli oʻlaroq, G. A. Miterev SSSR SSXKga boʻysunadigan va nazariy, sof amaliy masalalar bilan bir qatorda oʻz boʻlimining koʻrsatmasi boʻyicha qaror qabul qiladigan tashkilotni taklif qildi. G. A. Miterevning fikriga koʻra, SSSR Tibbiyot fanlari akademiyasi 4 ta kafedra, 31 institut va 90 ta aʼzodan, shu jumladan 10 ta faxriy va 80 ta amaldagi aʼzolardan iborat boʻlishi kerak edi[3].

Yigʻilishda tasdiqlanadigan hujjatlar toʻplamini ishlab chiqishda SSSR Sogʻliqni saqlash xalq komissarligi (Sogʻliqni saqlash xalq komissari — G. A. Miterev) va Qizil Armiya Bosh harbiy-sanitariya boshqarmasi (boshligʻi — E. I. Smirnov), SSSR Xalq Komissarlari Kengashi, ularni tahrir qilish va SSSR Xalq Komissarlari Kengashi qarori loyihasini tayyorlashda — tashviqot va tashviqot boʻlimining fan boʻlimi va Bolsheviklarning Butunittifoq Kommunistik partiyasi Markaziy Qoʻmitasi ((B)BKP MQ) kadrlar booshqarmasining sogʻliqni saqlash boʻlimi ishtirok etdilar. MQ partiyasidan bu masalani (B)BKP MQ kotibi A. S. Shcherbakov boshqardi. SSSR Xalq Komissarlari Kengashi tomonidan tasdiqlash uchun taqdim etilgan hujjatlarning yakuniy tahririda (qaror loyihasi, SSSR TFA ning Ustavi, ilmiy-tadqiqot institutlari roʻyxati (25 ta nom), amaldagi aʼzolar roʻyxati (56 ta familiya)) SSSR Sogʻliqni saqlash xalq komissarligining (G. A. Miterev) va SSSR SSXK tibbiy kengashi olimining (N. N. Burdenko)[4] kontseptsiyalari inobatga olindi.

SSSR Tibbiyot fanlari akademiyasining asosi 1861-yil 19-fevral (1912-1918) xotirasiga Moskva ilmiy instituti jamiyatining, Davlat sogʻliqni saqlash instituti (1918-1930), Butunittifoq Eksperimental Tibbiyot Institutining (1932-1944) murakkab tuzilmalarini tashkil etgan tashkiliy elementlardan yaratilgan boʻlib, shu bilan birga SSSR TFA ga toʻgʻridan-toʻgʻri rivojlanishi bilan Sogʻliqni saqlash Xalq Komissarligining bir qator tibbiyot muassasalarini[5] tarkibiga kiritdi[6].

1984-yilda SSSR Tibbiyot fanlari akademiyasi Lenin ordeni bilan taqdirlandi[7].

1992-yilda Rossiya Federatsiyasi Prezidentining farmoni bilan SSSR Tibbiyot fanlari akademiyasi Rossiya Tibbiyot fanlari akademiyasiga oʻzgartirildi[8].

Prezidentlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Neyroxirurg N. N. Burdenko (1944-1946) SSSR TFA ning birinchi prezidenti boʻldi. Keyingi yillarda akademiyaning prezidentlari: patomorfolog N. N. Anichkov (1946-1953), jarroh A. N. Bakulev (1953-1960), onkolog N. N. Bloxin (1960-1968, 1977-1987), mikrobiolog V. D. Timakov (1968-1977), epidemiolog V. I. Pokrovskiy (1987-1991) boʻlgan.

Yana qarang

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Postanovlenie SNK SSSR ot 30-iyunya 1944 g. N 797 „Ob uchrejdenii Akademii meditsinskix nauk SSSR“
  2. ↑ Парин В. Рождение академии (Из воспоминаний члена-учредителя АМН СССР) // Наука и жизнь. — 1970. — № 2. — С. 38—42. Архивировано 29 noyabr 2014 года.
  3. ↑ 3,0 3,1 Страницы создания АМН СССР (1932-1944).
    Этот шаблон использует устаревший параметр «название». Пожалуйста, отредактируйте эту статью, заменив «название» на «заглавие».
  4. ↑ Глянцев С.П., Сточик А.А. Академия медицинских наук СССР: на пороге создания (апрель-июнь 1944 г.) // Проблемы социальной гигиены, здравоохранения и истории медицины. — 2017. — Т. 25, № 3. — С. 184—189. — ISSN 0869-866X.
  5. ↑ Карнеева И.Е.. История формирования и динамика структуры Российской Академии Медицинских наук, Дисс. канд. ист. наук, Москва, 1994. 
  6. ↑ Карнеева И.Е.. История формирования и динамика структуры Российской Академии Медицинских наук, Дисс. канд. ист. наук, Москва, 1994. 
  7. ↑ NA RAMN : Fond R-9120 : Akademiya meditsinskix nauk SSSR / Sayt Arxivov Rossiyskoy akademii nauk
  8. ↑ Ukaz Prezidenta Rossiyskoy Federatsii ot 4-yanvarya 1992 g. N 5 „O preobrazovanii Akademii meditsinskix nauk SSSR v Rossiyskuyu akademiyu meditsinskix nauk“

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=SSSR_Tibbiyot_fanlari_akademiyasi&oldid=5286484" dan olindi