Roskille tinchligi
Roskille tinchligi — Daniya va Shvetsiya oʻrtasida 1658-yil 26-fevral (8-mart) Roskille shahrida (Daniya) tuzilgan tinchlik shartnomasi. Bu tinchlik Daniya va Norvegiya qiroli Frederik III tomonidan boshlangan 1657-1658-yillardagi Daniya-Shved urushini tugatdi. Karl X Gustav qoʻshinlari tomonidan magʻlubiyatga uchragan Daniya katta hududiy imtiyozlarga rozi boʻldi. Xususan, Skone provinsiyasi Shvetsiyaga oʻtdi. Bundan tashqari, Shvetsiya Eresunn boʻgʻozi orqali savdo kemalarining oʻtishi uchun bojlardan ozod qilindi. Daniya, shuningdek, Shvetsiyaga dushman boʻlgan barcha mamlakatlar flotlarining Boltiq dengiziga boʻgʻozlar orqali oʻtishini oldini olishga vaʼda berdi.
Tarixiy voqeagacha boʻlgan davr
[tahrir | manbasini tahrirlash]1658-yilda Shvetsiya qiroli Karl X Gustav Belta orqali oʻtib, Daniyaning Zelandiya orolini egallab oldi, bu esa daniyaliklarni muzokaralar olib borishga majbur qildi. Dastlabki shartnoma 1658-yil 18-(28) fevralda Taastrupda va oxirgi shartnoma 1658-yil 26-fevralda (8-mart) Roskilleda imzolangan.
Shvetsiya Norvegiyaning gʻarbiy qismidagi Romsdalga ham bostirib kirdi, ammo mahalliy dehqonlar shved qoʻshinlariga qarshi chiqdilar va koʻngillilar qoʻshiniga faol qoʻshilishdi. Natijada, Shvetsiya gubernatori soliq yigʻish uchun bir guruh askar va 50 otliq askarni yuborishga majbur boʻldi. Biroq, umuman olganda, ishgʻol muvaffaqiyatli boʻlmadi[1].
Shartnoma qoidalari
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tinchlik shartnomasi shartlariga quyidagilar kiradi[2][3][4]:
- Daniyaning Skone provinsiyasining Shvetsiyaga oʻtishi;
- Daniyaning Blekinge provinsiyasining Shvetsiyaga oʻtishi;
- Daniyaning Halland provinsiyasining Shvetsiyaga oʻtishi;
- Daniyaning Bornholm provinsiyasining Shvetsiyaga oʻtishi;
- Norvegiyaning Bohuslen provinsiyasining Shvetsiyaga oʻtishi. Bu Shvetsiyaga Gʻarb savdosiga cheksiz kirish imkonini berdi;
- Norvegiyaning Tryondelag provinsiyasining Shvetsiyaga oʻtishi;
- Daniyaliklarning Shvetsiyaga qarshi barcha ittifoqlardan voz kechishi;
- Daniyaliklar shvedlarga dushman boʻlgan har qanday harbiy kemalarning Boltiq boʻgʻozlari orqali oʻtishiga toʻsqinlik qilishi;
- Golshteyn-Gottorp gertsogining yer huquqi tiklanishi[5];
- daniyaliklar tomonidan shved bosqinchi kuchlarini joylashtirish xarajatlarini toʻlash;
- Daniya qoʻshinlarining Shvetsiya urushlarida qatnashishini taʼminlash[6].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Stagg, Frank Noel. West Norway and its Fjords. George Allen & Unwin, Ltd., 1954.
- ↑ Sweden and the Baltic, 1523 - 1721. ISBN 0-340-54644-1.
- ↑ Sweden; the Nation's History.
- ↑ History of the Norwegian People, Volume II. The MacMillan Company, 1915.
- ↑ Lisk, Jill. The Struggle for Supremacy in the Baltic: 1600-1725. Funk & Wagnalls, New York, 1967.
- ↑ Frost, Robert I.. The Northern Wars; 1558-1721. Longman, Harlow, England, 2000. ISBN 0-582-06429-5.