Richard Karp
| Richard Karp | |
|---|---|
 Richard M. Karp 2011 | |
| Tavalludi |
Richard Manning Karp 3-yanvar 1935-yil Boston, Massachusets, AQSh |
| Fuqaroligi |
 AQSh |
| Taʼlimi | Garvard universiteti, Garvard muhandislik va amaliy fanlar maktabi, Berklidagi Kaliforniya universiteti |
| Kasbi | Amerikalik matematik va kompyuter olimi |
| Mukofotlari | Turing mukofoti (1985),Nazariy fon Neyman mukofoti (1990), Garvard universitetining yuz yillik medali, Harvi mukofoti (1998), Fulkerson mukofoti (1979) AQSh milliy fan medali, Yevropa nazariy kompyuter fanlari assotsiatsiyasi mukofoti(2000), Benjamin Franklin medali (2004), Ilgʻor texnologiyalar uchun Kioto mukofoti (2008), Benjamin Franklin medali (2004), Fanga qoʻshgan katta hissasi uchun Dikson mukofoti(2009), texnikaning faxriy doktori, Veyzman institutining faxriy doktori, Kioto mukofoti, ACM hamkasbi (1994), Sanoat va amaliy matematika jamiyati aʼzosi (2009), Frederik V. Lanchester mukofoti (1977), ETH Zurichning faxriy doktori. |
Richard Karp toʻliq maʼnoda Richard Manning Karp, (1935-yil 3-yanvarda tugʻilgan, Boston, Massachusets, AQSh), amerikalik matematik va kompyuter olimi va 1985-yilda A. M. Turing mukofoti, informatika sohasidagi eng yuqori mukofot, "algoritmlar nazariyasiga qoʻshgan doimiy hissasi, shu jumladan tarmoq oqimi va boshqa kombinatoriy optimallashtirish muammolari uchun samarali algoritmlarni ishlab chiqish, algoritmik samaradorlikning intuitiv tushunchasi bilan koʻp nomli vaqtni hisoblash qobiliyatini aniqlash, va eng muhimi, NP-toʻliqlik nazariyasiga qoʻshgan hissasi. Uning ilmiy qiziqishlari nazariy informatika, kombinator algoritmlari, diskret ehtimollik, hisoblash biologiyasi va internet algoritmlarini oʻz ichiga olgan.[1]
Hayoti va ish faoliyati
[tahrir | manbasini tahrirlash]Richard Karp 1935-yilda matematika oʻqituvchisi va Avraam oʻrta maktabi direktori Lui Karp (1908–1981) va uning rafiqasi Rouz (Rose) Karp (1912–2000) oilasida Rossiyadan kelgan yahudiy muhojirlar oilasida tugʻilgan, Boston, Massachusets shtati . U bilan birga oʻsgan ikki aka-uka Robert va Devid (1944-yilda tugʻilgan, sotsiolog) va singlisi Kerolin edi.
Oʻrta maktabni tugatgach Karp, Garvard universitetida matematika boʻyicha bakalavr (1955), magistr (1956) va doktorlik (1959) darajasini oldi. Oʻqishni tugatgandan soʻng, u akademiyaga oʻtishdan oldin IBMda matematik boʻlib ishladi (1959–68). Karp Berklidagi Kaliforniya universitetida (1968–94), Vashington universitetida (1995–99) va yana Berklida (1999) lavozimlarda ishlagan va u yerda universitet professori sifatida qaytgan. 2012-yilda u Berklidagi Simons hisoblash nazariyasi institutiga asos solgan va 2017-yilgacha uning direktori lavozimida ishlagan.
Karpning 1972-yilda chop etilgan „Kombinatoriya muammolari orasida kamayishi“ nomli maqolasi koʻp oʻrganilayotgan kombinator masalalari bir xil muammoning variantlari ekanligini isbotladi, bu esa ularning barchasini hal qilib boʻlmaydi, (NP-toʻliq muammolar, yaʼni samarali yechim algoritmi maʼlum boʻlmagan muammolar)ni. Karp „Complexity of Computation“ (1974) muallifi va koʻp ulanishli kommutatsiya tarmogʻi turiga patentga ega.
Mukofotlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]- 1979-yil Turing mukofotidan tashqari, Karp diskret matematika boʻyicha Fulkerson mukofoti,
- 1996-yil AQSh milliy fan medali,
- 1997-yil Garvard universitetining 100 yillik medali,
- 1998-til Isroil texnologiya instituti Harvi mukofoti,
- 2008-yil Fan boʻyicha Karnegi Mellon universiteti Dikson mukofoti,
- 1980-yil Yaponiyaning Kioto mukofoti (2008) Nyu-York Fanlar akademiyasiga,[2]
- 1980-yil AQSH Milliy fanlar akademiyasiga,
- 1985-yil Amerika sanʼat va fanlar akademiyasiga,
- 1990-yil Kombinatorika va uni qoʻllash institutiga,
- 1991-yil Amerika assotsiatsiyasiga saylangan. Fan taraqqiyoti,
- 1992-yil AQSH Milliy muhandislik akademiyasi,
- 1994-yil Amerika falsafiy jamiyati,
- 2002-yil Fransiya Fanlar akademiyasi,[3]
- 2004-yil Yevropa Fanlar akademiyasi .