Puma (kompaniya)
.svg){kind=logo} | |
| Turi | biznes, Transmilliy korporatsiya, koʻchmas mulk kompaniyasi, korxona va ommaviy kompaniya |
|---|---|
| Xizmatlari | Ommabop kompaniya |
| Birja listingi | FWB: PUMG |
| Qachon asos solingan | 1948 |
| Joylashuvi |
 Germaniya: Herzogenaurach, |
| Asoschi(lari) | Rudolf Dassler |
| Mahsulot(lar)i | sport mahsulotlari |
| Daromadi |
 €4,64 mlrd (2018) |
| Aylanma daromadi |
€337 mln (2018) |
| Sof foydasi |
€187 mln (2018) |
| Ishchilar soni |
13 000 (2019) |
| Vebsayti | www.puma.com |
Puma SE — Puma brendi ostida sport poyabzali, kiyim-kechak, anjomlar va parfyumeriya ishlab chiqarishga ixtisoslashgan Germaniya sanoat kompaniyasi.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Birinchi jahon urushidan koʻp oʻtmay, 1920-yillarning boshlarida Dassler oilasi oilaviy biznesni — poyabzal tikishni tashkil etishga qaror qilishdi. Dassler oilasining birinchi mahsulotlari nogiron sportchilar (ular urushdan keyin koʻp edi) mashgʻulotlari uchun ortopedik poyabzal va shippaklar edi. Ularning materiali eskirgan harbiy formalardan, tagliklari esa eski avtomobil shinalaridan kesilgan. Aka-uka Adolf (Adi) va Rudolf (Rudi) Dassler ushbu oilaviy biznesda asosiy rol oʻynashgan, 1924-yilda ular „Aka-uka Dassler poyabzal fabrikasini“ („Gebrüder Dassler“) rasman roʻyxatdan oʻtkazishgan. Qarama-qarshi xarakterga ega boʻlgan ikki aka-uka bir-birini toʻldirardi — Adolf xotirjam va muvozanatli ishlab chiqaruvchi, Rudolf esa faol va xushmuomala sotuvchi edi[1].
1925-yilda Adolf dunyodagi birinchi tikilgan tishli futbol butsalarini ixtiro qildi va tikdi. Futbol modeli qulay boʻlib chiqdi va gimnastika shippaklari bilan birgalikda Dasslersning asosiy mahsulotiga aylandi. Ularning oyoq kiyimlariga boʻlgan talab shunchalik katta ediki, 1926-yilda ular 25 kishi ishlaydigan va kuniga 100 juft poyabzal ishlab chiqaradigan fabrika qurishga muvaffaq boʻldilar. 1928-yilda aka-ukalarning Jozef Vaytser bilan birgalikda ishlab chiqqan „tishlari“ nemis byurosidan patent oldi. 1928-yilda Amsterdamda boʻlib oʻtgan yozgi Olimpiya oʻyinlarida aka-ukalarning poyabzali birinchi marta yirik sport musobaqalarida paydo boʻldi. 1932-yilda Los-Anjelesda boʻlib oʻtgan Olimpiadada germaniyalik Artur Jonat Dassler poyabzalida qatnashib, 100 metrga yugurishda uchinchi boʻldi. Bu sportchilar bilan hamkorlikka asoslangan reklama kampaniyasining birinchi yirik muvaffaqiyati edi[1].
Ikkinchi Jahon urushi boshlanganidan soʻng, aka-uka Dasslerning ikkalasi ham fashistlar partiyasining sodiq aʼzolari boʻlishlariga qaramay, Dassler fabrikalari fashistlar tomonidan musodara qilindi va aka-ukalarning oʻzlari frontga joʻnatildi. Fabrikalardan birida natsistlar tankga qarshi qoʻl granatamyotlarini ishlab chiqarishni yoʻlga qoʻyishga harakat qilishdi, ammo fabrika jihozlari bunday ishlab chiqarishga mos kelmasdi, shu sababli bir yildan keyin nemis askarlari uchun mashgʻulot poyabzallarini ishlab chiqarishi uchun Adolf armiyadan qaytarilgan[1].
Bavariyaning Herzogenaurach shaharchasi Amerika ishgʻol zonasiga tushib qoldi. Rudolf harbiy asirlar lagerida tushadi, Dassler fabrikasi tovon toʻlash shartlariga koʻra, Qoʻshma Shtatlarga 1000 juft xokkey konkisini yetkazib beradi. Konkilar uchun kompensatsiya sifatida AQSh armiyasida foydalanishdan chiqarilgan anjomlar — chodirlar, eski beysbol qoʻlqoplari va boshqalarni olinadi. 1946-yilda okkupatsiya tugab, Rudolf harbiy asirlar lageridan qaytib keladi. Aka-ukalar oilaviy biznesni deyarli noldan qayta boshlashga majbur boʻlishgan. Dassler poyafzallari yana eski harbiy kiyim-anjomlardan ishlab chiqarildi va 47 xodimga tovarlar (yogʻoch, ip va boshqalar) bilan maosh toʻlangan[1].
1948-yilning bahorida, otalarining vafotidan koʻp oʻtmay, aka-uka janjal natijasida ajralishdi. Rudolf yangi zavodni, Adolf esa eskisini oldi. Ular oilaviy korxona nomi va ramzlaridan foydalanmaslikka kelishib oldilar. Adi oʻz kompaniyasini Addas deb nomladi va Rudi oʻz kompaniyasini RuDa (Rudolf Dasslerdan) deb nomladi. Ammo bir necha oydan keyin Addas adidasga (Adi Dasslerning qisqartmasi), Ruda esa „Puma“ga aylandi. Shunday qilib, oʻsha paytdagi dunyoga mashhur brend — Dassler tarixga aylandi. Aka-ukalarning oʻzlari hayotlari soʻnggigacha janjal sabablari haqida sukut saqlashdi. Balki Rudi amerikalik zobitlar bilan tanishligidan foydalanib, urushdan keyin uni harbiy asirlar lageridan olib chiqishga urinmagani uchun Adini hech qachon kechira olmagandir. Yoki ular shunchaki, otasidan qolgan merosni baham koʻra olmaganlar. Har holda, oilaviy biznes qulagandan keyin aka-uka bir-birlari bilan gaplashishmadi (suddan tashqari), Puma va adidas eng ashaddiy raqobatchilarga aylandi.
Egalari va boshqaruvi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Puma kompaniyasining asosiy aksiyadori Fransiyaning PPR kompaniyalar guruhidir (79,90 %), qolgan aksiyalari erkin sotuvda. 2008-yil aprel oyida bozor kapitallashuvi — 3,68 milliard yevro.
Faoliyat
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kompaniya Puma va Tretorn brendlari ostida sport anjomlarini ishlab chiqaradi, AQShda (jami savdoning 20 % ga yaqin), Fransiya, Shveysariya, Ispaniya, Gonkongda shoʻba korxonalariga ega. Germaniyada ishlab chiqarilgan mahsulotlarning 1/3 qismi eksport qilinadi. Kompaniya (2008-yil aprel holatiga koʻra) 116 ta doʻkonlar tarmogʻiga ega (shu jumladan, Rossiyada 20 ta).
2006-yilda xodimlar soni 6,8 ming kishini tashkil etdi. 2007-yilda daromad 2,37 milliard yevroni tashkil etdi (shu jumladan doʻkonlar tarmogʻining aylanmasi — 406,4 million yevro), sof foyda — 269 million yevro.
Reklama va homiylik faoliyati
[tahrir | manbasini tahrirlash]Puma Janluiji Donnarumma, Antuan Grizmann, Sesk Fabregas, Marko Roys, Mario Balotelli, Santi Kasorla, Olivye Jiru, Bakari Sanya, Neymar va boshqalar kabi futbolchilar bilan hamkorlik qilgan. Puma shuningdek, mashhur sportchilar va sport jamoalari bilan, ayniqsa, futbol sohasida yirik homiylik shartnomalari bilan mashhur. Puma Milan, Borussiya Dortmund, Valensiya, Arsenal, Krasnodar va boshqalar kabi taniqli futbol klublari, shuningdek Serbiya, Italiya, Shveysariya, Avstriya, Chexiya, Urugvay, Misr, Senegal, Paragvay, Slovakiya, Kot-D’ivuar milliy futbol jamoalari bilan homiylik shartnomalari imzolagan.
2014-yilda kompaniya "Arsenal" futbol klubi bilan 5 yillik shartnoma imzolagan va bu muddat davomida ular 150 million yevro toʻlashi koʻzda tutilgan.
2018-yilning 1-iyulidan Puma italyan klubi bilan 5 yil muddatga birinchi shartnoma imzolagan holda „Milan“ning yangi texnik homiysiga aylandi. Klub Pumadan, mumkin boʻlgan bonuslarni hisobga olgan holda, sobiq texnik hamkori — Adidas bilan solishtirganda koʻproq toʻlovlarni oladi[2].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 „adidas Group AG - Company Profile, Information, Business Description, History, Background Information on adidas Group AG“ (en). Advameg, Inc.. 2019-yil 6-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 3-aprel.
- ↑ „Puma стала новым техническим спонсором «Милана»“ (ru). Sports.ru. 2018-yil 3-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 2-may.