Otto Libman

Tarjimai holi

ilk bor „Kantga qaytish!“ shiorini o‘rtaga tashlagan faylasuf hisoblanadi.

Taʼlimoti

Uning fikricha, Kantning ta'limotini tiklash uning tarafdorlari fikrini qayta tiklash orqaligina mumkindir. Ana shu fikrni Libman o‘zining «Kant va epigonlar» asarida rivojlantirdi (1865). Libman fikricha, Kant ta’limotining o'ziga xos tomom shundan iboratki, uning asosini «ong» tushunchasi tashkil etadi. Kant o‘zining bilish sohasidagi tadqiqotlarini alohida individning yoki insoniyatning ongini tahlil qilishga qaratmagan, balki mavhum «ong» kategoriyasi ustida ishlagan. Demak, Libman fikricha, «ong» kategoriyasi dunyoni tushunishning birinchi sharti bo'lib, har qanday fan obyektining mohiyati yotadi. Ana shu ong dunyosi o‘zining ichki - «immanent» shakllari orqali boshqariladi. Ya'ni kaleydoskop o‘zining maydonidagi buyumlami o‘zida qanday aks ettirsa, ong ham butun borliqni o‘z ichki qonuniyatlari orqali aks ettiradi.

Adabiyotlar

Gʻarb falsafasi tarixi. Toshkent 2018