O'tirgan iblis

O'tirgan iblis

Mixail Vrubel, 1890

Moybo'yoq

114 × 211 sm

Tretyakov galereyasi, Moskva

Oʻtirgan iblis — Rus rassomi Mixail Vrubel tomonidan 1890-yilda yaratilgan rasm.

Yaratilish tarixi

1891-yilda M.Lermontov vafotining yarim asrlik yubileyi munosabati bilan asarlarining tahrirlangan qayta nashri chiqariladi va Mixail Vrubel nashr uchun 13 ta rasm chizib topshiradi. Ulardan biri Lermontovning ,,Iblis" sheʼri uchun chizilgan edi. Bu aynan Oʻtirgan iblis kartinasidir.Bu kartinani Vrubel tadbirkor Savva Mamontovning uyida chizgan. Hozirda esa, Moskvadagi Tretyakov galereyasida saqlanib kelinmoqda.

Rasm syujeti

Oʻtirgan Iblis kartinasining eskizlaridan biri

Rasm syujeti yuqorida aytganimizdek, M.Lermontovning ,,Iblis sh’eridan olingan. Vrubel oʻz asariga quyidagicha taʼrif beradi:
<<Iblis yovuz ruh emas, balki azobli va qaygʻuli ruhdir, bularning barchasi bilan hukmron, ulugʻvor ruhdir... >>
Iblis - inson ruhining kuchi, ichki kurash, shubhalar tasviri. Fojiali ravishda qoʻllarini siqib, Iblis gʻamgin, ulkan koʻzlari bilan uzoqlarga, misli koʻrilmagan gullar bilan oʻralgan holda oʻtiradi. Rasmning fonida togʻli hudud qizil quyosh botishida tasvirlangan. Kompozitsiya jin figurasining cheklanishiga urgʻu beradi, goʻyo ramkaning yuqori va pastki ustunlari orasiga oʻralgan. Rasm Vrubelning individual uslubida kristall qirralarning taʼsirida boʻyalgan, bu uning rasmlarini vitrajlar yoki panellarga oʻxshatadi. Rassom bu effektga palitra pichogʻi bilan qilingan tekis zarbalar yordamida erishdi.. Vrubel Iblisning yuzini ayollik xususiyatlari bilan taʼminladi. U erkak va ayol elementlari oʻrtasida nimanidir koʻrsatishni xohladi.

Boshqa ,,Iblislar"

Iblislar mavzusi Mixail Vrubel ijodida koʻplab uchraydi. 1899-yilda rassom " Uchar iblis " rasmini chizadi, unda iblis dunyoning qudratli hukmdori sifatida tasvirlangan. 1901-1902-yillarda u oʻzining soʻnggi asari — qahramonona oʻlim yoqasida turgan " Magʻlub boʻlgan iblis " asarini alam bilan chizib tugatdi.