Nikolay Shmidt
| Nikolay Reingoldovich Shmidt | |
|---|---|
| Tavalludi |
1906-yil 31-oktabr |
| Vafoti |
1942-yil 26-avgust Toshkent |
| Fuqaroligi | Sovet Sotsialistik Respublikasi |
| Kasbi | Radio injener |
Nikolay Reingoldovich Shmidt (1906-yil 31-oktyabr, Kiyev – 1942-yil 26-avgust, Toshkent) – sovet radio havaskori, aloqa xodimi, Arktikada halokatga uchragan Italiya dirijablining (1928) halokat signalini qoʻlbola qabul qilgich[1] bilan birinchi boʻlib ushlaganligi bilan tanilgan.
Biografiya
[tahrir | manbasini tahrirlash]1920-yilda Vladivostokdagi maktabda oʻqiyotganda radiotexnikaga qiziqib qoldi va 14 yoshida oʻzining birinchi radio uzatgichini yigʻdi. Oʻsmirning radio uzatgich bilan oʻtkazgan tajribalari yapon bosqinchi kuchlari vakillarida shubha uygʻotdi va Nikolay Shmidt radiotexnika tajribalarini vaqtincha toʻxtatdi[1].
1924-yilda Nijniy Novgorodda Shmidt radio xabarlarni uzatish va qabul qilish boʻyicha ishlarni davom ettirdi. 1925-yildan boshlab avval Zavetlujye qishlogʻida (hozirgi Petretsovskiy qishloq posyolkasining bir qismi), keyin Shimoliy Dvina viloyati, Voxma qishlogʻida proyektor boʻlib ishlagan[2][1].
1928-yil 3-iyunda Voxma qishlogʻidan „Italiya“ dirijablining ekipajidan avariya signalini olish uchun qisqa toʻlqinli bir quvurli qabul qilgichdan foydalandi[1]. Italiyaliklarni qutqarish ishtirokchisi sifatida u oltin soatlar, OSOAVIAKHIM Markaziy Kengashining esdalik nishoni va Radio Doʻstligi Jamiyatining diplomi bilan taqdirlandi.
Keyinchalik SSSR Aloqa xalq komissarligida, Oʻzbekiston SSR Aloqa xalq komissarligi ilmiy-sinov stansiyasida ishlagan.
1941-yil dekabr oyida Sovet Ittifoqiga qarshi tashviqot va josuslikda ayblanib hibsga olingan. Ayblovda Shmidtning uyida radio uskunalari va qabul qilgichlar va uzatgichlarning tarkibiy qismlari topilganligi (urush boshlanganidan keyin fuqarolarga ularni topshirish buyurilgan) asosiy dalil sifatida koʻrsatilgan. Bundan tashqari, u hukumatning kadrlar siyosati haqida tanqidiy bayonotlar berganlikda ayblangan.
SSSR NKVD ning 1942-yil 1-avgustdagi navbatdan tashqari yigʻilishining qarori bilan Sovet Ittifoqiga qarshi tashviqoti uchun oʻlimga hukm qilindi. Shmidt oʻsha yilning 26-avgustida otib tashlandi va 1984-yil 12-avgustda vafotidan keyin reabilitatsiya qilindi.
Kino
[tahrir | manbasini tahrirlash]"Qizil chodir" (1969) Sovet-Italiya hamkorlik filmida Nikolay Shmidt rolini aktyor Nikolay Ivanov ijro etgan. Film chiqarilgan vaqtda Shmidt hali reabilitatsiya qilinmagan edi.