Muvozanat

Muvozanat – 1) mexanikada – bironbir aniq mexanik tizimga (jismga) taʼsir koʻrsatayotgan barcha kuchlar oʻzaro tenglashgan holat. Jism barqaror, nobarqaror va befarq boʻlishi mumkin. Jism holatidan biroz ogʻganidan soʻng yana eski holatiga qaytsa, bunday holat barqaror holati deb ataladi. Agar jism holatidan bir oz ogʻganidan keyin bu holatdan borgan sari uzoqlasha boshlasa, bunday holat nobarqaror M. holati boʻladi. Jism xolatidan biroz ogʻganidan keyin yangi holatida qolsa, bunday holatga befarq M. holati deyiladi (mas, gorizontal sirtdagi shar) (rasm, v); 2) termodinamik M. – bironbir tizimning barcha qismlarida temperatura, bosim va boshqa makroskopik parametrlar bir xil boʻladigan holat. Har qanday izolyasi-yalangan tizim vaqt oʻtishi bilan shunday M. holatiga erishadi; 3) Kimyoviy muvozanat – kimyoviy reaksiya borayotgan tizimning faqat qaytar reaksiyalar yuz beradigan holati. Bunday M. holatidagi tizimning holati parametrlari vaqtga bogʻliq boʻlmaydi, tarkibi barqaror boʻladi.

Muvozanat oʻzi nima? Uning qanday turlari bor? Muvozanatning inson hayotida qanday oʻrni bor? Ushbu savollarga javobni hozirning oʻzida topamiz. Muvozanat bu- mexanikada biron-bir aniq mexanik tizimga taʼsir koʻrsatayotgan barcha kuchlar oʻzaro tenglashgan holat. Jism barqaror, nobarqaror va befarq boʻlishi mumkin. Bu maʼlumotlar fizik jihatdan qarash hisoblanadi.

Internet maʼlumotlariga koʻra muvozanat faqatgina fizik jihat bilan qaralmaydi. Boshqa jihatlarga koʻra, muvozanat asosiy uch turga boʻlinadi. Ular: jismoniy muvozanat, psixologik muvozanat va ijtimoiy muvozanat.

Jismoniy muvozanat – harakatsiz yoki harakatlanayotganda muvozanatni saqlash qobiliyatini anglatadi. Bu turli xil tana tizimlarini, shu jumladan asab tizimi, mushak tizimi va vestibulyar tizimni muvofiqlashtirishni oʻz ichiga oladi.

• Asab tizimi- sizning miyangiz, orqa miya va nevrlar tanangizning holati va harakati haqida sensorli maʼlumot oladi va mos ravishda moslashish uchun mushaklarga signallar yuboradi.
• Mushak tizimi- mushaklaringiz, suyaklaringiz va boʻgʻinlaringiz qoʻllab-quvvatlash va barqarorlikni taʼminlash uchun birgalikda ishlaydi.
• Vestibulyar tizim- vestibulyar tizim ichki quloqda joylashgan boʻlib, ular bosh harakatlarini his qilish va muvozanatni saqlashga yordam beradi. Bular jismoniy muvozanat haqida biroz qisqa, ammo tushunarli maʼlumotlar hisoblanadi.

Biz koʻpincha jismoniy muvozanatga eʼtabor qaratsak ham, bizning

• Hissiy tartibga solish- siz his-tuygʻularingizni samarali boshqara olasiz. Siz his-tuygʻularning keng doirasini boshdan kechirishingiz mumkin, ammo siz ularga sizni boshqarishiga yoʻl qoymaysiz.
• Kognitiv moslashuvchanlik- fikringizni yangi vaziyatlar va qiyinchiliklarga moslashtira olasiz. Siz qattiq naqshlarga yopishib qolmaysiz.

• Bardoshlilik- siz muvaffaqiyatsizlik va stressdan qaytishingiz mumkin. Siz moslasha olasiz va hayotning koʻtarilishi va tushishiga dosh bera olasiz. Endi esa eng soʻnggi muvozanat, yaʼni „Ijtimoiy muvozanat“ haqida suhbatlashamiz. Ijtimoiy muvozanat bu- sizning ijtimoiy hayotingizda sogʻlom muvozanatni topish haqida. Bu yerda siz: oʻzingizni bogʻlashingiz, chegaralarga ega boʻlishingiz va turli xil munosabatlarda ishtirok etishingiz muhim roʻl oʻynaydi. Muvozanat insonga nafaqat jismoniy tushuncha, balki toʻlaqonli va sogʻlom hayot uchun asosiy tamoyildir. Muvozanatni inson hayotidagi asosiy oʻrinlari : yaxlit farovonlik, barqaror hayot, barkamol munosabatlar hamda shaxsiy oʻsish va amalga oshirish.

Biologiya

• Gomeostaz
• Osmotik bosim

Fizik

• Muvozanat nurlanish

Kimyo

• Issiqlik muvozanati
• Kimyoviy muvozanat

Iqtisodiyot

• Talab va taklif

Oʻyin nazariyasi

• Nesh muvozanati

Havolalar

• Equilibrium Yevgeniy Ijikevichning Scholarpediadagi ilmiy maqolasi