Kontent qismiga oʻtish

Mongoliya davlat madhiyasi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
 Mongoliya davlat madhiyasi
Soʻz muallif(lar)i Tsendiin Damdinsüren, 1963
Bastakor Bilegiin Damdinsüren vaLuvsanjambyn Mördorj
Qabul qilindi 1950-yil 72 yil oldin

Moʻgʻuliston milliy madhiyasi (Moʻgʻulcha: Mongol Ulsin tөriyn duulal, roman: Mongol Ulsiin töriin duulal,: Mongol Ulsiin töriin duulal, talaffuzi: [ˈmɔɴɢɞ̆ɮ ˈʊɮsʲiŋ ˈtʰѳrʲiŋ ˈtʰѳrʲiŋ ˈtʊːrʲiŋ] ˈtʊːrʲiŋ ˈtʊːːɮ] ˈtʊːɮ] ˈtʊːɮ.) Madhiya musiqasi Bilegiin Damdinsuren va Luvsanjambyn Mördorj, soʻzlari esa Tsendiin Damdinsuren tomonidan yozilgan.

Tarix

[tahrir | manbasini tahrirlash]

20-asr boshidan beri Moʻgʻulistonda ikkita milliy madhiya mavjud: birinchisi 1924—1950-yillarda qoʻllangan boʻlib, soʻzlari Sonombaljirin Buyannemekh va musiqasi Magsarjavin Dugarjavga tegishli boʻlgan "„Mongol Internationale“ deb nomlangan.[1] U koʻpincha „Internationale“ ning moʻgʻul tilidagi versiyasi sifatida notoʻgʻri sanab oʻtilgan, garchi ikkita qoʻshiqda oʻxshash nomlardan tashqari deyarli hech qanday umumiylik yoʻq.[2] „Internationale“ ning moʻgʻulcha versiyasi bor, buni "Mongol Internationale bilan aralashtirib yubormaslik kerak.[3]

Damdinsuren va Mordorjning ikkinchi madhiyasi „Mongol Internationale“ ning oʻrnini bosdi va 1950-yildan beri qoʻllanilmoqda. Qoʻshiq matni 1961-yilda biroz oʻzgartirilib, Moʻgʻuliston Xalq Inqilobiy partiyasiga havolalar kiritildi va turli Sovet va Moʻgʻul rahbarlariga havolalar olib tashlandi. Biroq asl qoʻshiq matni 1991-yil boshida, Moʻgʻuliston Xalq Respublikasi tugashidan bir yil oldin tiklangan. 1991-yildan boshlab 1950-yildagi qoʻshiqlarning aksariyati qayta ishlatilmoqda, biroq ikkinchi misra (Lenin, Stalin, Suxbator va Choybalsanni maqtash) olib tashlandi. 2006-yil 6-iyulda qoʻshiq matni Moʻgʻuliston parlamenti tomonidan Chingizxonni xotirlash maqsadida qayta koʻrib chiqildi.

Moʻgʻulistonning amaldagi konstitutsiyasiga koʻra, davlat madhiyasi har kuni ommaviy axborot vositalarida translyatsiyalar tugashidan oldin efirga uzatilishi kerak.

Matn

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Moʻgʻul kirill alifbosi[4][5] Moʻgʻul lotin alifbosi Moʻgʻul lotin alifbosi IPA transkripsiyasi Inglizcha tarjima

I
Darxan manay tusgaar uls
Dayaar mongolin ariun golomt
Dalay ix deedsiyn gegeen үyls
Dandaa enxjij, үүrd mөnxjinө.

Xamag delxiyn shudarga ulstay
Xamtran negdsen evee bexjүүlj
Xatan zorig, bүxiy l chadlaaraa
Xayrtay Mongol ornoo manduulʼya.

II
Өndөr tөriyn min sүld iveej
Өrgөn tүmniy min zayaa tүshij
Үndes yazguur, xel soyoloo
Үriyn үrdee өvlөn badraaya.

Erelxeg Mongolin zoltoy arduud
Erx chөlөө jargalig edlev
Jargalin tүlxүүr, xөgjliyn tulguur
Javxlant manay oron mandtugay.

I
᠀᠋ᠳᠠᠷᠬᠠᠨ ᠮᠠᠨ ᠤ ᠲᠤᠰᠠᠭᠠᠷ ᠤᠯᠤᠰ ᠳᠠᠶᠠᠭᠠᠷ ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠤᠨ ᠠᠷᠢᠭᠤᠨ ᠭᠣᠯᠣᠮᠲᠠ ᠳᠠᠯᠠᠢ ᠶᠡᠬᠡ ᠳᠡᠭᠡᠳᠦᠰ ᠦᠨ ᠭᠡᠭᠡᠨ ᠦᠢᠯᠡᠰ ᠳᠠᠩᠳᠠ ᠡᠩᠬᠡᠵᠢᠵ ᠡᠭᠦᠷᠢᠳᠡ ᠮᠥᠩᠬᠡᠵᠢᠨ᠎ᠡ᠃

᠀᠋ᠬᠠᠮᠤᠭ ᠳᠡᠯᠡᠬᠡᠢ ᠶᠢᠨ ᠰᠢᠳᠤᠷᠭᠤ ᠤᠯᠤᠰ ᠲᠠᠢ ᠬᠠᠮᠲᠤᠷᠠᠨ ᠨᠢᠭᠡᠳᠦᠭᠰᠡᠨ ᠡᠪ ᠢᠶᠡᠨ ᠪᠡᠬᠢᠵᠢᠭᠦᠯᠵᠦ ᠬᠠᠲᠠᠨ ᠵᠣᠷᠢᠭ᠂ ᠪᠦᠬᠦᠢ ᠯᠠ ᠴᠢᠳᠠᠯ ᠢᠶᠠᠷ ᠢᠶᠠᠨ ᠬᠠᠶᠢᠷᠠᠲᠠᠢ ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠣᠷᠣᠨ ᠢᠶᠠᠨ ᠮᠠᠨᠳᠤᠭᠤᠯᠤᠶ᠎ᠠ᠃

II
᠀᠋ᠥᠨᠳᠥᠷ ᠲᠥᠷᠥ ᠶᠢᠨ ᠮᠢᠨᠢ ᠰᠦᠯᠳᠡ ᠢᠪᠡᠭᠡᠵᠦ ᠥᠷᠭᠡᠨ ᠲᠦᠮᠡᠨ ᠦ ᠮᠢᠨᠢ ᠵᠠᠶᠠᠭ᠎ᠠ ᠲᠦᠰᠢᠵᠦ ᠦᠨᠳᠦᠰᠦ ᠢᠵᠠᠭᠤᠷ᠂ ᠬᠡᠯᠡ ᠰᠤᠶᠤᠯ ᠢᠶᠠᠨ ᠦᠷ᠎ᠡ ᠶᠢᠨ ᠦᠷ᠎ᠡ ᠳᠦ ᠪᠡᠨ ᠥᠪᠯᠡᠨ ᠪᠠᠳᠠᠷᠠᠭᠠᠶ᠎ᠠ᠃

᠀᠋ᠡᠷᠡᠯᠬᠡᠭ ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠤᠨ ᠵᠣᠯ ᠲᠠᠢ ᠠᠷᠠᠳ ᠤᠳ ᠡᠷᠬᠡ ᠴᠢᠯᠦᠭᠡ ᠵᠢᠷᠭ ᠭᠠᠯ ᠢ ᠡᠳᠯᠡᠪᠡ ᠵᠢᠷᠭᠠᠯ ᠤᠨ ᠲᠦᠯᠬᠢᠭᠦᠷ᠂ ᠬᠥᠭᠵᠢᠯ ᠦᠨ ᠲᠤᠯᠭᠠᠭᠤᠷᠢ ᠵᠢᠪᠬᠤᠯᠠᠩᠲᠤ ᠮᠠᠨ ᠤ ᠣᠷᠣᠨ ᠮᠠᠨᠳᠤᠲᠤᠭᠠᠢ᠅

I
Darkhan manai tusgaar uls
Dayaar mongolyn ariun golomt
Dalai ikh deedsiin gegeen üils
Dandaa enkhjij, üürd mönkhjinö.

Khamag delkhiin shudarga ulstai
Khamtran negdsen evee bekhjüülj
Khatan zorig, bükhii l chadlaaraa
Khairtai Mongol ornoo manduuliya.

II
Öndör töriin mini süld iveej
Örgön tümnii mini zayaa tüshij
Ündes yazguur, khel soyoloo
Üriin ürdee övlön badraaya.

Erelkheg Mongolyn zoltoi arduud
Erkh chölöö jargalyg edlev
Jargalyn tülkhüür, khögjliin tulguur
Javkhlant manai oron mandtugai.

1
[ˈtar.χɐŋ ˈma.næe̯ tʰʊs.ˈʁar ˈʊ.ɮəs]
[ta.ˈjar ˈmɔɴ.ɢɞ̆.ɮʲiŋ ˈæ.rʲʊ̈ɴ ˈɢɔ.ɮɞmtʰ]
[ˈta.ɮæe̯‿iç ˈteːt.sʲiŋ gi.ˈgeŋ u̯e.ˈɮɪs]
[taŋ.ˈta ˈiɲç.t͡ɕʲɪt͡ɕ uːrt ˈmөŋx.t͡ɕʲɪ.nө]

[ˈχa.mɐq ˈtɪɮ.çʲiŋ ˈʃʊ.tɐ.rɐq ˈʊɮ(ə)s.tʰæe̯]
[ˈχam.tr̥ɐŋ ˈnɪkt.sɪŋ i.ˈw̜e pɪç.ˈt͡ɕuɮt͡ɕ(ɪ)]
[ˈχaʰ.tɐɴ ˈt͡sɞ.rʲɪk pu.ˈçʲi‿ɮ tʃʰat.ˈɮa.ra]
[ˈχæe̯r̥.tæe̯ ˈmɔɴ.ɢɞ̆ɮ ɔr.ˈnɔ maɴ.ˈtʊ.ɮjɐ]

2
[ˈөŋ.tөr ˈtʰө.rʲiŋ mʲiɲ suɮt i.ˈw̜et͡ɕ]
[ˈөr.gөŋ ˈtʰum.ɲʲi mʲiɲ t͡sa.ˈja ˈtʰu.ʃʲɪt͡ɕ]
[ˈuŋ.tɪs jat͡s.ˈʁʊr çɪɮ sɔj.ˈɮɔ]
[ˈu.rʲiŋ ur.ˈte ˈөw̜.ɮөŋ pa.ˈtra.jɐ]

[ˈɪ.rɪɮ.çɪk ˈmɔɴ.ɢɞ̆.ɮʲiŋ ˈt͡sɔɮ.tʰɞe̯ ar.ˈtʊt]
[ɪr̥(ɪ)ç t͡ɕʰө.ˈɮө ˈt͡ɕarɢ ɢɐ̆.ɮʲik ˈɪtɪ̆.ɮɪw̜]
[ˈt͡ɕar.ɢɐ̆.ɮʲiŋ tʰuɮ.ˈxur ˈxөkt͡ɕ.ɮiŋ tʰʊɮ.ˈʁʊr]
[ˈt͡ɕaw̜χ.ɮantʰ ˈma.næe̯ ˈɔ.rɞŋ ˈmandˑ(ə)tʰ(ʊ̈).ɢæe̯]

I
Our sacred independent country
Is the ancestral hearth of all Mongols,
May all of the world’s good deeds
Prosper and continue for eternity.

Our country will strengthen relations
With all righteous countries of the world.
And let us develop our beloved Mongolia
With all our will and might.

II
Our great nationʼs symbol blesses us
And the peopleʼs fate supports us
Let us pass on our ancestry, culture and language
From generation to generation.

The brilliant people of the brave Mongolia
Have gained freedom and happiness,
The key to delight, and the path to progress.
Majestic Mongolia — our country, live forever.

1991-yildan 2006-yilgacha qoʻshiq matni

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Moʻgʻul kirill alifbosi Klassik moʻgʻul yozuvi Moʻgʻul lotin alifbosi Inglizcha tarjima

I
Darxan manay xuvsgalt uls
Dayaar mongolin ariun golomt
Daysni xөld xezee ch oroxgүy
Dandaa enxjin үүrd mөnxjinө.


Xamag delxiyn shudarga ulstay
Xamtran negdsen egneeg bexjүүlj
Xatan zorig, bүxiy l chadlaaraa
Xayrtay Mongol ornoo manduulʼya.

II
Zorigt Mongolin zoltoy arduud
Zovlong tonilgoj, jargalig edlev
Jargalin tүlxүүr, xөgjliyn tulguur
Javxlant manay oron mandtugay.

I
ᠳᠠᠷᠬᠠᠨ ᠮᠠᠨᠠᠢ ᠬᠤᠪᠢᠰᠬᠠᠯᠲᠤ ᠤᠯᠤᠰ ᠳᠠᠶᠠᠭᠠᠷ ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠤᠨ ᠠᠷᠢᠭᠤᠨ ᠭᠣᠯᠣᠮᠲᠠ ᠳᠠᠶᠢᠰᠤᠨ ᠤ ᠬᠥᠯ ᠳᠦ ᠬᠡᠵᠢᠶ᠎ᠡ ᠴᠤ ᠣᠷᠣᠬᠤ ᠦᠭᠡᠢ ᠳᠠᠩᠳᠠ ᠡᠩᠬᠡᠵᠢᠨ ᠡᠭᠦᠷᠢᠳᠡ ᠮᠥᠩᠬᠡᠵᠢᠨ᠎ᠡ᠃

ᠳᠠᠬᠢᠯᠲᠠ: ᠬᠠᠮᠤᠭ ᠳᠡᠯᠡᠬᠡᠢ ᠶᠢᠨ ᠰᠢᠳᠤᠷᠭᠤ ᠤᠯᠤᠰ ᠲᠠᠢ ᠬᠠᠮᠲᠤᠷᠠᠨ ᠨᠢᠭᠡᠳᠦᠭᠰᠡᠨ ᠡᠩᠨᠡᠭᠡ ᠶᠢ ᠪᠡᠬᠢᠵᠢᠭᠦᠯᠵᠦ ᠬᠠᠲᠠᠨ ᠵᠣᠷᠢᠭ᠂ ᠪᠦᠬᠦᠢ ᠯᠠ ᠴᠢᠳᠠᠯ ᠢᠶᠠᠷ ᠢᠶᠠᠨ ᠬᠠᠶᠢᠷᠠᠲᠠᠢ ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠣᠷᠣᠨ ᠢᠶᠠᠨ ᠮᠠᠨᠳᠤᠭᠤᠯᠤᠶ᠎ᠠ᠃

II
ᠵᠣᠷᠢᠭᠲᠤ ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠤᠨ ᠵᠣᠯ ᠲᠠᠢ ᠠᠷᠠᠳ ᠤᠳ ᠵᠣᠪᠠᠯᠠᠩ ᠢ ᠲᠣᠨᠢᠯᠭᠠᠵᠤ᠂ ᠵᠢᠷᠭᠠᠯ ᠢ ᠡᠳᠯᠡᠪᠡ ᠵᠢᠷᠭᠠᠯ ᠤᠨ ᠲᠦᠯᠬᠢᠭᠦᠷ᠂ ᠬᠥᠭᠵᠢᠯ ᠦᠨ ᠲᠤᠯᠭᠠᠭᠤᠷᠢ ᠵᠢᠪᠬᠤᠯᠠᠩᠲᠤ ᠮᠠᠨ ᠤ ᠣᠷᠣᠨ ᠮᠠᠨᠳᠤᠲᠤᠭᠠᠢ᠃

I
Darkhan manai khuvisgalt uls
Dayaar mongolyn ariun golomt
Daisny khöld khezee ch orokhgüi
Dandaa enkhjin üürd mönkhjinö.


Khamag delkhiin shudarga ulstai
Khamtran negdsen egneeg bekhjüülj
Khatan zorig, bükhii l chadlaaraa
Khairtai Mongol ornoo manduuliya.

II
Zorigt Mongolyn zoltoi arduud
Zovlong tonilgoj, jargalyg edlev
Jargalyn tülkhüür, khögjliin tulguur
Javkhlant manai oron mandtugai.

I
Our sacred revolutionary country,
The ancestral hearth of all Mongols.
No enemy shall defeat us,
We shall prosper forevermore.


With all righteous countries of the world,
Our country shall stand in solidarity.
With all our will and might
Let us celebrate our beloved Mongolia!

II
Brave Mongoliaʼs courageous people
Have defeated all sufferings and gained happiness,
The key to delight and the path to success,
Long live our glorious country.

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „Mongolia (1924-1950)“. nationalanthems.info (2013-yil 22-fevral).
  2. ↑ GETchan „Монгол Интернационал - Mongol Internationale (Anthem of Mongolia, 1924-1950) [Vocal“] (2017-yil 30-avgust). 2021-yil 22-dekabrda asl nusxadan arxivlangan.
  3. ↑ GETchan „The Internationale: Mongolian (Интернационал: Монгол) [Original Recording“] (2017-yil 2-sentyabr). 2021-yil 22-dekabrda asl nusxadan arxivlangan.
  4. ↑ „МОНГОЛ УЛСЫН ТӨРИЙН ДУУЛАЛ“. Legalinfo.mn. 2021-yil 26-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 11-yanvar.
  5. ↑ „Монгол Улсын төрийн дуулал“. MNB.mn (2018-yil 4-fevral). Qaraldi: 2019-yil 11-yanvar.

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Video
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Mongoliya_davlat_madhiyasi&oldid=5191589" dan olindi