Maxabbat, qiziq mol jildar

Maxabbat, qiziq mol jildar

Asl nomi	qozoqcha: Махаббат, қызық мол жылдар
Muallif(lar)	Azilxon Nurshayiqov
Mamlakat	SSSR, Qozogʻiston
Til	Qozoqcha
Janr(lar)i	Qozoq klassikasi
Oʻzbek tilida nashr etilgan sanasi	1970

Maxabbat, qiziq mol jildar (qozoqcha: Махаббат, қызық мол жылдар) — Azilxon Nurshayiqovning 1970-yilda nashr etilgan romani. Asar ikki yoshning muhabbati haqida hikoya qiladi. Muallif urushdan o‘n ikki aʼzosidan ayrilgan yosh askarning hayoti va o‘y-fikrlarini yashirmay, omma eʼtiboriga havola etadi. Shuningdek, 33-auditoriyadagi gullarga to‘la bog‘da o‘tirgandek his etayotgani, qizlarning o‘rilgan sochlariga qarab, do‘stlarini, mehrini topib, kelajagiga yo‘l ochib, yo‘lini topishi ham aytiladi.

Muallifning maqsadi Yerbol va Mengtayning yaxshi yigitlar, bilimli qizlar ekanligini ko‘rsatishdan tashqari, qozoq xalqining kelajak avlodga va uzoq kelajakka ibrat bo‘ladigan urf-odat, fazilatlarini targ‘ib etishdir. Mengtay va Yerbol o‘sha fazilatlarni o‘lchab, xalqqa ibrat ko‘rsatishdi. „Onamning aytganlari“ (qozoqcha: Апамның айтқандары), „Oʻz o‘ylarim“ (qozoqcha: Өз ойларым), „Oltin mast“ (qozoqcha: Алтын діңгек) maqol boblari va boshqalari bu fikrni mustahkamlash uchun qoʻshilgan. Muallif Yerbolni muxbir sifatida tanqid qilib, uni urushda jasur qahramon, mehnatda odam sifatida ko‘rsatdi.

Asar qahramonlari

• Yerbol — asarning bosh qahramoni, mehribon, do‘stiga sodiq, sodda, asar boshida biroz tortinchoq sifatida tasvirlangan xarakter.
• Mentay asarning bosh qahramoni, halol, aqlli, chiroyli, sabrli, odobli va Yerbolning xotini.
• Mayra Abayeva Yerbol va Metayning talaba doʻsti, prototipi — Mayra Ibirayeva.
• Jomartbek ozgʻindan kelgan, Yerbolning talaba doʻsti.
• Zaykul juda ayyor, yengiltak qiz, maqsadi yo‘lida hech narsadan to‘xtamaydigan, shunga qaramay, yaxshi qiz, Yerbol va Mentayning kursdoshi.
• Taken — Yerbolning frontdagi do‘sti.
• Qanipa Yerbol va Mentayning kursdoshi.
• Muxit Auenov — prototip — Muxtor Avezov, qozoq adabiyoti oʻqituvchisi.
• Salima — Yerbolning vaʼdalashgan qizi.
• Burkitbay kolxoz boshlig‘i, Yerbol vaʼdalashgan qizning eri.
• Zaman Yerbolning eng yaqin do‘sti, Tananing mehribon sherigi.
• Tana — Zamonning xotini, Yerbolning dugonasi.
• Shalduar Shalg‘inboyev yoqimsiz xarakterga ega, takabbur, mag‘rur, xudbin, sanashni yaxshi ko‘radi.
• Tumazjan Oshaqbayev yomon xarakterga ega, faqat o‘zini o‘ylaydi, yolg‘on gapiradi, uyatsiz, Mentay akaning old tomoni bo‘lib, Mengtayni aldab, zo‘rlagan.

Kitobdagi Qizil koʻrpe sheʼri

Azilxon Nurshaiyqovning „Maxabbat, qiziq mol jildar“ kitobi ko‘pchilik yoshlar tomonidan o‘qiladigan shaffof siri. Kitobda Yerbol va Mentay o‘rtasidagi muhabbat haqida hikoya qilinadi. Ular orasida mashhur „Qizil ko‘rpe“ sheʼri ham bor. Bu sheʼrni Yerbol Mengtayga yozgan. Keling, kitobdan parcha oʻqib chiqamiz:

"Ko‘chada shunday nola qilib yurarkanman, Mengtayga birinchi marta tilim, uyqum bilan sheʼr yozganimni angladim. Har joyda toʻxtab turib, daftarimdagi singan chiziqlarga „Qizil ko‘rpe“ nomi bilan to‘rt-beshta sheʼr yozdim.

qozoqcha: Тәтті ұйқының құшағына беріліп,  Жатты сұлу шалқасынан керіліп,  Ақ дидарын, аппақ тәнін көргенде  Бойым балқып, кетті сезім еліріп. Ай секілді маңдайдағы қиғаш қас,  Беттегі мең - сайда жатқан қара тас.  Дем шығарып кеудесінен жұпардай,  Қорғасындай толықсиды қарындас. Ақ етіне қызыл көрпе басылып,  Көкірегі жатыр екен ашылып:  Діріл қақты уылжыған қос алма,  Қара шашы толқындай боп шашылып. Күнім туып бақ жұлдызым жанатын,  Қымтап, шымқап, жаным рақаттанатын,  Болсам етті, әттең дүние-ай, сол көрпе  Құшып, сүйіп, құмарым бір қанатын. Дәурен қайда маған оны сүйетін?  Тым болмаса киімінің киетін,  Не сол көрпе астарының бір сабақ  Жібі болсам денесіне тиетін!

Yana qarang

• Azilxon Nurshayiqov