Kontent qismiga oʻtish

Marya Morevna

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Marya Morevna (koʻk koʻzli qiz, qirolicha-qiz, Usonsha-bahodir, Oq qush Zaxarevna) — Bahodir — qiz, Malika, rus xalq ertaklarining qahramoni, buyuk jodugarlik kuchiga ega va Koshe Oʻlmasni zanjiriga oʻragan[1][2]. U chiroyli, dono, imkonsiz vazifalarni bajaradi[3]. Uni ertakning bosh qahramoni[4] topib uylanishi kerak[3].

Xuddi shu ayol tasviri Maryam-Malika, Vasilisa/Elena Donishmand, Elena goʻzal[3] nomi bilan chiqadi.

„Morevna“ soʻzining talqini dengiz shohining qizi[5][6].

Ajoyib tasvir

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Marya Morevnaning afsonalaridan birida quyidagilar sodir boʻladi: ota-onasi vafot etgandan soʻng, Ivan Tsarevich uchta opa-singilga uylanadi va u Kosheyni chiroyli malikaga aylantirgan choʻl jangchisi Marya Morevnaga uylanadi. Bir muncha vaqt oʻtgach, Marya Morevna ketib, turmush oʻrtogʻiga: „hamma joyga boring, hamma narsaga qarang; faqat bu shkafga qaramang“ „bu biz uchun yomon boʻladi“ deb aytadi. Ammo Ivan Tsarevich quloq solmadi va shkafni ochdi, eshikni ochdi — vau yerda oʻn ikkita zanjirga bogʻlangan Oʻlmas Koshey osilgan. Ivan Tsarevich unga olib kelingan uch chelak suvni ichgach, Koshey oʻn ikkita zanjirni uzadi va zindondan ozod qilinadi. Shu bilan birga, u Merining oʻzini oʻgʻirlab ketadi.

Ivan Tsarevich uni qaytarib olishga qaror qiladi va opa — singillarining erlariga yordam soʻrab boradi: Voron Voronovich, Sokol Sokolovich va Orel Orlovich-qushlardan yaxshi odamlarga aylana oladigan kuchli jonzotlar. Ularning maslahatlari yordamida Ivan bir necha bor Marya Morevnani Koshey asirligidan ozod qiladi, lekin Koshey har doim sehrli tez otida uni quvib yetadi. Ikki marta u Ivanni (unga yordam berganligi sababli) saqlab qoladi, uchinchisida esa uni oʻldiradi. Qargʻa, Lochin va Burgut Ivana yonlantiradi va tiriltiradi va unga yaxshi maslahat beradi: Baba Yagadan sehrli otni oling. Ivan Koshey bilan bir xil sehrli otga ega boʻlganida, ular duelda birlashadilar, Ivan Kosheyni soʻqmoq bilan oʻldiradi yoki Koshcheyning oʻlimi bilan yerga tuxum tashlaydi, jasadni ustunda yoqib yuboradi va Marya Morevnani ozod qiladi.

Shuningdek, ertakda Persefon Aid tomonidan oʻgʻirlab ketilishi haqidagi qadimgi afsona bilan oʻxshashliklari mavjud.

Kinoga

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Aleksandr Rouning „ Oʻlimsiz Kashchei“ ertak filmida (1944) Mariya Morevna rolini aktrisa Galina Grigoryeva ijro etgan.

Yana qarang

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Метева 1991.
  2. ↑ Капица 2000.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Энциклопедия сказочных героев 2003.
  4. ↑ Будур 2005.
  5. ↑ Коринфский 1901.
  6. ↑ Свиридова 2007.

Adabiyotlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Будур Н. В. Марья Моревна // Сказочная энциклопедия / общ. ред. Н. В. Будур. — М.: Олма-Пресс, 2005. — С. 281. — ISBN 5-224-04818-4.
  • Будур Н. В. Царь-девица // Сказочная энциклопедия / общ. ред. Н. В. Будур. — М.: Олма-Пресс, 2005. — С. 545–546. — ISBN 5-224-04818-4.
  • Василиса Премудрая // Брасос — Веш. — М. : Советская энциклопедия, 1971. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров ; 1969—1978, т. 4).
  • Василиса премудрая // Энциклопедия сказочных героев. Русские сказки / Всуп. ст. Н. З. Соломко. — М.: Олма-Пресс, 2003. — ISBN 5-224-04070-1.
  • Сказки. Марья Моревна / рисунки И. Я. Билибина. — СПб. : Экспедиция заготовления государственных бумаг, 1903. — 12 с.
  • Коринфский А. А. Сине море // Народная Русь : Круглый год сказаний, поверий, обычаев и пословиц русского народа. — М.: Издание книгопродавца М. В. Клюкина, 1901. — С. 67—82.
  • Медведев, Ю. М.; Грушко, Е. А. Про Кощея, Ивана-царевича и Марью Моревну // Русские легенды и предания : иллюстрированная энциклопедия. — 2004.
  • Марья Моревна / Ф. С. Капица // Славянские традиционные верования, праздники и ритуалы : справочник. — М. : Флинта : Наука, 2000. — С. 90.
  • Метева Е. Русский фольклор. — София: Университетское издательство «Климент Охридски», 1991. — 299 с.
  • Царь-девица // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
  • Свиридова Л. М. Русское устное народное поэтическое творчество : учебное пособие. — М.: ПИППКРО, 2007. — 291 с. — ISBN 5-98892-012-8.

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Marya_Morevna&oldid=3519836" dan olindi