Maringá
Maringá | |
|---|---|
| Shahar | |
 | |
 Bayroq  Gerb | |
| 23°25′30″S 51°56′20″W / 23.42500°S 51.93889°W | |
| Mamlakat | Braziliya |
| {{{mintaqa_turi}}} | Janubiy |
| Asos solingan | 1947-yil 10-may |
| Maydon | 487.93 km2 (188.39 kv mi) |
| Markazi balandligi | 515 m |
| Iqlim turi | Nam subtropik |
| Aholisi (2016) |
403,063 |
| Zichligi | 731.9 kishi/km2 |
| Vaqt mintaqasi | UTCUTC-3 |
| Telefon kodi | +55 44 |
| Pochta indeks(lar)i | 87000-000 |
Maringá (talaffuzi: [mɐɾĩˈɡa]) — Braziliya janubidagi munisipalitet, 1947-yil 10-mayda rejalashtirilgan shahar hududi sifatida tashkil etilgan. Bu Parana shtatidagi uchinchi yirik shahar boʻlib, shaharda 385,753 aholi va poytaxt hududida 764,906 (2013) kishi istiqomat qiladi. Maringa Parananing shimoli-gʻarbiy qismida joylashgan va Capricorn tropiklari kesib oʻtgan. Shahar savdo, xizmat koʻrsatish, agrosanoat va universitetlar, jumladan Maringa davlat universiteti uchun mintaqaviy markazdir.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Toponimika
[tahrir | manbasini tahrirlash]Maringa oʻz nomini Juber de Karvalyoning oʻzining buyuk sevgisi Mariya do Inga sharafiga yozgan qoʻshigʻidan olgan, keyinchalik nom Maringaga qisqartirildi. Natijada shahar „Qoʻshiq shahri“ laqabini oldi[1]. Aholi punkti tashkil etilgan paytda qoʻshiq ommaviy axborot vositalarida juda mashhur boʻlgan[2].
Hisob-kitob
[tahrir | manbasini tahrirlash]1925-yilda Angliyaning London shahrida Shimoliy Parana Land kompaniyasi tashkil etilgan va 2, 000 km² dan ortiq maydonni boshqarish uchun mas’ul edi. Kompaniya bugungi kunda Paranadagi eng yirik shaharlarni oʻz ichiga oladi.
Mintaqaning unumdor yerlari San-Paulu kolonistlarini koʻchib oʻtishga va eksport qilish uchun muhim mahsulot boʻlgan kofe donalarini ishlab chiqarish uchun yangi hududlarni egallashga undadi. Parananing shimoliy hududi qariyb 100 ming km 2 ni tashkil etadi. Paranapanema, Parana, Ivai va Piquiri daryolari bilan sugʻoriladi. Britaniyaning Parana shimolidagi Improvements kompaniyasi (Melhoramentos Co.) va shaharni rejalashtiruvchi Xorxe Makedo Vieyra tomonidan ishlab chiqilgan shahar loyihasi yangi shaharning konturlarini belgilab berdi. Maringa 1951-yil 14-noyabrda munitsipalitet maqomini oldi.
Urbanistik loyihalarda nazarda tutilgan ishgʻol tufayli oʻrmonlarning kesilishidan xavotirlangan kompaniya shahar chegaralarida uchta katta ekologik hududni saqlab qoldi: Forest Horto, Inga Park va Forest II. Shahar boshidanoq „bogʻli shahar“ sifatida rejalashtirilgan edi[3].
OAV
[tahrir | manbasini tahrirlash]Maringada internet, radio, bosma gazetalar, televidenie, telefon va mobil telefon kompaniyalari yaxshi xizmat koʻrsatadi. Maringada 15 ta televizor va podstansiyalar va 14 ta radio FM stansiyalari mavjud.
Geografiya
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Iqlimi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Maringa nam subtropik iqlim bilan chegaradosh tropik iqlimga mansub. Bu yerda yogʻingarchilik yaxshi taqsimlangan, eng sovuq oyning oʻrtacha harorati 17,8 °C atrofida (64 °F) va oʻrtacha yillik harorat 21,95 °C atrofida (71,51 °F). Braziliya janubida joylashganligi va Capricorn tropiklari kesib oʻtganligi sababli, Maringa mintaqasiga Atlantika okeani va tropik zonadan havo massalarining koʻchishi natijasida yuzaga kelgan bir qancha makroiqlim omillari taʼsir koʻrsatadi. Qishda qutb jabhasidan sovuq havoning kirib borishi nisbatan tez-tez uchraydi.
| iqlimi | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Koʻrsatkich | Yan | Fev | Mart | Apr | May | Iyun | Iyul | Avg | Sen | Okt | Noy | Dek | Yil |
| Mutlaq maksimal, °C | 39,1 | 37,8 | 36,0 | 34,0 | 32,0 | 30,2 | 31,4 | 34,0 | 37,2 | 40,7 | 39,4 | 37,4 | 40,7 |
| Oʻrtacha maksimal, °C | 30,4 | 30,5 | 30,2 | 28,2 | 25,4 | 23,8 | 24,3 | 26,1 | 26,9 | 28,6 | 29,8 | 29,8 | 27,8 |
| Oʻrtacha harorat, °C | 24,5 | 24,5 | 24,0 | 22,0 | 19,5 | 17,8 | 18,0 | 19,6 | 20,5 | 22,3 | 23,6 | 24,0 | 21,7 |
| Yogʻingarchilik meʼyori, mm | 227,2 | 159,5 | 155,7 | 132,8 | 129,8 | 113,7 | 56,2 | 66,8 | 110,1 | 162,4 | 111,6 | 167,0 | 1,592,7 |
Flora
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yaratilganidan boshlab rejalashtirilgan shahar havas qiladigan oʻsimlik dunyosiga ega.
Maringada aholi jon boshiga yashil maydonlar konsentratsiyasi yuqori:17 qoʻriqlanadigan hududda 90 akr (360 000 m2) mahalliy oʻrmon mavjud.
Shahar oʻz chegaralarida Horto Florestal, Parque dos Pioneiros (Bosque II) va Parque do Inga kabi mahalliy oʻrmonlarning katta maydonlarini saqlaydi, bu oʻrmonlar jamoatchilik uchun ochiq. Shuningdek, u Parque do Cinquentenário, xususiy hududlar va boshqalar kabi kichikroq saqlanib qolgan hududlarni oʻz ichiga oladi.
Yil davomida uning nafas olish uchun yaxshi havo ishlab chiqaradigan daraxtlar bilan qoplangan koʻchalarini kuzatish mumkin, lekin ayniqsa qishdan bahorga oʻtishda koʻplab daraxtlar gullarda portlaydi.
Maringada yashil maydonning eng yuqori konsentratsiyasi 26.65 m2 (286.9 kv ft) ga teng.
Ifloslanish
[tahrir | manbasini tahrirlash]Shahar markazlarining oddiy muammolariga qaramay, Maringa ekologik jihatdan yaxshi gʻamxoʻrlik qilingan yashil shahar sifatida obroʻsini saqlab qolgan. Shaharning barpo etilishida rejalashtirish, shaharsozlik — oʻrmon qoʻriqxonalari, markaziy qurilish maydonchasi, keng xiyobonlar, Bosh rejaga amal qiladigan daraxtlarning bir nechta turlari mavjud edi.
Proporsional ravishda, Maringa Parana shtatidagi aholi jon boshiga toʻgʻri keladigan eng katta avtoulov parklaridan biriga ega. Shu sababli, shaharning baʼzi joylari tavsiya etilgan darajadan yuqori ifloslanish darajasiga ega. Shahardagi ikkita mintaqada eng katta muammolar boʻlib, ular Duque de Caxias va Kolombo avenyularidir. Sanoat, pestitsidlar, shovqin, ifloslanishi va maishiy chiqindilar ham shaharning tabiatiga katta taʼsir koʻrsatadi. Shunga qaramay, Maringa hali ham yashil shahar obroʻsini saqlab kelmoqda.
Iqtisodiyot
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Maringa bugungi kunda tijorat sektori va xizmat koʻrsatish bilan shugʻullanadi. Xizmat koʻrsatish sohasi Maringaning eng yirigi (76,74 %), undan keyin sanoat (22,29 %) va qishloq xoʻjaligi (0,97 %) turadi. Sanoatda oziq-ovqat, kimyo va toʻqimachilik tarmoqlari ustunlik qiladi.
Qishloq xoʻjaligi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Qishloq xoʻjaligi hali ham Maringa uchun asosiy hisoblanadi, garchi uning ahamiyati soʻnggi yillarda pasaygan boʻlsa ham. Dehqonchilik koʻp qirrali boʻlib, bugungi kunda kofedan tashqari makkajoʻxori, bugʻdoy, paxta, rami, loviya, yeryongʻoq, guruch, shakarqamish va ayniqsa, soya yetishtirilmoqda.
Sanoati
[tahrir | manbasini tahrirlash]Maringaning sanoat sektoridagi turli segmentlar orasida metall-mexanika, agrobiznes, toʻqimachilik va oziq-ovqat kompaniyalari mavjud. Sanoat sohasi qishloq xoʻjaligi kabi oʻziga xos emas, lekin u oʻsib bormoqda. Shaharda toʻqimachilik va agrobiznes bilan shugʻullanuvchilar koʻp boʻlsa-da, asosan kiyim-kechak ishlab chiqaradigan tarmoq oʻsib bormoqda. Cocamar, Coca-Cola, Noma va boshqalar kabi yirik sanoatlar mintaqada va hatto boshqa shaharlarda ish oʻrinlari yaratishga yordam beradi. Butun mamlakat boʻylab xizmat koʻrsatadigan metallni qayta ishlash sanoati Lotin Amerikasi mamlakatlariga juda katta turdagi mahsulotlarni eksport qiladi. Maringa — Braziliyaning janubidagi moda markazi, Mercosul-Lotin Amerikasidagi eng yirik ulgurji savdo markazi. Soʻnggi paytlarda Maringá dasturiy taʼminot bozorida ham birlashtirilgan APL (Mahalliy ishlab chiqarish kelishuvlari) bilan ajralib turdi.
Xizmat koʻrsatish sohasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Maringada beshta savdo markazlari mavjud: Avenida Center Mall, Cidade Mall, Mandacaru Boulevard Mall, Maringá Park Mall (sobiq Aspen Park Mall) va Catuaí Maringá Mall. Maringaning tijorat kasbini oziq-ovqat mahsulotlari, farmasevtika, kiyim-kechak, maishiy texnika, armatura, kitob doʻkonlari, restoranlar, snack barlar sohalaridagi kompaniyalar taklif qilayotgan dinamizm va mahsulotlarning xilma-xilligi bilan isbotlash mumkin. Polo ulgurji sotuvchisi boʻlish uchun tovar narxlari ham raqobatbardoshdir. Bu omillar Parananing turli mintaqalari, San-Pauluning janubi-gʻarbiy qismi va Mato Grosso hamda Mato Grosso do Sulning baʼzi shaharlaridan isteʼmolchilarni jalb qilish uchun birlashadi. Kompaniyalar ulgurji bozorning kamida yettita segmentida ishlaydi: oziq-ovqat, quruq mahsulotlar va ichki mahsulotlar, qogʻoz, shisha, toʻqimachilik, yogʻoch, avtomobil ehtiyot qismlari va maishiy texnika. Shaharda turistik tadbirlarni ragʻbatlantirish orqali mintaqaviy iqtisodiyotni rivojlantirish boʻlgan mustaqil notijorat tashkiloti boʻlgan Maringa va mintaqaviy anjumanlar va tashrif buyuruvchilar byurosi joylashgan. Sayyohlik va tadbirlar sanoati bilan bogʻliq davlat va xususiy tashabbuslar tomonidan tashkil etilgan va qoʻllab-quvvatlanadigan byuro milliy va xalqaro sayyohlik davrlarida shaharni samarali rivojlantirish uchun mas’uldir.
Silvio Name Júnior mintaqaviy aeroporti Braziliyaning yirik markazlari bilan havo aloqalarini rejalashtirgan.
Demografiya
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Etnik kelib chiqishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Maringa hududiga italyan va nemis muhojirlari bilan bir qatorda yapon immigrantlari katta taʼsir koʻrsatgan. Portugal avlodlari ham shaharda sezilarli darajada bor. Boshqa keng tarqalgan etnik guruhlar — afrikalik va amerikalik avlodlar, polyaklar, ispanlar, ukrainlar, arablar, yahudiylar, ruslar va ingliz avlodlarining juda kichik guruhi bor[4].
Maringada yashovchi aholining irqi yoki teri rangi boʻyicha taqsimlanishi:
| Rang/poyga | Foiz |
|---|---|
| Oq | 70,8 % |
| Aralashgan | 19,6 % |
| osiyolik | 3,6 % |
| Qora | 3,4 % |
| amerikalik | 0,1 % |
Manba: 2012-yilgi aholini roʻyxatga olish
Maringada tugʻilgan odamlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Sonia Braga — aktrisa
- Celso Portiolli pt:Celso Portiolli — teleboshlovchi[5]
- Fernanda Machado pt:Fernanda Machado — aktrisa
- Elena Louro — aktrisa
Din
[tahrir | manbasini tahrirlash]Xristian katolik shahardagi yagona yirik diniy konfessiyadir; boshqa yirik mazhablar orasida protestantizmning turli tarmoqlari, shuningdek, Islom, Buddizm, Sintoizm, Spiritizm va boshqalar ham mavjud. Rim katoliklari koʻpchilikni tashkil qiladi. Soʻnggi yillarda protestantlar 2,41 foizga oʻsdi, dinga eʼtiqod qilmaydiganlar esa 2,03 foizga kamaydi.
- Rim katolikligi: 73,72 %
- Protestantizm: 21,15 %
- Islom, Buddizm, Spiritizm, Ateizm va boshqalar: 5,13 %.
Manba: Observatório das Metropoles UFRJManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name.
Sport
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Maringada hozirda ikkita professional futbol klubi bor: Gremio Maringa va Maringa FC. Ikkalasi ham oʻz oʻyinlarini 15 300 muxlisga moʻljallangan „Villi Devids“ stadionida oʻtkazishadi. Eng anʼanaviy klub Gremio Maringa boʻlib, u uchta shtat chempionligini qoʻlga kiritgan va toʻrt marta vitse-chempion boʻlgan. Shu bilan birga, Maringa FC hech qachon chempion boʻlmagan.
Universitetlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Bir nechta xususiy fakultetlar orasida odatda bakalavrlar va bitiruvchilar soni boʻyicha ajralib turadigan oliygohlari quyidagilardir:
UEM — Universidade Estadual de Maringá (Paraná davlat homiyligidagi davlat universiteti)
CESUMAR — Centro de Estudos Superiores de Maringá Centro Universitario de Maringá deb ataladi.
PUC — Pontificia Universidade Catolica do Parana — Campus Maringá
Qardosh shaharlar — qardosh shaharlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Caserta, Italiya (2000)
General San Martín, Argentina (1993)
Kakogawa, Yaponiya (1972)
Leiria, Portugaliya (1982)
Taniqli odamlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Maringaning taniqli odamlari quyidagilardir:
- Selso Portiolli, teleboshlovchi
- Felipe Drugovich, poygachi
- Gilsinho, futbolchi
- Leonardo Drugovich, sobiq professional futbolchi
- Serjio Moro, huquqshunos va siyosatchi
- Sonia Braga, aktrisa
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Maringa, Parana - brol.com“. Brol.com. Qaraldi: 2017-yil 28-avgust.
- ↑ „Maringá“. Lyricalbrazil.com (2013-yil 19-noyabr). Qaraldi: 2017-yil 28-avgust.
- ↑ Macedo, Joseli (August 2011). „Maringá: A British Garden City in the tropics“. Cities. 28-jild, № 4. 347–359-bet. doi:10.1016/j.cities.2010.11.003.
- ↑ „Archived copy“. 2011-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 16-avgust.
- ↑ „maismemoria.net“. Blog.maismemoria.net. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 10-oktyabr.
- ↑ „Cidades Irmãs“ (pt). maringa.pr.gov.br. Maringá. 2021-yil 14-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 22-may.
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Rasmiy bosh sahifa (Wayback Machine saytida 2010-05-08 sanasida arxivlangan) (portugal tilida)
- Maringa haqida hamma narsa (portugal, ingliz, fransuz, italyan va ispan tillarida)
- baʼzi rasmlarni bu yerda topishingiz mumkin (portugal tilida)
- Maringa haqida hamma narsa (portugal tilida)