Kontent qismiga oʻtish

Malistan tumani

Koordinatalari: 33°17′54.10″N 67°14′35.59″E / 33.2983611°N 67.2432194°E / 33.2983611; 67.2432194
Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Malistan tumani

مالستان
tuman
33°17′54.10″N 67°14′35.59″E / 33.2983611°N 67.2432194°E / 33.2983611; 67.2432194
Mamlakat Afgʻoniston
Aholisi
 (2009)
 350 000
Malistan tumani xaritada

Malistan (dariycha: مالستان yoki Malestan) — Afgʻonistonning Doykundi viloyati gʻarbidagi tuman. Aholisining 100% i hazoralar hisoblanadi. 2009-yilgi maʼlumotlarga koʻra aholi soni 350 000 kishini tashkil qilgan[1]. Tuman markazi - Mir Adina.

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1830-yillarda Doʻstmuhammadxon davrida bu hudud Hazarajatga qarashli yarim avtonom hududi tarkibiga kirgan. 1949-yilda Jaghori tumanidan ajralib chiqqan. Sovet istilosi davrida hududda maoistik qarshilik guruhlar harakati ayniqsa faol edi. Harakat 1985-yilda Gʻaznining Qorabogʻ shahrida Nasrga magʻlub boʻlgach, siyosiy tashkilotlar Hizb-i Islomiyni Jagʻori va Maliston tumanlaridan siqib chiqarish uchun birlashdilar. Biroq, bu yerda faqat vaqti-vaqti bilan toʻqnashuvlar boʻlgan va markaziy hukumat Malistonga qiziqish bildirmagan. Taxminan 1997-yilda, Tolibon Hazorajatni nazorat qila boshlaganida, hudud oziq-ovqat blokadasi ostida qolib, 1 millionga yaqin hazoralar, shu jumladan Malistondagilar ham ochlikdan qiynalgan.

2002-yilda Malistonni toʻrtta alohida tumanga boʻlish rejalari ishlab chiqilgan boʻlib, baʼzi sabablarga koʻra bu rejalar amalga oshirilmagan[2]. 2002-yildan 2008-yilgacha taxminan 3 801 qochqin BMT Qochqinlar Komissarligi tizimi orqali vataniga qaytarildi.

Xavfsizlik

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hizb-i Wahdatga aloqador baʼzi qurolli guruhlar tomonidan aholiga tahdidlar amalga oshirilgani maʼlum boʻlgan. Bu esa baʼzi ichki koʻchirilishlarga olib keldi. Tahdid qiluvchilar orasida “Nasr” fraksiyasi a’zolari alohida ta’kidlangan va ular oʻgʻirlash, tovlamachilik va boshqa jinoyatlarda ham ayblangan[3]. Tolibonning G'aznidaligi ham muhim muammoga aylangan[4]. Bundan tashqari, nizolarning asosiy manbalari yer va suvdan tashqari qarz va nikoh bilan ham bogʻliq boʻlgan[5]. Qurgʻoqchilik davrida yer bilan bogʻliq mojarolar juda koʻpaygan.

Eng muhimi, 2008-yildan boshlab, Tolibonning tumanda faoliyati cheklanganligi aytilgan boʻlsa-da, viloyatning boshqa hududlaridagi xavfsizlik vaziyati aholining turmush tarziga ta’sir koʻrsatib, ularning hayoti, xavfsizligiga jiddiy tahdid solmoqda. va erkinlik. Tumanlarga erkin borish mumkin emas.Tolibon hududiga kirmagan yoʻllar minalangan va ayrim hududlarda transport harakati taqiqlangan[6], Baʼzi maʼlumotlarga koʻra, Qarabagh tumanidan Jagʻurigacha boʻlgan yo'l, ayniqsa, Malistondan oʻtuvchi yoʻl xavfli. 150 ga yaqin mashina oʻgʻirlangan[7]. Shuningdek, Tolibon mintaqada oʻz ta’sirini oʻtkazish uchun koʻchmanchilaridan foydalanadi, degan qarashlar ham bor.

Qishloq xoʻjaligi va rivojlanishi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Birlashgan Millatlar Tashkilotining Afgʻoniston boʻyicha 2003-yildagi Oziq-ovqat dasturi va 2007-yildagi Qishloqlarni tiklash va rivojlantirish vazirligi maʼlumotlariga koʻra, bu hududda asosiy ekinlar bugʻdoy, makkajoʻxori, makkajoʻxori, noʻxat, uzum, bodom, kartoshka, piyoz va oʻtlar hisoblanadi.

Maʼlumotlarga koʻra, 2008-yilda Malistonda 182 ta Jamiyatni rivojlantirish qoʻmitasi faoliyat koʻrsatgan.

Tolibon qulagandan keyingi yillarda bu hudud ayniqsa qurgʻoqchilikdan aziyat chekdi. Kobul-Qandahor halqa yoʻli boʻylab tez-tez sodir boʻladigan hujumlar tizimdagi yordam koʻrsatish va rivojlanishga jiddiy taʼsir koʻrsatgan va mahalliy mojarolarni kuchaytirgan[8].

Siyosat

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oʻtmishdagi va hozirgi asosiy siyosiy partiyalarga Muttahid-e Inqelab-e Islomi Afgʻoniston (1981-yilda tuzilgan), Hizbulloh, Harakat-i Islomi, Sazman-e Nasr-e Afg'oniston, Pasdaran-e Jihod-e Islomi Afgʻoniston (1983-yilda tuzilgan) va Hizb- Vahdat (Nasr fraktsiyasi) oʻz taʼsirini oʻtqizgan. Keyinchalik 2001—2008-yillarda ular tumanni nazorat qilgan, ammo 2009-yildan boshlab Tolibon oʻz taʼsirini oʻtkaza boshlagan.

Tuman hokimi - Zafar Sharif.

Politsiya boshligʻi Aqhyee Abassi.

2008-yildan 2010-yilgacha esa Nahzat-i Islomiy bilan aloqador.

Hozirgi gubernator Malistonlik janob Hidoyat va Lalchak Malistanlik janob Qomandam Askaryar.

Ta'lim

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Afgʻonistonda Tolibon rejimi qulagandan soʻng ta’limga sarmoya kiritish ustuvor yoʻnalishlardan biriga aylandi. Aholisining taʼlim olishga boʻlgan ishtiyoqi ushbu maqolada aytiladi: "Hazara xalqi oʻz ehtiyojlaridan voz kechib boʻlsa ham oʻz farzandlarini maktabga yuborish va bilim olishi uchun harakat qiladi".

Diqqat qiling

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Bergh, Gina and Christian Dennyes and Idrees Zaman. "Conflict analysis: Jaghori and Malistan districts, Ghazni Privince." Cooperation for Peace and Unity. April 2009.
  2. ↑ „District Profile“. UNHCR. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 29-oktyabr.
  3. ↑ Bergh, 12
  4. ↑ New York Times. "Two Talibans." 23 October 2009. Accessed at: https://www.nytimes.com/imagepages/2009/10/23/world/23tbmap.html [Accessed on 6 November 2009]
  5. ↑ Berg, 13
  6. ↑ Reuter Christoph, Borhan Younus. "The Return of the Taliban in Andar District: Ghazni." Decoding the New Taliban: Insights from the Afghan Field. Ed. Antonio Giustozzi. HURST Publications Ltd. 2009.
  7. ↑ „Kabul Center“. Kabul Center. Qaraldi: 2016-yil 31-yanvar.
  8. ↑ Bergh, Gina and Christian Dennyes and Idrees Zaman. "Conflict analysis: Jaghori and Malistan districts, Ghazni Province." Cooperation for Peace and Unity. April 2009.

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Malistan_tumani&oldid=5298888" dan olindi