Kontent qismiga oʻtish

Kurd nasroniylari

Ishorat qoʻshish
Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Kurd nasroniylari [lower-alpha 1][1][2][3] xristian diniga ergashadigan kurdlardir . 7-asrda islomning tarqalishi tufayli kurdlarning aksariyati oʻz dinini qabul qilgan boʻlsa-da,[4] hali ham nasroniylikni qabul qilgan kurdlar saqlanib qolgan. Hozirgi vaqtda kurd nasroniylarining aksariyati yevangelistlar va yevangelist kurd cherkovlari tashkil etilgan va ularni Iroqning Kurdiston mintaqasidagi Erbil, Selimani va Duhok shaharlarida hamda Hassake, Qamishli, Kobani, Amouda va Afrinda topish mumkin. (Shimoliy va Sharqiy Suriya avtonom maʼmuriyatida).[5]

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Milodiy 10-asrda al-Jafariy qal’asiga egalik qilgan kurd shahzodasi Ibn ad -Dahhok pravoslav nasroniylik uchun islomni tark etdi.[6] Buning evaziga vizantiyaliklar unga yer va qal’a berdilar. Milodiy 927-yilda u va uning oilasi Tarsus arab gubernatori Tamal tomonidan bosqin paytida qatl etilgan.[7]

Milodiy 11-asr oxiri va 12-asr boshlarida hozirgi Suriyadagi Shayzar qalʼasi qoʻshinida xristian kurd askarlari boʻlgan.[8]

Zakaridlar — Mxargrdzeli, arman[9][10] asli kurd[11][12][13][14][15] boʻlgan gruzin sulolasi miloddan avvalgi 13-asrda Shimoliy Armanistonning ayrim qismlarini boshqargan va intellektual salohiyatni yangi monastirlar tashkil etish orqali faoliyati orqali tiklashga harakat qilgan.[16] Gruziya Qirolligi choʻqqisida oila birlashgan armen-gruzin armiyasini boshqargan. Bu oilaning ikki aka-uka Zakare va Ivane Mxargrdzeli armiyani 1199-yilda Anida gʻalabaga olib kelishdi.

Marko Polo oʻz kitobida Mosulning togʻli qismida istiqomat qilgan kurdlarning bir qismi nasroniy, boshqalari esa musulmonlar ekanini taʼkidlagan.[17]

Xristianlikni qabul qilgan kurdlar odatda Nestorian cherkoviga murojaat qilishgan.[18] 1884-yilda Qirollik Geografik Jamiyati tadqiqotchilari Sivasdagi kurd qabilasi haqida maʼlum qilishdi.[19]

Iroq Kurdistonidagi eng koʻzga koʻringan kurd yetakchilaridan biri, Mustafo Barzaniyning ukasi boʻlgan Shayx Ahmad Barzoniy 1931-yilda Iroq hukumatiga qarshi qoʻzgʻolon koʻtarganida nasroniylikni qabul qilganini eʼlon qilgan edi.[20]

Zamonaviy kurd nasroniylari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ingliz tilidagi Yangi Ahdning bir qismi birinchi marta kurd tilida 1856-yilda nashr etilgan.[21]

Kurd Masih cherkovi (Masihning Kurdzman cherkovi) 2000-yil oxirida Hewlerda (Erbil) tashkil etilgan va Silêmani, Duhok gubernatorliklarida boʻlimlariga ega. Bu Iroqdagi birinchi evangelist kurd cherkovidir. Uning logotipi sariq quyosh va togʻ tizmasi ortidan koʻtarilgan xochdan iborat. Kurdlardan biriga koʻra, 2006-yildan beri Kurdiston boʻylab 500 ga yaqin kurd musulmon yoshlari nasroniylikni qabul qilgan.[22] Ommaviy qirgʻin qurollarini tashib yurganini daʼvo qilgan Iroq harbiylaridan bir kurd ham Shimoliy Iroqda (Iroq Kurdistoni) kurdlarning nasroniylikni qabul qilish toʻlqini yuz berayotganini aytdi.[23]

Shimoliy va Sharqiy Suriyadagi kurdlar boshchiligidagi avtonom maʼmuriyatning Kobani shahrida soʻnggi paytlarda diniy dinini qabul qilgan 80-100 ga yaqin xristian kurdlar bor.[24][25][26]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Seker. „Zerdeştî û Ezdayetî“ (2006).
  2. ↑ Mîdî, Sozdar (2014). „Ta Kengê Bêdengî Li Ser Tewrên Tabûra Pêncan ya Islama Tundrew“ (PDF). Pênûsa Nû. 28-jild. 6-bet. 8-sentabr 2021-yilda asl nusxadan (PDF) arxivlandi. Qaraldi: 31-oktabr 2022-yil.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()
  3. ↑ „Çîroka 2 keçên Şingalê: Du ol di malekê de!“. Rûdaw.net (3-avgust 2015-yil). Qaraldi: 4-sentabr 2018-yil.
  4. ↑ Kennedy, Hugh (Hugh N.). The Prophet and the age of the Caliphates : the Islamic Near East from the sixth to the eleventh century, 2nd, Harlow, England: Pearson/Longman, 2004. ISBN 0-582-40525-4. OCLC 55792252. 
  5. ↑ Maenza. „The Untold Story of Syrian Kurdish Christians“ (inglizcha). Providence (12-oktabr 2020-yil). Qaraldi: 5-noyabr 2021-yil.
  6. ↑ A. Vasilyev, Vizantija i araby.
  7. ↑ Paul F. Robinson, Just War in Comparative Perspective, Ashgate Publishing, Ltd., 233pp., 2003, (see p.162)
  8. ↑ David Nicolle, Christa Hook, Saracen Faris, 1050-1250 AD, 64 pp., Osprey Publishing, 1994, ISBN 1-85532-453-9, see p.7, Table A.
  9. ↑ Encyclopaedia of Islam.
  10. ↑ Cyril Toumanoff.
  11. ↑ Alexei Lidov, 1991, The mural paintings of Akhtala, p. 14, Nauka Publishers, Central Dept. of Oriental Literature, University of Michigan, ISBN 5-02-017569-2, ISBN 978-5-02-017569-3, It is clear from the account of these Armenian historians that Ivaneʼs great grandfather broke away from the Kurdish tribe of Babir
  12. ↑ Vladimir Minorsky, 1953, Studies in Caucasian History, p. 102, CUP Archive, ISBN 0-521-05735-3, ISBN 978-0-521-05735-6, According to a tradition which has every reason to be true, their ancestors were Mesopotamian Kurds of the tribe (xel) Babirakan.
  13. ↑ Richard Barrie Dobson, 2000, Encyclopedia of the Middle Ages: A-J, p. 107, Editions du Cerf, University of Michigan, ISBN 0-227-67931-8, ISBN 978-0-227-67931-9, under the Christianized Kurdish dynasty of Zak’arids they tried to re-establish nazarar system.
  14. ↑ William Edward David Allen, 1932, A History of the Georgian People: From the Beginning Down to the Russian Conquest in the Nineteenth Century, p. 104, Taylor & Francis, ISBN 0-7100-6959-6, ISBN 978-0-7100-6959-7, She retained and leant upon the numerous relatives of Sargis Mkhargrdzeli, an aznauri of Kurdish origin
  15. ↑ Vardan Arewelts’i's, Compilation of History In these time there lived the glorious princes Zak’areʼ and Iwaneʼ, sons of Sargis, son of Vahram, son of Zak’areʼ, son of Sargis of Kurdish nationality (i K’urd azgeʼ) p. 82
  16. ↑ A. Vauchez, R. B. Dobson, M. Lapidge, Encyclopedia of the Middle Ages: A-J, 1624 pp., Editions du Cerf, 2000, ISBN 0227679318, 9780227679319, see p.107
  17. ↑ „Chapter 5“ . The Travels of Marco Polo  — Vikimanba.
  18. ↑ John Joseph, The Modern Assyrians of the Middle East: Encounters with Western Christian Missions, Archaeologists, & Colonial Powers, Brill Academic Publishers, 292 pp., 2000, ISBN 90-04-11641-9, p.61
  19. ↑ Proceedings of the Royal Geographical Society, 1884, p.313
  20. ↑ The Kurdish Minority Problem, p.11, Dec. 1948, ORE 71-48, CIA „Archived copy“. 2012-yil 8-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15-mart 2012-yil.
  21. ↑ Dehqan, Mustafa (2009). „A Kirmaşanî Translation of the Gospel of John“ (PDF). Journal of Eastern Christian Studies. 61-jild, № 1–2. 207–211-bet. doi:10.2143/JECS.61.1.2045832. Qaraldi: 4 December 2016.
  22. ↑ Sunni extremists. „Threaten to kill Christian converts in north“ (en). IRIN (2007-yil 21-may).
  23. ↑ Kurds in Northern Iraq Converting to Christianity: Iraqi General
  24. ↑ Christianity Grows in Syrian Town in Wake of IS
  25. ↑ „Christianity grows in Syrian town once besieged by Islamic State“ (inglizcha). Reuters (16-aprel 2019-yil). Qaraldi: 5-noyabr 2021-yil.
  26. ↑ „Kurds Embrace Christianity and Kobani Celebrates Inauguration of Church“. The Syrian Observer (26-iyun 2019-yil). Qaraldi: 5-noyabr 2021-yil.

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]


Manba xatosi: <ref> tags exist for a group named "lower-alpha", but no corresponding <references group="lower-alpha"/> tag was found 

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Kurd_nasroniylari&oldid=3275366" dan olindi