Keniya ayollari

Keniya - 1888-yildan 1963-yilgacha Keniya mustamlakasi Britaniya mustamlakasi boʻlgan. Mustamlakachilik hukmronligidan oldin, xotin-qizlar jamiyatda muhim rol oʻynagan, bolalarni tarbiyalash va oʻstirishdan tortib to ferma va bozorlarda ishlashgacha. Mustamlaka hukmronligi ostida ayollar iqtisodiy tizim uchun tobora ahamiyatsiz boʻlib qoldi va ularning vakolatlari va taʼsiri tez orada jamoat sohasidan soʻnib qoldi. Keniyada ayollarning ogʻir ahvolini eshitish uchun hali koʻp yoʻl bosib oʻtish kerak boʻlsa-da, moliyaviy, ijtimoiy va ijtimoiy sohalarda yaxshilanishlar davom etmoqda. dialog, siyosatni amalga oshirish, vakillik va hokazolardan tortib turli bosqichlarda mamlakat ichidagi iqtisodiy inklyuziya. Keniyada 2010-yilgi konstitutsiyadagi gender qoidasiga qaramay, ayollar hukumatda qaror qabul qilish rolini olish uchun juda kam imkoniyatlarga ega. Garchi Keniya bu ishda ortda qolgan boʻlsa-da, Keniya parlamentida oʻrin olgan bir necha nufuzli ayollar bor.

Koloniyadan oldingi Keniya ayollari

Keniyaning koloniyadan oldingi jamiyatlarida ayollarning asosiy vazifalari dehqonchilik, bolalarni parvarish qilish, uy xoʻjaligini saqlash, bozor sotuvchilari va agar turmush qurgan boʻlsa, erlariga gʻamxoʻrlik qilish bilan bogʻliq edi. Bir necha matriarxal mavjud edi, lekin kuch tuzilmalari koʻpincha erkaklarga ustunlik berishadi. Akamba va Nandi kabi bir nechta jamiyatlarda ayollar koʻpincha erlari vafot etgandan keyin ularni himoya qilish uchun ayollarga turmushga chiqishlari mumkin edi yoki ular farzand koʻra olmasligini bilib oldilar. Bunday sharoitlarda ayol boshqa ayolga uylanib, oʻzi tanlagan erkakdan farzand koʻrar edi.

Kolonial Keniyadagi ayollar (1888-1963)

Keniyalik ayolning hayoti Keniya mustamlakasi davrida sezilarli darajada oʻzgardi. Koloniya, birinchi navbatda, oq koʻchmanchilarga tegishli boʻlgan va Keniya ishchilari tomonidan ishlaydigan pul ekinlari plantatsiyalarni barpo etish maqsadida ishlatilgan. Ushbu tizim ostida ayollarning roli tobora chetga surildi va keniyalik ayollar oilada avtonomiyani yoʻqotishni boshladilar. Keniyalik ayol bu iqtisodiy tizimda uzoq oʻrin egallagan, ammo baribir oʻz ovozini Keniyadagi mustamlaka hukumatlari va erkaklariga etkazishda erkaklar bilan teng boʻlishga intildi.

Masalan, 1922-yilda siyosiy faol Garri Tukuning ozod etilishini talab qilgan norozilik namoyishi uning eng kuchli tarafdorlaridan biri Meri Muthoni Nyanjiru namoyishchilardan shunday qilishni talab qilganidan soʻng qonli boʻlib ketdi.

Taʼlimi

Mustamlaka davridan oldingi Keniyada ayollar olgan taʼlim darajasi ayollarning xotin, gʻamxoʻrlik, bola tugʻish va uy xoʻjaligi kabi yillar davomida bajargan ishlarini qanday bajarishi edi. Ushbu rolni oʻynash koʻplab keniyalik ayollarga koʻpchilik ayollar qadrlaydigan oʻziga xoslik tuygʻusini berdi. Mustamlaka davrida va undan keyin yoshlarni tarbiyalash koʻproq qabul qilingan gʻoya boʻldi. Taʼlim olish imkoniyati mavjud boʻlsa-da, keniyalik bolalar, ayniqsa qizlar uchun rasmiy taʼlim olish qiyin edi, chunki ota-onalar oʻz qizlarini maktabga yuborishni shart deb topmaganlar. Yosh qizlar olayotgan taʼlim ular mustamlakachilikdan oldingi davrda onalaridan oʻrganadigan taʼlimga oʻxshardi. Bu bolalarga gʻamxoʻrlik qilish va tikuvchilik kabi koʻnikmalarni oʻz ichiga olgan va agar qizlar omadli boʻlsa, ularga oʻqish va yozishni oʻrgatishardi. 1900-yillarning oxirlarida qizlarning boshlang'ich ta'lim olishi odatiy holga aylandi, biroq erkaklar, aksincha, diplom olish va ishga joylashish uchun ketayotgan boʻlsa, ayollar esa uyda oʻtirib, uy ishlari bilan shugʻullanardi. 1990-yillarga kelib, Keniyadagi boshlangʻich maktablarda oʻqiyotgan oʻquvchilarning deyarli 50 foizi qizlar edi. Bu katta vaqt oʻtishi bilan Keniya mustaqilligi va Keniya boʻylab oson kirish mumkin boʻlgan davlat boshlangʻich maktablarining rivojlanishi tufayli yuz berdi. Keniya hukumati yoshlarni tarbiyalashga koʻproq eʼtibor qaratdi, chunki ular bu umumiy farovonroq mamlakatga olib keladi, deb hisoblaydilar. Keniya Respublikasi elchixonasi veb-saytiga koʻra, ular shunday xulosaga kelishdi: „…ayollarga boshlangʻich taʼlim berish orqali jamiyat oʻz rivojlanishini tezlashtirishga qodir“. Oʻrta maktabdagi keniyalik qizlar uchun vaziyat boshlangʻich maktabdagidan biroz farq qiladi. Mustaqillik davrida Keniyadagi oʻrta maktablarga oʻqishga kirganlarning qariyb 32 foizini yosh qizlar va 68 foizini yigitlar tashkil etgan. Vaqt oʻtishi bilan bu raqamlar koʻpaydi, ammo soʻnggi tadqiqotlarga koʻra, Keniyadagi oʻrta maktablarda oʻqiyotgan yigitlarning 40% dan 60% gacha boʻlganini maʼqul koʻradi. Bu boʻshliqni oʻgʻil bolalar va qizlar uchun mavjud boʻlgan maktablar oʻrtasidagi tafovut bilan izohlash mumkin. 1968 yilda Keniyada oʻgʻil bolalar uchun 148 ta boshlangʻich maktab, 61 ta qizlar uchun oʻrta maktab va 28 ta qoʻshma oʻrta maktablar hukumat tomonidan moliyalashtirildi. Keniyadagi yosh erkaklar oʻzlarining ayollarga qaraganda ikki baravar koʻproq oʻqishlari mumkin boʻlgan maktablarga ega boʻlgani sababli, koʻproq oʻgʻil bolalar maktabga borishadi, chunki ular uchun oʻrta maktabga kirish osonroqdir. 1968 yildan beri Keniyada koʻproq oʻrta maktablar qurildi, biroq bu katta boʻshliq hali ham saqlanib qolmoqda.

Sanʼat va sport

1937-yilda Margaret Troue |Kampaladagi Makerere universiteti tarkibida sanʼat maktabiga asos solgan. Uning birinchi talabasi keniyalik ayol edi Rozmari Karuga va uning shogirdlari Tereza Musoke kabi boshqalarni ham oʻz ichiga olgan, Makerere universitetida ilmiy daraja olgan birinchi ayol. Oʻshandan beri Keniya ayollari sanʼatning turli shakllarida gullab-yashnamoqda; masalan, Magdalalik Odundoning kulolchilik buyumlari jahonga mashhur. boshqa mashhur rassomlar orasida Beatrice Wanjiku, Barbara Miniishi, Wangechi Mutu va Ingrid Mvangi bor.

2014-yilda uning ildizlari Gʻarbiy Keniyadagi Kisumu shahridan boʻlgan aktrisa Lupita Amondi Nyongo Afrikaga birinchi Oskar yutugʻini olib, tanqidiy eʼtirofga sazovor boʻlgan „12 yil“ filmidagi ijrosi uchun Keniyaga erishdi. Meksikada tugʻilgan, lekin Nayrobida tarbiyalangan Lupita Nyongo bolaligidan aktyorlik va rejissyorlikka ishtiyoqi baland. U boshlangʻich maktabda ham, oʻrta maktabda ham sahnaga chiqdi, keyin Nayrobidagi mashhur Feniks oʻyinchilarida teatrda ishladi. U MTV Shugada muhim rol oʻynagan, soʻngra nufuzli Yaleda oʻqishni tugatgandan soʻng,Gollivudda ham katta ekranga chiqishga muvaffaq boʻldi. xalqaro miqyosda, shuningdek Brodveyda. Lupita jamiyatda Rangizm va Irqchilik ning salbiy oqibatlari haqida xabardorlikni shakllantirishda, bu jarayonda, bolalar kitobini Sulwe yozish va nashr etishda, shuningdek, hujjatli film yaratishda muhim rol oʻynadi.