Kembray jangi (1918)
| Kembray jangi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Birinchi jahon urushidagi yuz kunlik hujumning bir qismi | |||||||||
 | |||||||||
| |||||||||
| Raqiblar | |||||||||
| Buyuk Britaniya
Kanada Yangi Zelandiya |
Germaniya | ||||||||
| Qoʻmondonlar | |||||||||
| Henry Horne
Henry Rovlinson Julian Byng Arthur Currie |
Otto von Below | ||||||||
| Kuchlar | |||||||||
Buyuk Britaniya
Kanada
Yangi Zelandiya
|
Germaniya
| ||||||||
| Yoʻqotishlar | |||||||||
| 12,000 kishi o'lgan. | 10,000 kishi o'lgan. | ||||||||
Kembray jangi (shuningdek, Kembrayning ikkinchi jangi deb ham ataladi) — Birinchi jahon urushining yuz kunlik hujumi paytida Britaniyaning Birinchi, Uchinchi va Toʻrtinchi armiyalari va Germaniya imperiyasi qoʻshinlari oʻrtasida boʻlib oʻtgan jang. Jang 1918-yilning 8-10-oktabr kunlari Fransiyaning Kembray shahrida va uning atrofida boʻlib oʻtdi. Bu urush 1918-yildagi koʻplab yangi taktikalarni, xususan, tanklarni oʻz ichiga oldi. Jangda 300 dan ortiq tank qatnashgan. 36 soatdan kamroq vaqt ichida jang taqdiri hal boʻlgan. Urushning oldingi bosqichlariga nisbatan yengil yoʻqotishlarga uchragan nemislarga qaraganda 2000 ga yaqin Britaniya askarlari orasida qurbonlar bor.
Jang
[tahrir | manbasini tahrirlash]Urush chizigʻi taxminan 7,000 yard (6,400 m) masofaga choʻzilgan. Zaif mudofaa Gʻarbiy front boʻylab Ittifoqchilarning umumiy hujumi, xususan, ushbu hududda oldingi kunlarda ancha kuchli mudofaalarni yengib oʻtgan Kanada korpusining tezkor yondashuvi bilan bogʻliq edi[1]. Nemis himoyachilari piyoda va samolyotlardan iborat, shuningdek, bombardimonchi 324 tank tomonidan qilinadigan hujumga tayyor emas edilar[2].
8-oktabrda 2-Kanada diviziyasi Kembrayga kirdi va vaqti-vaqti bilan va kichik qarshiliklarga duch keldi. Biroq, ular shimolga tezlik bilan siljib, shaharni „tozalashni“ ortda qolgan 3-Kanada diviziyasiga qoldirdilar. 3-chi diviziya esa 10-oktabrda shaharchaga kirganida, uni kimsasiz shaharcha sifatida kashf etishdi.
Oqibat
[tahrir | manbasini tahrirlash]Garchi Kembrayni qoʻlga olish kutilganidan ancha tezroq amalga oshirilgan boʻlsa-da, Germaniyaning shaharning shimoli-sharqidagi qarshiligi kuchayib, oldinga siljishni sekinlashtirdi. Kanada korpusi esa hujum chizigʻini okoplar bilan oʻrab oldi.
Britaniyalik askar Artur Bullok Kembrayni egallab olingandan keyingi vaziyatni hikoya qiladi. U nemis qoʻshinlarining yana qaytishini nazarda tutib, „Qoʻshinlar qatʼiy jadvalga muvofiq joylashtirildi va olib ketildi“ deydi. „Yurakni tezroq urdirgan narsa musiqa sadosi edi“ deb batalonlar guruhlar oʻynab kirib kelishayotganini qayd etgan. U yarim milliondan ortiq odamni bir pozitsiyadan koʻrish mumkinligidan hayratda edi. „Bu buyuk miqyosdagi tomosha edi, cheksiz harbiy qudratga ega, soat mexanizmi asosida ishlayotgan ruhning ishonchi va hayotsevarlik tasviri urush manzarasidan chalkashtirib yuboradi“. Bullok, shuningdek, „Guruh oʻynayotgan Kembrayning boʻsh aks sado koʻchalari“ boʻylab yurishini ham eslatib oʻtadi[3].
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Brown, Angus. In the Footsteps of the Canadian Corps; Canada's First World War 1914–1918. Ottawa: Magic Light Publishing, 2006. ISBN 1-894673-24-7.
- Berton, Pierre. Marching as to War: Canada's Turbulent Years, 1899–1953. Toronto: Doubleday Canada, 2001. ISBN 0-385-25725-2.
- Bullock, Arthur. Gloucestershire Between the Wars: A Memoir. The History Press, 2009. ISBN 978-0-7524-4793-3. (Pages 77-79)
- Keegan, John. The First World War, UK, London: Pimlico, 1999. ISBN 0-7126-6645-1.
- Christie, Norm. For King and Empire: The Canadian at Cambrai, September–October 1918.. Nepean, Ontario: CEF Books, 1997.