Karajaog'lan
Oshiq adabiyotining eng muhim shoirlaridan biridir. Uning hayoti haqida aniq ma'lumot yo'q, lekin u XVII asrda Chukurova - Toroslarda tug'ilgan va mintaqadagi turkman qabilalari orasida yashaganligi taxmin qilinadi. [1]
Hayoti
[tahrir | manbasini tahrirlash]Uning hayoti va ijodi haqida aniq ma'lumotlar yo'q. Aksariyat tadqiqotchilar uni 17-asrda yashagan deb taʼkidlashadi. [1] Ba'zi she'rlari va rivoyatlarga asoslanib, Karajao'g'lanning 1606 yoki 1636 yilda tug'ilganligi taxmin qilinadi. [3]
Uning qayerda yashagani haqida turli mish mishlar mavjud. Ba’zilar uni Kozon tog‘i yonidagi Varsak ( Farsak ) qishlog‘ida tug‘ilgan, deyishadi. Ikkinchi da'voga ko'ra, Karacao'g'lanning vatani Varsakning vatani Fekening Go'kcha qishlog'idir. [1] Gaziantepdagi Barak turkmanlari ham, Kilisning Musabeyl tumanida yashovchi Chavushlu turkmanlari ham uni o‘z qabilalaridan biri deb biladilar. Hatto, Vasiliy Radlof tomonidan nashr etilgan afsonaga ko'ra, u Belgraddan va uning asl ismi Simail. [1] [2]Uning Chukurova-Toroslarda tugʻilganligi va sheʼrlarda qoʻllangan joy nomlari, urf-odat va odatlari, ibora va soʻzlarga, soʻzlarning kiyinishiga qarab, mintaqadagi turkman qabilalari orasida yashaganligi tushuniladi. [1]
Uning haqiqiy ismi nima ekanligi haqida fikrlar bor.Shunga ko'ra, uning ismi Hasan, Ismoil, Halil yoki Mehmetdir. [3]
Oqshehirli Xoja Hamdi Afandining 1875 yildagi sayohat xotiralariga ko'ra, Karajao'g'lan yetim bo'lib o'sgan. [4] Otasi kabi umrbod armiyaga chaqirilishidan qo'rqib yoki o'sha paytda Chukurovada hukmdor bo'lgan Kozano'g'ullari bilan janjallashib qolgani uchun yoshligida chet elga ketgan. Ikki singlisini o‘zi bilan olib ketgani, Bursaga, hatto Istanbulga ham ketgani haqida she’rlari bor. Umrining katta qismini Chukurova, Marash va Gaziantep mintaqalarida o'tkazganligi taxmin qilinadi. [4]
O'lim joyi va sanasi, shuningdek, uning tug'ilgan joyi aniq ma'lum emas. Uning she’rlaridan juda uzoq umr ko‘rgani tushuniladi. [4] Ayrim she’r va manbalarga asoslanib, 1679 yoki 1689 yillarda vafot etgani aytiladi. Uning qabrining joyi ham, tug‘ilgan joyi ham noma'lum. Boshdere, Sorgun, Mut, Jezel, Duzichi, Tarsus, Zemzem togʻi, Xodu platosi shoirning qabri topilgani aytilgan joylardandir. [5]
Karajao'g'lanning she'rlari sevgi va tabiatga asoslangan. Ayriliq, muhojirlik, vatan sog‘inchi va o‘lim uning eng ko‘p to‘xtovsiz mavzularidir. Tuyg'ular, tajribalar, fikrlar; samimiy, realistik va o‘ziga xos she’riy tuzilishda hikoya qiladi. Karajao'g'lan turk oshiq adabiyotiga mutlaqo yangi ifoda usulini olib keldi. U ko'pincha tabiatning metaforalaridan foydalanadi. U juda sodda va toza turkchadan foydalanadi. U o‘zidan keyingi ko‘plab shoirlarga chuqur ta’sir ko‘rsatgan. Bu ijobiy ta’sirlar bugungi turk she’riyatiga ham taalluqlidir. Nuzhet Ergun ilk bor she’rlarini jamlagan va nashr etgan. Uning ko'plab she'rlari yaratilgan.
- MEB 100 turk yozuvchilari
Manba
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 „Karacaoğlan ve Varsak Türkmenleri“. İçel Kültürü degisi, Sayı 46, Temmuz 1996. 9 şubat 2018da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 8 şubat 2018.
- ↑ 2,0 2,1 „Karacaoğlan'ın Şiirlerinde Edebi Sanatlar“. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi, 2000. 9 şubat 2018da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 8 şubat 2018.
- ↑ 3,0 3,1 „17.yy aşıklarından Gevheri,Kayıkçı Kul Mustafa,Aşık Ömer, Karacaoğlan ve Ercişli Emrah'ın şiirlerinde mistik unsurlar“. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi, 2007. 9 şubat 2018da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 8 şubat 2018.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 „17. Yüzyıl şairlerinden Fehim-i Kadim, Aşık Ömer ve Karacaoğlan'ın şiirlerinde hayvanlar“. Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü yüksek lisans tezi, 2010. 9 şubat 2018da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 8 şubat 2018.
- ↑ „Arşivlenmiş kopya“. 4 ocak 2017da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 3 ocak 2017.