Kontent qismiga oʻtish

Jozef Nay

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Joseph Nye

Rasmiy portret (1994-yil)
Mudofaa vazirining xalqaro masalalar bo‘yicha yordamchisi
Mansab davri
1994-yil, 15-sentabr – 1995-yil, 16-dekabr
Prezident Bill Klinton
Oʻtmishdoshi Chas Friman
Vorisi Franklin Kramer
Milliy razvedka kengashi raisi
Mansab davri
1993-yil, 20-fevral – 1994-yil, 15-sentabr
Oʻtmishdoshi Fritz Ermart
Vorisi Kristin Uilyams
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi
Joseph Samuel Nye

1937-yil, 19-yanvar
Nyu-Jersi, AQSh
Fuqaroligi AQSH bayrogʻi AQSh
Millati amerikalik
Turmush oʻrtogʻi Molli Xarding Nay
Bolalari Uch oʻgʻli bor
Taʼlim Prinston universiteti (bakalavr)
Exeter, Oksford (magistratura)
Garvard universiteti (PhD)

Samuel Jozef Nay (1937 yil 19 yanvarda tugʻilgan) — amerikalik siyosatshunos. Jozef Nay Robert Keohane bilan birga neoliberalizmning xalqaro munosabatlar nazariyasiga asos solishgan. Ular 1977 yilda „Kuch va oʻzaro bogʻliqlik“ kitobida bu haqida toʻxtalib oʻtishga. Yana Jozef Keohane bilan birgalikda assimetrik va murakkab oʻzaro bogʻliqlik tushunchalarini ishlab chiqdi. Ular, shuningdek, 1970-yillarda tahrirlangan jild asarlarida transmilliy munosabatlar va jahon siyosatini oʻrganib chiqishgan. Yaqinda u yumshoq kuch nazariyasini yaratdi . Uning „aqlli kuch“(soft power) tushunchasi („qattiq va yumshoq kuchni birlashtirish qobiliyati: Muvaffaqiyatli strategiyaga“) Klinton va Obama adminstratsiyasi aʼzolari tomonidan ushbu iborani ishlatishlari bilan mashhur boʻldi[1].

Jozef Nay Garvard universitetining Jon Kennedi nomidagi hukumat maktabining sobiq dekani boʻlib, hozirda u universitetning faxriy professori lavozimida ishlaydi[2]. 2014-yil oktabr oyida AQSh Davlat kotibi Jon Kerri Nayni Tashqi ishlar siyosati kengashi lavozimiga tayinladi[3]. U, shuningdek, Mudofaa siyosati kengashi aʼzosi ham hisoblanadi[4]. Jozef Nay 1964-yildan beri Garvard fakulteti, Amerika sanʼat va fanlar akademiyasining, Britaniya akademiyasining xorijiy xodimi va Amerika diplomatiya akademiyalarining aʼzosidir[5].

2011-yilda 1700 dan ortiq xalqaro aloqalar boʻyicha olimlar ishtirok etgan Taʼlim, Tadqiqot va Xalqaro Siyosat (TRIP) soʻrovi Nayni soʻnggi 20 yil ichida xalqaro munosabatlar sohasida oltinchi eng nufuzli olim sifatida qayd etdi[6]. U Amerika tashqi siyosatidagi eng nufuzli shaxslardan biri sifatida ham tanilgan . 2011 yilda „Foreign Policy“ jurnali uni eng yaxshi global mutafakkirlar roʻyxatiga kiritgan[7]. 2014-yil sentabr oyida „Foreign Policy“ xalqaro aloqalar boʻyicha olimlar va siyosatchilar Nayni sohaning eng nufuzli olimlaridan biri deb eʼtirof etishgan[8].

Taʼlimi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Nay Nyu-Jersi shtatining Morristaun shahridagi Morristoun Prep (hozirgi Morristaun-Beard maktabi)da tahsil olgan va uni 1954-yilda tamomlagan. Keyin Prinston universitetida oʻqib, u yerni 1958-yilda tarix boʻyicha bakalavr darajasi bilan tamomlagan. Josef Phi Beta aʼzosi edi. Kappa va Myron T. Herrick tezislari mukofotini qoʻlga kiritdi. Uning yirik dissertatsiyasi biri „Oilaviy firmaning oʻlimi: American Preserve kompaniyasining tadbirkorlik tarixi“ deb nomlangan[9]. Prinstondagi faoliyati davomida Nay Colonial Club vitse-prezidenti, The Daily Princetonian gazetasi sharhlovchisi va Amerika Whig-Cliosophic Society aʼzosi boʻlib faoliyat olib borgan[10]. Oksford universitetining Ekseter kollejida Rodos olimi sifatida falsafa, siyosat va iqtisod (PPE) boʻyicha oʻqiganidan soʻng , Nay 1964-yilda Garvard universitetida siyosat fanlari boʻyicha doktorlik dissertatsiyasini oldi. Nayning doktorlik dissertatsiyasi Sharqiy Afrikadagi mintaqaviy integratsiyaga bagʻishlangan[11].

Karyerasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Nay 1964-yilda Garvard fakultetiga ishga kirdi va 1985-1990 -yillarda Jon Kennedi nomidagi hukumat maktabida Fan va xalqaro aloqalar markazi direktori, 1989-1992-yillarda Garvard universitetida xalqaro aloqalar boʻyicha dekan yordamchisi lavozimlarida ishladi. 1989-yildan 1993-yilgacha Garvard universitetidagi Xalqaro aloqalar markazi direktori va 1995-yildan 2004-yilgacha Jon F. Kennedi hukumat maktabi dekani. Nay hozirda (2018-yil, iyul holatiga koʻra) Universitetning faxriy professoridir[12].

Nay va uning hamkasbi Keohane xalqaro siyosiy iqtisod intizomining rivojlanishidagi asosiy shaxslar sifatida tavsiflangan, bu asosan ularning „Kuch va oʻzaro bogʻliqlik“ muallifligida yozgan asarlarining natijasidadir[11]. Nayning taʼsiri Karl Deutsch va Ernst Xassni oʻz ichiga olgan[13].

1977-yildan 1979-yilgacha Nay Davlat kotibining xavfsizlik, fan va texnologiyalar boʻyicha oʻrinbosari boʻlgan va Milliy xavfsizlik kengashining yadro qurolini tarqatmaslik boʻyicha guruhiga raislik qilgan. Xizmatlari uchun Jozef 1979-yilda Davlat departamentining „Hurmatli shon-sharaf“ mukofoti bilan taqdirlangan. 1993 va 1994-yillarda u Prezident uchun razvedka maʼlumotlarini baholashni muvofiqlashtiruvchi Milliy razvedka kengashining raisi boʻlgan va Razvedka hamjamiyatining „Buyuk xizmatlari uchun“ medali bilan taqdirlangan. Klinton adminstratsiyasida 1994-yildan 1995-yilgacha Mudofaa vazirining xalqaro xavfsizlik masalalari boʻyicha yordamchisi boʻlib ishlagan va Departamentning eman barglari klasteri sababli „Buyuk xizmatlari uchun“ medali bilan taqdirlangan. Nay koʻpchilik tomonidan Jon Kerrining 2004 yilgi prezidentlik kampaniyasida Milliy xavfsizlik boʻyica maslahatchi sifatida afzal koʻrilgan. U Uch tomonlama komissiyaning Shimoliy Amerika boʻlimining raisi[14] va Aspen Strategiya guruhi ham raisi boʻlgan.  Atlantika Kengashining Direktorlar Kengashi aʼzosi boʻlib ham faoliyat olib borgan[15]. Nay, shuningdek, Radcliffe kolleji va Uells kollejining ishonchli vakili boʻlib ishlagan. U Tashqi aloqalar boʻyicha direktorlar kengashi , Milliy xavfsizlik islohoti loyihasining yetakchi koalitsiyachisi , Kibera uchun Karolina maslahat kengashi , Strategik va xalqaro tadqiqotlar markazi kengashi aʼzosi edi. Prinston universiteti va Amerika siyosiy fanlar assotsiatsiyasi tomonidan Charlz E. Merriman mukofoti. 2005-yilda Dublin Trinity kolleji falsafiy jamiyatining Faxriy homiyligi bilan taqdirlangan va oʻnta kollej va universitetlar tomonidan faxriy unvonlarga sazovor boʻlgan. 2010-yilda Nye Xalqaro tadqiqotlar assotsiatsiyasining Tashqi siyosat boʻyicha taniqli olimi mukofotiga sazovor boʻldi . 2009-yilda u Amerika siyosiy va ijtimoiy fanlar akademiyasining Teodor Ruzvelt aʼzosi etib tayinlangan[16].

2014-yil oktabr oyida Davlat kotibi Jon Kerri Nayni Tashqi ishlar siyosati kengashiga tayinladi. Guruh vaqti-vaqti bilan strategik masalalarni muhokama qilish va departamentning kotibi va boshqa yuqori mansabdor shaxslariga mustaqil maʼlumotli istiqbol va gʻoyalarni taqdim etish uchun yigʻilar edi[3]. 2014-yil noyabr oyida Nay „Yaponiya-AQSh xavfsizligi boʻyicha tadqiqotlarni rivojlantirish va Yaponiya va Birlashgan Millatlar Tashkiloti oʻrtasidagi oʻzaro hamjihatlikni rivojlantirishga qoʻshgan hissasi“ uchun „Quyosh, Oltin va Kumush yulduz“ ordeni bilan taqdirlandi[17].

Nay Internet boshqaruvi boʻyicha global komissiyaning komissari boʻlib xizmat qiladi[18]. va 2017-yildan 2019-yilgacha kibermakon barqarorligi boʻyicha global komissiyada ishladi.

Nay 1980-yillarning oxirida yumshoq kuch atamasini yaratgan va u birinchi marta 1990 yilda „Foreign Policy“ jurnalida yozgan maqolasidan keyin bu atama keng qoʻllanila boshlagan. Nay 2002-yildan beri doimiy ravishda Project Syndicate uchun maqolalar yozib keladi[19].

Shaxsiy hayoti

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Nay va uning rafiqasi Molli Xarding Nayning uchta voyaga etgan oʻgʻli bor[20]. U „Unitar Universalistlar“ cherkov uyushmasi aʼzosi[21].

Muhim qarashlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jozef Nay — neoliberal[22]. Nayning fikricha, kollektiv xavfsizlik tizimlarini tahlil qilish iqtisodiy masalalarni koʻrib chiqishni talab qiladi. Kollektiv iqtisodiy xavfsizlik masalalariga umumiy tovarlar, savdo cheklovlarining mavjudligi yoki yoʻqligi va foydaning mamlakatlar oʻrtasida taqsimlanishi kiradi[22].

Bibliografiyasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Panafrikizm va Sharqiy Afrika integratsiyasi (Garvard universiteti nashriyoti , 1965)
  • Qismlardagi tinchlik: mintaqaviy tashkilotdagi integratsiya va mojaro (Kichik Braun va Kompaniya , 1971)
  • Transmilliy munosabatlar va jahon siyosati , Robert O. Keohane bilan hamkorlikda (Garvard universiteti nashriyoti , 1972)
  • Quvvat va oʻzaro bogʻliqlik: Jahon siyosati oʻtish davrida , Keohane bilan hamkorlikda (Little Brown and Company, 1977; Longman , 2000)
  • Yadro qurollari bilan yashash . Garvard yadroviy tadqiqot guruhi hisoboti (Garvard universiteti nashriyoti, 1983)
  • Laxinlar, kaptarlar va boyqushlar: Yadro urushidan qochish uchun kun tartibi , Graham Allison va Albert Carnesale bilan hamkorlikda (Norton , 1985)
  • Yadroviy etika (Erkin matbuot , 1986)
  • Etakchilikka bogʻliq: Amerika kuchining oʻzgaruvchan tabiati (Asosiy kitoblar , 1990)
  • Xalqaro mojarolarni tushunish: nazariya va tarixga kirish, 7-nashr. (Longman, 2008)
  • Amerika kuchining paradoksi : nega dunyodagi yagona super kuch buni yolgʻiz oʻzi hal qila olmaydi (Oxford University Press , 2002)
  • Global axborot asrida kuch: realizmdan globallashuvgacha (Routledge , 2004)
  • Yumshoq kuch: jahon siyosatida muvaffaqiyatga erishish vositalari (PublicAffairs , 2004)
  • „Yumshoq kuch va Amerika tashqi siyosati“. Siyosatshunoslik chorak 119.2 (2004): 255-70.
  • Kuch oʻyini: Vashington romani (Public Affairs, 2004)
  • Yetakchilik vakolatlari (Oxford University Press, 2008)
  • Hokimiyat kelajagi (Public Affairs, 2011)
  • Prezidentlik rahbariyati va Amerika davrining yaratilishi (Prinston University Press , 2013)
  • Amerika asri tugadimi? (Siyosat , 2015)
  • Axloq muhimmi? FDRdan Trampgacha boʻlgan prezidentlar va tashqi siyosat (Oxford University Press, 2020);

Hisobotlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Shuningdek qarang

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Nye, Joseph „Smart Power“. The Huffington Post (2007-yil 29-noyabr).
  2. ↑ „Joseph Nye Faculty Page“. Harvard Kennedy School Faculty Directory. Qaraldi: 2018-yil 20-iyul.
  3. ↑ 3,0 3,1 „Meeting of Secretary Kerry's Foreign Affairs Policy Board Secretary of State John Kerry Will Host a Meeting of the Foreign Affairs Policy Board on October 16“. U.S. Department of State (2014-yil 16-oktyabr).
  4. ↑ „DOD Announces New Defense Policy Board Members“. U.S. Department of Defense (2011-yil 4-oktyabr). 2013-yil 20-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 19-oktyabr.
  5. ↑ „Membership List“. The American Academy of Diplomacy. 2013-yil 28-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 24-mart.
  6. ↑ „TRIP Around the World“. 2012-yil 31-yanvarda asl nusxadan arxivlangan.
  7. ↑ Pavgi, Kedar „The FP Top 100 Global Thinkers“. Foreign Policy (2011-yil 28-noyabr). 2016-yil 2-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 23-fevral.
  8. ↑ Ricks, Thomas E. „Who are the top international-relations specialists? Surprise! Scholars have a very different view than policymakers do“. Foreign Policy (2014-yil 25-sentyabr). 2014-yil 30-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 11-iyul.
  9. ↑ Nye, Jr., Joseph Samuel. Princeton University. Department of History. ed (en). Death of a Family Firm: An Entrepreneurial History of the American Preserve Company. https://catalog.princeton.edu/catalog/dsp017d278v13v. 
  10. ↑ Deford, Frank „Holt, Nye Among 32 Selected For U.S. Rhodes Scholarships Harvard Winners Top Oxford List“. Daily Princetonian (1958-yil 7-yanvar). Qaraldi: 2017-yil 11-iyul.
  11. ↑ 11,0 11,1 Cohen, Benjamin J.. International Political Economy: An Intellectual History (en). Princeton University Press, 2008 — 16–17, 23–24-bet. ISBN 978-0-691-13569-4. 
  12. ↑ „Joseph Nye“. Harvard Kennedy School. Qaraldi: 2021-yil 23-mart.
  13. ↑ Cohen, Benjamin J.. International Political Economy: An Intellectual History (en). Princeton University Press, 2008 — 29-bet. ISBN 978-0-691-13569-4. 
  14. ↑ „North American Region“. The Trilateral Commission. 2012-yil 21-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 28-yanvar.
  15. ↑ „Board of Directors“ (en-US). Atlantic Council. Qaraldi: 2020-yil 12-fevral.
  16. ↑ „Joseph S.Nye Jr.“. AAPSS (2016-yil 9-avgust). Qaraldi: 2021-yil 23-mart.
  17. ↑ Lynch, Susan M.; Wilke, Sharon „Harvard's Joseph Nye Receives Honor in Japan“. Belfer Center for Science and International Affairs (2014-yil 5-noyabr). Qaraldi: 2021-yil 23-mart.
  18. ↑ „The Internet is the world's most important infrastructure“. OurInternet.org. Qaraldi: 2017-yil 11-iyul.
  19. ↑ „Joseph S. Nye - Project Syndicate“. Project Syndicate. Qaraldi: 2017-yil 11-iyul.
  20. ↑ „Joseph Nye Full Bio“. Harvard Kennedy School of Government. 2017-yil 28-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 11-iyul.
  21. ↑ „Joseph Nye, soft-power theorist | UU World Magazine“.
  22. ↑ 22,0 22,1 Korolev, Alexander S. „Political and Economic Security in Eurasia: English School Perspective“, . China and Eurasian Powers in a Multipolar World Order 2.0: Security, Diplomacy, Economy and Cyberspace, Mher Sahakyan, New York: "Routledge", 2023 — 11-bet. ISBN 978-1-003-35258-7. OCLC 1353290533.  
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Jozef_Nay&oldid=3827131" dan olindi