Kontent qismiga oʻtish

John Cheever

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Jon Uilyam Chever (; 1912-may 27-yil , Quincy, Massachusets - 18 iyun , Ossining, Nyu-York) — amerikalik yozuvchi boʻlib, u oʻzining Amerika shaharlaridagi kundalik hayotini chuqur tahlil qilish bilan ramziy tasvirlar va sehrli realizmning individual elementlaridan foydalangan holda birlashtirgan qisqa hikoyalari bilan mashhur. Cheeverning tipik qahramonlari, Updayk kabi, shahar atrofidagi amerikaliklar: har qanday holatda ham muvaffaqiyatga erishishga intiladigan va qoida tariqasida muvaffaqiyatsizlikka uchragan oʻrta sinf „oq“ erkaklar. Cheever The New Yorker gazetasining doimiy muallifi va 1979-yilda Pulitser mukofoti sovrindori [1] . U shuningdek, „Falconer“ va „Wapshot Family Chronicles“ nomli mashhur romanlarini yozgan.

Biografiya

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jon Uilyam Chever Massachusets shtatining Quincy shahrida Frederik Linkoln Cheever va uning rafiqasi Meri Lili oilasida tugʻilgan. Boʻlajak yozuvchining otasi poyabzal ishlab chiqaruvchi kompaniyaga ega edi, ammo oʻttizinchi yillarning oʻrtalarida Buyuk Depressiya tufayli u oʻz kapitalining katta qismini va shu bilan birga biznesini yoʻqotdi [2] . Toʻlovlarni toʻlash va oilani boqish uchun Meri Chever ishni oʻz qoʻliga olishga va kichik sovgʻalar doʻkonini ochishga majbur boʻldi [2] . Shunga qaramay, oilaning moliyaviy ahvoli yaxshilanmadi va mablagʻ etishmasligi tufayli Cheever xususiy maktabni tark etishga majbur boʻladi.

Boston Herald gazetasi tomonidan uyushtirilgan qisqa hikoyalar tanlovidagi gʻalaba tufayli Cheever maxsus shartlar asosida maktabga qaytishga taklif qilindi, ammo u oʻz pozitsiyasi bilan murosaga kelmadi va 18 yoshida undan haydaldi. „Chikarlangan“ hikoyasida oʻz tajribasini qattiq istehzo bilan tasvirlab berish (inglizcha: Expelled), Cheever 1930-yilda "Yangi respublika" da u bilan debyut qilgan [3] . 1935-yilda The New Yorker haftalik nashrida (keyinchalik Cheever koʻp yillik hamkorlik bilan bogʻlangan) uning „Buffalo“ hikoyasini nashr etdi. 1938-yilda Cheever Vashingtonda muharrir boʻlib ishlay boshladi va bu ishdan qattiq umidsizlikka tushdi. Bir necha oy oʻtgach, u boʻlajak rafiqasi Meri Vinternits, Milton Vinternitsning qizi va Tomas Avgust Uotsonning nabirasi bilan uchrashdi. Er-xotin 1941-yilda turmush qurishdi.

1942-yil may oyida Cheever harbiy xizmatga kirdi; koʻp oʻtmay, uning birinchi hikoyalar toʻplami „Baʼzi odamlar qanday yashaydi“ nashr etildi. Yozuvchining oʻzi birinchi kitobidan juda norozi edi va uning qoʻliga tushgan barcha nusxalarni yoʻq qildi, tanqidchilarning sharhlari ham ajoyib edi, ammo kitob Gollivud prodyuseri va ssenariy muallifi Leonard Spigelgassning eʼtiborini tortdi, buning natijasida Cheever esga olindi. armiya boʻlinmasi (keyinchalik ittifoqchilarning Fransiyaga qoʻnishi paytida deyarli butunlay vayron qilingan) va kino sohasida ishlashga yuborilgan.

Urushdan keyingi yillarda Chever butunlay yozishga eʼtibor qaratdi. Ikkinchi hikoyalar to‘plami „Giant Radio“ 1953-yilda chiqdi va bir vaqtning o‘zida paydo bo‘lgan J. D. Salingerning " To‘qqiz hikoyasi " tomonidan biroz soya solgan bo‘lsa-da, tanqidchilar tomonidan yaxshi qabul qilindi. 1956-yilning yozida yozuvchi „Vapshotlar oilasi yilnomalari“ romani ustida ishlashni tugatadi. 1964-yilda „Vapshotlar oilasidagi janjal“ nomli davomiy roman nashr etildi va tanqidchilar olqishiga sazovor bo‘ldi. Oʻsha yili yozuvchi SSSRga birinchi marta tashrif buyurdi (ikkinchi marta — 1971 yilda). 1964-yil iyul oyida The New Yorker jurnali " Suzuvchi " qisqa hikoyasini nashr etdi, u 1968-yilda Bert Lankaster ishtirokidagi xuddi shu nomdagi filmga aylanadi. Shu bilan birga, Cheever spirtli ichimliklar bilan birinchi muammolariga duch keldi va uning rafiqasi bilan munosabatlari tezda yomonlasha boshladi.

Yozuvchining navbatdagi asari „Oʻq bogʻi“ romani 1969-yilda nashr etilgan, ammo tanqidning keskin salbiy bahosini olgan [4] . Muallifning alkogolizmi tobora kuchayib bormoqda va u yordam uchun psixiatrlarga murojaat qilishga majbur boʻladi. 1973-yil may oyida Cheever oʻpka shishidan deyarli vafot etdi. Kasalxonada bir oy oʻtgach, u uyga qaytadi va spirtli ichimliklarni tashlashga vaʼda beradi. Biroq, avgust oyida u yana ichishni boshlaydi. Keyingi ikki yil ichida Cheever spirtli ichimliklarga qaramlik bilan kurashdi va reabilitatsiya markazida terapiyadan soʻng, nihoyat, giyohvandlikdan voz kechdi [5] .

Yozuvchining „Falconer“ nomli yangi romani 1977-yilda nashr etilgan va nihoyatda muvaffaqiyatli bo‘lgan. 1978- yilda „John Cheever Tales“ toʻplami paydo boʻldi, u Pulitser mukofotiga sazovor boʻldi [6] va 125 000 dan ortiq nusxada sotildi.

1981-yilning yozida Cheeverga buyrak shishi tashxisi qoʻyilgan. Cheeverning soʻnggi romani „Qanday jannat rasmi“ 1982-yil mart oyida nashr etilgan; Cheever uchun ushbu gʻayrioddiy qisqa kitob, qisman muallifning soʻnggi kasalligi haqidagi xabar tufayli matbuotdan hurmatli sharhlarni oldi. 1982-yil 18-iyunda Cheever saraton kasalligidan vafot etdi.

Cheeverning ilgari nashr etilmagan qisqa hikoyalari toʻplami 1994-yilda uning bevasining saʼy-harakatlari bilan chiqdi. 1982-yilda Cheeverning qizi Syuzan tomonidan xotiralar kitobi paydo boʻldi, u boshqa narsalar qatorida otasining biseksualligi haqida yozgan [7] . Taniqli biograf Bleyk Beyli tomonidan 2009 -yilda nashr etilgan Cheeverning batafsil va tanqidiy tarjimai holi.

„Chiver standart Amerika jannati aholisida ruhiy beqarorlik va tartibsizlikni keltirib chiqaradigan deyarli sezilmaydigan oqim va taʼsirlarni qoʻlga kiritishga harakat qiladi“, deb taʼkidladi tanqidchi Edvard Kuzmina . — Cheeverning qahramonlari biznesning ruhsiz sohasi boʻlgan robot shahar tomonidan zaharlangan. Ammo intiluvchan qalb zerikarli kundalik hayotda hech boʻlmaganda goʻzallikni ochkoʻzlik bilan ushlaydi" [8] .

Tanlangan bibliografiya

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • „Baʼzi odamlar qanday yashaydi“ Baʼzi odamlar qanday yashaydi, (qisqa hikoyalar toʻplami) 1943 yil
  • „Gigant radio“ Ulkan radio va boshqa hikoyalar, (hikoyalar toʻplami) 1953 yil
  • Wapshot yilnomasi 1957
  • „ Soyali tepalik qaroqchisi“ Shady tepalikning uyini buzuvchi va boshqa hikoyalar, (hikoyalar toʻplami) 1958 yil
  • „Keyingi romanimda koʻrinmaydigan odamlar, joylar va narsalar“ Keyingi romanimda koʻrinmaydigan baʼzi odamlar, joylar va narsalar, (qisqa hikoyalar toʻplami) 1961 yil
  • Wapshot janjali 1964 yil
  • „Brigadir va somon beva“ Brigadir va golf beva, (qissalar toʻplami) 1964 yil
  • „Bullet Park“ Bullet Park 1969 yil, film moslashuvi 2008 yil
  • „Olma olami“ Olma olami, (qissalar toʻplami) 1973 yil
  • „Falconer“ Falconer 1977 yil
  • „Jon Cheverning hikoyalari“ Jon Cheeverning hikoyalari, (hikoyalar toʻplami) 1978 yil

Rus tilidagi nashrlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Чивер, Джон. Скандал в семействе Уопшотов, 100000 экз, Л.: Художественная литература, 1973. 
  • Чивер, Джон. Семейная хроника Уопшотов. Скандал в семействе Уопшотов. Рассказы, 50000 экз, Библиотека литературы США, М.: Радуга, 1983. 
  • Чивер, Джон. Ангел на мосту: рассказы, 3500 экз, М.: Текст, 2001. ISBN 5-7516-0281-1. 
  • Чивер, Джон. Фальконер, 2000 экз, Первый ряд, М.: Текст, 2008. ISBN 978-5-7516-0747-0. 
  1. ↑ Ofitsialniy sayt Pulitserovskoy premii(ingl.)
  2. ↑ 2,0 2,1 „"Краткая биография Джона Чивера". Литературный портал.“.[sayt ishlamaydi]
  3. ↑ Jon [sic] Cheever, "Expelled, " The New Republic, October 1, 1930, 171-4.
  4. ↑ Benjamin DeMott, New York Times Book Review, April 27, 1969, 1, 40-1.
  5. ↑ „"Биография писателя. Истоки. Сюжеты. Традиции".“. 2014-yil 23-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 14-oktyabr.
  6. ↑ „"Джон Чивер". Энциклопедия кругосвет.“. 2012-yil 14-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 14-oktyabr.
  7. ↑ I. Yefimov. Djon Chiver (Iz knigi „Bermudskiy treugolnik lyubvi“) // „Inostrannaya literatura“, 2012, № 10.
  8. ↑ E. Kuzmina. Suxoputnie plovsi // „Новый мир“, 1967, № 3, s.261-265. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=John_Cheever&oldid=3719834" dan olindi