Ivan Karpenko-Kariy
| Ivan Karpenko-Kariy | |
|---|---|
 | |
| Tavalludi |
17 (29) sentyabr 1845 Arsenevka, Xerson gubernatorligi, Rossiya imperiyasi (hozirgi Arsenevka, Kirovograd viloyati, Ukraina) |
| Vafoti |
15-sentyabr 1907-yil (61 yoshda) Berlin, Germaniya imperiyasi |
| Taxallusi | Gnat Kariy, K. Adamenko |
| Ijod qilgan tillari | ukrain tili |
| Fuqaroligi | Rossiya Imperiyasi |
| Janr | Komediya, tragediya, drama |
| Turmush oʻrtogʻi |
|
| Bolalari | Mariya Toliyevich Kresan |
| Otasi | Karpo Toliyevich |
Ivan Karpovich Karpenko-Kari (haqiqiy familiyasi Tobilevich; ukraincha: Іван Карпович Карпенко-Карий ;) – ukrainalik realistik yoʻnalishda ijod qilgan dramaturg, N. K. Sadovskiy, P. K. Saksaganskiy va M. K. Sadovskaya-Barilottilarning akasi.
Biografiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]1845-yil 29-sentyabrda Elisavetgrad yaqinidagi Arsenevka qishlogʻida mulkdor Karp Tobilevich oilasida tugʻilgan.
Tuman maktabini tamomlab, 14 yoshida kotib lavozimida ish boshlagan.
23 yil davomida Elisavetgradda shahar politsiyasi kotibi boʻlib ishlagan, u yerdan 1883-yilda inqilobchilarni pasport bilan taʼminlagani uchun ishdan boʻshatilgan va surgun qilingan.
1880-yillarda M. L. Kropivnitskiy truppasida oʻynagan va 1883-yildan ukrain tilida dramalar yoza boshlagan. 1886-yilda Xersonda uning: „Bondarivna“, „Xto vinen?“ va „Rozumniy і duren“ kabi dramalar toʻplami nashr etilgan. 1887-yilda uning „Naimichka“ (Xersonda), 1892-yilda „Martin Borulya“ („Zora“da bosilgan) dramalari nashr etilgan.
Dramalari hayotiyligi, personajlar yaxlitligi va tushunarli tilda yozilganligi bilan ajralib turadi.
Uning nomi Ukraina SSR Davlat teatr sanʼati institutiga berilgan.
1906-yilda kasal boʻlib, sahnadagi faoliyatini toʻxtatgan va davolanish uchun Berlinga ketgan. Jiddiy kasallikdan soʻng (jigar va taloq saratoni) 1907-yil 2(15)-sentyabrda Berlinda vafot etgan. Nadejda fermasi qoʻriqxona-muzeyidan unchalik uzoq boʻlmagan Karlyuzinskiy qabristoniga dafn etilgan.
Oilasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Nadejda Karlovna Tarkovskaya bilan turmush qurgan (1882-yilgacha)[1], ushbu xotinidan yetti farzandibor: Vissarion (tugʻilgandan koʻp oʻtmay vafot etgan), Galya (1872—1882), Nazar (1874—?), Mikola va Katerina (goʻdakligida vafot etgan), Yurko (1876—1925) va Orisya (1879—1955).
- 1883-yilda Sofiya Vitaliyevna Ditkovskaya bilan turmush qurgan. Uning qizi Mariyani asrab olgan.
Asarlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Beztalanna
- Bondarіvna
- Burlaka
- Jiteyske more
- Martin Borulya
- Naymichka
- Nevolnik
- Novobranes
- Rozumniy і duren
- Sava Chaliy
- Sto tisyach
- Xazyaїn
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Надежда Карловна Тарковская (Тобилевич)“. 2019-yil 25-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-iyul.
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Litplayer audio kutubxonasida Karpenko-Kari asarlari
- Ukraina gʻururi – Ivan Karpenko-Kari (Wayback Machine saytida 2024-04-13 sanasida arxivlangan)
- Karpenko-Kari Ivan Karpovich (Tobilevich) (Wayback Machine saytida 2015-09-28 sanasida arxivlangan)
- „I. K. Karpenko-Kari (Tobilevich)“
- Natalya Garbar.[sayt ishlamaydi] Tobilevichlar oilasini qayta qurishdan oldin (28-35-betlar)[sayt ishlamaydi]
