Kontent qismiga oʻtish

Isobel Parkin

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Isobel Parkin PhD. Kanada qishloq xoʻjaligi va qishloq xoʻjaligi oziq-ovqat boʻyicha tadqiqotchi olima. U kanola boʻyicha dunyodagi eng nufuzli olimalardan biri boʻlib, uning mutaxassisligi brassika genomikasi, qiyosiy genom tashkiloti, global gen ekspresyon tahlili va abiotik stress reaktsiyalariga qaratilgan[1][2] U moyli urugʻlar genetikasi, xususan, kolza yogʻi genomini xaritalash va sekvensiyalash boʻyicha xalqaro loyiha ustida ishlagani bilan mashhur[3] U kanola genomini muvaffaqiyatli shifrlagan va yuqori sifatli genom ketma-ketligini ishlab chiqqan Kanada Canola Genom Sequence (CanSeq) jamoasiga rahbarlik qiladi[4].

Biografiya

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Parkin Buyuk Britaniyada tugʻilgan va doktorlik dissertatsiyasini ham shu yerda himoya qilgan. Angliyaning Norvich shahridagi Jon Innes markazidan genomika boʻyicha yoqlagan edi. U 1990-yillarning oxirida Saskachevan universiteti qoshidagi Global oziq-ovqat xavfsizligi institutida Endryu Sharp bilan Kanadaning Canola Sequencing Initiative (CanSeq) tashkilotiga rahbarlik qilish uchun ishga qabul qilindi[5] Parkin hozirda Saskatundagi Saskatun tadqiqot va rivojlanish markazida genomika, genetika va bioinformatika platformalari va oʻsimliklardagi stressga chidamlilikning funktsional genomikasi ustida ishladi. Isobel Parkin 1999-yilda Kanada qishloq xoʻjaligi boʻyicha faoliyat olib borayotgan tashkilotga qoʻshildi[6][7]. 2004-yildan buyon Saskachevan universitetida yordamchi professor boʻlib faoliyat yuritdi[8].

Faoliyati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Parkinning faoliyati Saskachevan universiteti qoshidagi Global oziq-ovqat xavfsizligi institutida Kanada Canola Sequencing Initiative (CanSeq) ustida ishlash uchun ishga qabul qilinganidan boshlangan va u yerda kanola yoki Brassica napusning eng qadimgi genetik xaritalash ishlarida ishtirok etgan[9]. Parkinning tadqiqotlari Brassica va tegishli organizmlarning genomikasi, bioinformatikasi va molekulyar biologiyasiga qaratilgan[10]. U hosilni yaxshilash va asosiy mexanizmlar va evolyutsiyani tushunish uchun turli xil genomik vositalarni qoʻllaydi[7]

Parkinning ishi jahon miqyosida kanola sanoati tomonidan yaxshi deb tan olindi. Isobelning hozirgi tadqiqot moliyalashtirish manbalari orasida Global Oziq-ovqat xavfsizligi instituti (GIFS), Saskachevan qishloq xoʻjaligini rivojlantirish jamgʻarmasi, AAFC Crop Genomics Initiative va kanola ishlab chiqaruvchilar guruhlari mavjud[11].

Hozirgacha Parkinning faoliyatidagi eng yuqori nuqta uning xalqaro jamoadoshlari bilan kanola yogʻi genomini muvaffaqiyatli xaritalashdir. 2014-yilda uning jamoasi kanolaning murakkab genomini muvaffaqiyatli ravishda ishlab chiqishganini eʼlon qildi[12]. Jamoaning kolza yogʻi boʻyicha olib borgan ishlari natijalari oʻsimlik selektsionerlari va yetishtiruvchilarga yogʻ miqdorini oshirishga, har bir ekinning hosildorligini oshirishga, kelajak uchun barqaror hosildorlik darajasini aniqlashga, oʻsimlikni qurgʻoqchilikka, sovuq haroratga kamroq tasirchanligini kamaytirish uchun urugʻlarni oʻzgartirishga yordam beradi. Bu esa kasalliklarning yangi variantlarni koʻpaytirish va ishlab chiqishda yordam beradi[13].

Parkin, shuningdek, 2016-yilda boshqa brassica turi — kamelina sekvensiyasi boʻyicha oʻz natijalarini eʼlon qilgan Kanada tadqiqot guruhiga rahbarlik qiladi. Kamelina Kanada qishloq xoʻjaligi uchun vaʼda bermoqda, chunki u boshqa yogʻli oʻsimliklarga qaraganda kamroq sarflanadigan marjinal yerlarda ishlab chiqarilishi mumkin va baliq va chorva mollari uchun plastmassa va oqsilga boy oziq-ovqat kabi biomahsulotlar uchun xom ashyo sifatida ishlatilishi mumkin. Parkin kamelina sohasidagi tadqiqotlarni davom ettirmoqda va Dalhousie va Memorial universiteti tadqiqotchilari bilan uning yetishtiriladigan baliq ratsionida foydalanishni oʻrganuvchi loyiha ustida hamkorlik qildi[14].

Parkin Sharpe bilan Brassica nigra yoki qora xantal oʻsimligining toʻliq genomini dekodlagan guruhni boshqaradi — bu tadqiqot moyli xantal ekinlarini koʻpaytirishni rivojlantiradi va bugʻdoy, kolza va yasmiq nasllarini yaxshilash uchun asos yaratadi. Bu tadqiqot 2020-yilda Nature Plants ilmiy jurnalida maqola sifatida chop etilgan[15][16]. Jamoa genomlarni sekvensiyalashning yangi texnologiyasidan (Nanopore) foydalandi, bu esa DNK va RNK ketma-ketligini juda uzoq „oʻqishga“ olib keladi, bu esa ilgari mavjud boʻlmagan ekinlarni yetishtirish uchun maʼlumot beradi[15]. Qora xantal uchun hosil boʻlgan gen birikmasi, shuningdek, qora xantal genomining karam, sholgʻom va kolza kabi yaqin ekin qarindoshlaridan qanday farq qilishini tushuntirishga yordam beradi. Jamoa shuningdek, funktsional sentromeralar, oʻsimliklar unumdorligi uchun zarur boʻlgan xromosomalardagi tuzilmalar haqida birinchi toʻgʻridan-toʻgʻri dalillarni aniqladi va genomning ilgari aniqlash qiyin boʻlgan boshqa hududlarini aniqladi. Bu bilim va koʻnikma oʻsimlikchilikni yaxshilash uchun asos boʻlib xizmat qiladi. Ular Sinapis alpa yoki oq xantal uchun koʻproq ketma-ketlikni chiqarishga moʻljallangan.

Isobel qishloq xoʻjaligi boʻyicha tadqiqot hamjamiyatida yuqori faollik koʻrsatadi va oʻz faoliyati davomida 130 dan ortiq ilmiy nashrlarning ham muallifi boʻlgan, ularning 80 dan ortigʻi soʻnggi 10 yil ichida chop etilgan. Izobel Parkin 130 ta xalqaro miqyosda mashhur qishloq xoʻjaligi olimlari bilan hamkorlikda „Transgen urugʻlar, mevalar va sabzavotlarning 30 dan ortiq turlarining tarixi, genetikasi, fiziologiyasi va yetishtirilishi tahlilini taqdim etadigan Transgen oʻsimliklar va ekinlar“ nomli kitobni yozishga yordam berdi[17]. Parkinning aytishicha, uning genomik ishidan maqsad fermerlarning ahvolini yaxshilash va yordam berishdan iborat[18].

Faxrli mukofotlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Kanadaning Canola Genome Sequencing (CanSeq) sanoat konsortsiumi loyihasiga rahbarlik qilgan[19].
  • Saskatunda boʻlib oʻtgan 14-Xalqaro Raps Kongressida maʼruzachi (2015)

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „Isobel Parkin“. Government of Canada. Qaraldi: 22-fevral 2017-yil.
  2. ↑ Halsall. „How Isobel Parkin is Breaking New Ground“. Germination (29-oktabr 2020-yil). Qaraldi: 10-noyabr 2020-yil.
  3. ↑ „Saskatoon scientist helps sequence canola genome“. Ag-West Bio. 2021-yil 15-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-fevral 2017-yil.
  4. ↑ „Dr. Isobel Parkin“. University of Saskatchewan. Qaraldi: 23-fevral 2017-yil.
  5. ↑ Halsall. „How Isobel Parkin is Breaking New Ground“. Germination (29-oktabr 2020-yil). Qaraldi: 10-noyabr 2020-yil.Halsall, Mark (29 October 2020). „How Isobel Parkin is Breaking New Ground“. Germination. Retrieved 10 November 2020.
  6. ↑ „Dr. Isobel Parkin“. University of Saskatchewan. Qaraldi: 23-fevral 2017-yil.„Dr. Isobel Parkin“. University of Saskatchewan. Retrieved 23 February 2017.
  7. ↑ 7,0 7,1 „Isobel Parkin Lab“. parkingenomics.github.io. Qaraldi: 2022-yil 16-iyun.
  8. ↑ „Isobel Parkin - U of S Plant Phenotyping and Imaging Research Centre | University of Saskatchewan“. p2irc.usask.ca. Qaraldi: 2022-yil 16-iyun.
  9. ↑ Halsall. „How Isobel Parkin is Breaking New Ground“. Germination (29-oktabr 2020-yil). Qaraldi: 10-noyabr 2020-yil.Halsall, Mark (29 October 2020). „How Isobel Parkin is Breaking New Ground“. Germination. Retrieved 10 November 2020.
  10. ↑ „Isobel Parkin Lab“. parkingenomics.github.io. Qaraldi: 2022-yil 16-iyun.„Isobel Parkin Lab“. parkingenomics.github.io. Retrieved 2022-06-16.
  11. ↑ „Dr. Isobel Parkin“. University of Saskatchewan. Qaraldi: 23-fevral 2017-yil.„Dr. Isobel Parkin“. University of Saskatchewan. Retrieved 23 February 2017.
  12. ↑ Halsall. „How Isobel Parkin is Breaking New Ground“. Germination (29-oktabr 2020-yil). Qaraldi: 10-noyabr 2020-yil.Halsall, Mark (29 October 2020). „How Isobel Parkin is Breaking New Ground“. Germination. Retrieved 10 November 2020.
  13. ↑ Smith. „Making Gains: How Mapping the Canola Genome Will Lead to Better Varieties“. realagriculture. Qaraldi: 22-fevral 2017-yil.
  14. ↑ Halsall. „How Isobel Parkin is Breaking New Ground“. Germination (29-oktabr 2020-yil). Qaraldi: 10-noyabr 2020-yil.Halsall, Mark (29 October 2020). „How Isobel Parkin is Breaking New Ground“. Germination. Retrieved 10 November 2020.
  15. ↑ 15,0 15,1 „New USask-led research reveals previously hidden features of plant genomes“ (en-US). GIFS (2020-yil 10-avgust). Qaraldi: 2022-yil 16-iyun.
  16. ↑ Halsall. „How Isobel Parkin is Breaking New Ground“. Germination (29-oktabr 2020-yil). Qaraldi: 10-noyabr 2020-yil.Halsall, Mark (29 October 2020). „How Isobel Parkin is Breaking New Ground“. Germination. Retrieved 10 November 2020.
  17. ↑ Khachatourians, George. Transgenic Plants and Crops. CRC Press, 26-mart 2002-yil. ISBN 9780203910979. Qaraldi: 23-fevral 2017-yil. 
  18. ↑ Halsall. „How Isobel Parkin is Breaking New Ground“. Germination (29-oktabr 2020-yil). Qaraldi: 10-noyabr 2020-yil.Halsall, Mark (29 October 2020). „How Isobel Parkin is Breaking New Ground“. Germination. Retrieved 10 November 2020.
  19. ↑ „Dr. Isobel Parkin“. University of Saskatchewan. Qaraldi: 23-fevral 2017-yil.„Dr. Isobel Parkin“. University of Saskatchewan. Retrieved 23 February 2017. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Isobel_Parkin&oldid=3372135" dan olindi