Hasan Saka

Hasan Husnu Saka (1886-yil 29 iyul Trabzon 1960, Istanbul), turk siyosatchisi. Turkiya Respublikasining Bosh Vaziri.

Hayoti

Hasan Saka 1886-yili Trabzonda tavallud topgan. U trabzonlik Hofiz Yunus afandining oʻgʻli, sak oʻgʻillari oilasidan. Boshlang‘ich va o‘rta taʼlimni Trabzon boshlang‘ich maktabi va o‘rta maktabda tamomlagandan keyin Istanbul Mercan litseyini birinchi o‘rin bilan tamomlagan. 1908-yilda davlat xizmati maktabini tamomlagan. U Divon-i Muhasebatga kiradi. 1909-yilda u Fransiyaga taʼlim olish uchun yuboriladi. 1912-yil noyabr oyida Parij siyosiy fanlar maktabining diplomatiya bo‘limini tamomlagandan so‘ng, davlat xizmati maktabida iqtisod va moliya kurslaridan dars beradi. 1915-yil aprel oyida Moliya vazirligi Varidat Dividend Soliq Apellyatsiya qoʻmitasi Bosh boshqarmasida u oʻzining vasiyligiga tayinlangan. 1916-yil oktabrda Eskishehir mintaqaviy iqtisod menejeri boʻladi. 1918-yil 4-sentabrda u davlat xizmati maktabida iqtisod o‘qituvchisi unvonini oldi.

siyosiy hayoti

Usmonlilar parlamentining soʻngi davrida Trabzon deputati etib saylangan va parlament tarqatilib yuborilgunga qadar xizmat qilgan.

1921-yil 28-yanvarda Turkiya Buyuk Millat Majlisining birinchi davrida Trabzon deputati etib saylanadi va parlamentga kiradi. 1921-yil 19-mayda moliya vazirining oʻrinbosari boʻladi, 1922-yil 22-aprelda isteʼfoga chiqdi va bu lavozimni tark etdi. 1922-yil 11-mayda u iqtisod noibi etib saylanadi. II.Muddat saylovlarida Trabzondan yana deputat etib saylanadi. 1922-yil 24-sentabrda u iqtisod noibi etib qayta saylanadi. 1923-yil 30-oktabrda tashkil etilgan 1-Ismet posho hukumatida Iqtisodiyot vaziri o‘rinbosari lavozimida ishlaydi. 1924-yil 6-martda 2-Ismet posho hukumatida savdo noibi etib tayinlanadi. 1925-yil 3-martda 3 -Ismet posho hukumatida Moliya vaziri oʻrinbosari lavozimiga tayinlanadi. 1926-yil 13-iyulda u oʻz lavozimidan isteʼfoga chiqadi. 1926-yil 1-noyabrda Turkiya Buyuk Millat Majlisi raisining oʻrinbosari etib saylanadi. Bu vazifa III. va IV. vaqti-vaqti bilan saqlanib qolgan. Beshinchi muddatda Trabzon deputati etib qayta saylandi va 1935-yil 1-martda rais oʻrinbosari boʻldi. 1935-yil 1-noyabrda vitse-prezidentlikdan isteʼfoga chiqdi. 1936-yil 24-oktabrda Istanbuldan Anqaraga koʻchirildi va Siyosiy fanlar maktabida umumiy iqtisod professori lavozimini egalladi.

VI VII va VIII davrlarda Trabzondan deputat etib saylangan va 1944-yil 13-sentyabrda II. Sarachogʻli kabinetida Tashqi ishlar vazirligiga olib kelindi. Rejep Peker Vazirlar Mahkamasida ham xuddi shu lavozimni saqlab qoldi. Uning vakolati 1947-yil 9-sentyabrda Vazirlar Mahkamasi isteʼfoga chiqishi bilan yakunlanadi.

U Turkiyaning turli kongress va konferentsiyalarda, xususan Lozannaga vakillik qilgan, Bolqon doʻstlik jamiyatiga raislik qilgan va 1934-yili Istanbulda boʻlib oʻtgan parlament konferentsiyasiga rahbarlik qilgan, 1944-yil 13-sentabrdan 1947-yil 10-sentabrgacha Jumhuriyat Xalq partiyasi parlament guruhiga rahbarlik qiladi. Undan tashqari Tashqi ishlar vaziri bo‘ladi. U 1945-yil iyun oyida San-Fransiskoda Birlashgan Millatlar Tashkilotini tashkil etish maqsadida chaqirilgan konferentsiyada Turkiya muzokaralar delegatsiyasi rahbari sifatida ishtirok etadi.

1947 yil 10-sentyabrda Bosh vazir etib tayinlanadi. 1948-yil 10 iyunda II. U o‘z kabinetini tuzadi va 1949-yil 9-yanvarda Bosh vazirlikdan chiqadi. U parlamentdagi CHP guruhi raisi sifatida qonunchilik vazifasini davom ettiradi. U muddatda oxirgi marta Trabzondan deputat etib saylanadi. 1954-yilgi saylovlar bilan siyosatdan ketadi.

Manbalar