Guranduxt
Guranduxt (gruzincha: გურანდუხტი) (1072-yilgacha vafot etgan) Gruziya qiroli Jorj I ning birinchi rafiqasi Mariamning qizi bo'lgan. Guranduxt akasi Bagrat IV davrida Gruziya siyosatida faol ishtirok etgan[1].
Bagrat 1050-yillarda Kldekari gersogi Liparit IV qoʻzgʻoloni sababli Vizantiya saroyiga surgun qilingan. Bagrat surgun qilinganidan so'ng Guranduxt uning oʻrnida Konstantinopol qiroli deb eʼlon qilingan Bagratning kichik oʻgʻli Jorj II ning „himoyachisi“ (homiysi) boʻlgan. Aynan u imperator Konstantin IX Monomachosdan Bagratni Gruziyaga qaytarishni talab qilgan[1]. Guranduxt Liparit qulagandan keyin Bagratning Gruziyadagi hokimiyatini tiklashda ishtirok etgan.
Gruziya yilnomalarining bir qismi boʻlgan Kartli yilnomasiga koʻra, Guranduxt Lori arman qiroli Kyurik II ning ukasi Smbat bilan turmush qurgan. Ularning ismi oshkor etilmagan qizi Bagratning xohishiga koʻra Saljuqiylar sultoni Alp Arslonga 1064-yilda sultonning Gruziya yurishidan keyin tinchlik bitimi doirasida turmushga chiqishi kerak edi, Biroq u arman qaynonasi Kyurikdan rozilik ololmadi. Keyingi toʻqnashuvda Kyurik Bagratning malaylari tomonidan qoʻlga olinadi va Samshvilde qal’asini Gruziya qiroliga berishga majbur boʻladi. Guranduxtning qizi oxir-oqibat Alp Arslonga turmushga berilgan, lekin keyinchalik saljuqiylarning nufuzli vaziri va olimi Nizom al-Mulkning xotini boʻlib, u bilan boʻlajak vazir Ahmad ibn Nizom al-Mulk ismli oʻgʻil farzand koʻrgan[2].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 Garland, Lynda & Rapp, Stephen (2006), „Mary 'of Alaniaʼ: Woman and Empress Between Two Worlds“, p. 120. In: Garland, Lynda (ed., 2006), Byzantine Women: Varieties of Experience, 800-1200. Ashgate Publishing, ISBN 0-7546-5737-X
- ↑ Bosworth, C. E., Encyclopaedia Iranica, Vol. I, Fasc. 6, pp. 642–643. „AḤMAD B. NEẒĀM-AL-MOLK“.