Guzel Yaxina
| Guzel Yaxina | |
|---|---|
 | |
| Tavalludi |
1977-yil 1-iyun |
| Fuqaroligi |
 Sovet Ittifoqi →  Rossiya |
| Taʼlimi | Qozon pedagogika universiteti |
| Kasbi | yozuvchi, ssenarist |
| Millati | tatar |
| Mukofotlari |
"Yasnaya Polyana" (2015) „Bolshaya kniga“ (2015) „Bolshaya kniga“ (2019) |
| Veb-sayti | https://yakhina.info |
Guzel Shamilevna Yaxina (tatarcha: Гүзәл Шамил кызы Яхина; 1977-yil 1-iyun, Qozon, Tatar ASSR, RSFSR, SSSR) — „Zulayho koʻzini ochyapti“ (ilk bor 2015-yilda nashr etilgan) romani tufayli mashhurlikka erishgan va kelib chiqishi asli tatar boʻlgan rus adibasi. Keyinchalik „Deti moi“ (2018), „Eshelon na Samarkand“ (2021) romanlari nashr etilgan. Rossiya Federatsiyasi Hukumatining madaniyat sohasidagi mukofoti (2019), „Yasnaya Polyana“ (2015) va „Bolshaya kniga“ (2015, 2019) mukofotlari laureati. „Zulayho koʻzini ochyapti“ romani asosida shu nomdagi sakkiz qismli serial suratga olingan[1]. Muallifning mazkur asari „Zabarjad Media“ nashriyoti tomonidan oʻzbek tilida nashr etildi. Rossiya Federatsiyasi hukumati madaniyat sohasidagi mukofoti laureati (2019) va boshqa qator mukofotlar sohibasi.
Guzel Yahina 1977-yilning 1-iyunida Qozon shahrida shifokor va muhandis oilasida tavallud topgan. Oʻn ikki yoshga toʻlgunga qadar u tatar tilida yaxshi gapirar edi, Moskvaga koʻchib oʻtgandan soʻng, u asta-sekinlik bilan tilini unuta boshladi, kundalik nutqdan tashqari. U 131-sonli fizika-matematika litseyida va sanʼat maktabida tahsil olgan. Bobosi va buvisiga ergashib, oʻqituvchilik kasbini tanladi: buvisi Raisa Shakirovna Shakirona „Bogatie Sadi“ qishlogʻida rus tili va adabiyoti oʻqituvchisi boʻlib ishlagan, u 1946 yilda Krasnoyarsk hududidan quvgʻin qilinganidan keyin qaytib kelgan va uning eri, bobosi Gilmutdin Shakirzyanovich Gilyaziev, u yerda nemis tilidan dars bergan, u yerda maktab direktori boʻlgan. Yahina Qozon pedagogika institutining chet tillari fakultetini tamomlagan; maktab yillarida u kino bilan shugʻullana boshladi.
Hayoti va ijodiy faoliyati
[tahrir | manbasini tahrirlash]Goʻzal Yaxina 1977-yil 1-iyunda Qozon shahrida shifokor va muhandis oilasida tugʻilgan[2]. Oʻn ikki yoshiga qadar u tatar tilida yaxshi gapirgan, Moskvaga koʻchib oʻtgandan soʻng, u kundalik nutqdan tashqari[3], u asta-sekin bu tilni unuta boshlagangan. 131-sonli fizika-matematika litseyi va sanʼat maktabida tahsil olgan. U bobosi va buvisining izidan borib, oʻqituvchilik kasbini tanladi: buvisi Raisa Shakirovna Shakirova Bogatye Sabi qishlogʻida rus tili va adabiyoti oʻqituvchisi boʻlib ishlagan, u 1946-yilda Krasnoyarsk oʻlkasidan surgundan qaytganva uning turmush oʻrtogʻi, Goʻzalning bobosi Gilmutdin Shakirzyanovich Gilyaziyev u yerda nemis tilidan dars beruvchi maktab direktori edi[3]. Yaxina Qozon pedagogika institutining chet tillar fakultetini tamomlagan; maktab yillarida u kinematografiya bilan qiziqib, ssenariylarni oʻrgana boshladi[4].
Yaxina 1999-yildan beri Moskvada istiqomat qilib keladi[5]. U reklama biznesi, PR kampaniyalari, reklama va marketing sohaida faoliyat yuritgan. Moskva kino maktabining ssenariy fakultetini tamomlagan (2015)[5][6].
Yaxinaning adabiy faoliyati „Neva“ va „oktabr“ jurnallarida hikoyalari nashr etilishi bilan boshlandi. 2014-yilda „Sibirskie ogni“ jurnalida uning „Zulayho koʻzini ochyapti“ romanining dastlabki boblari nashr etildi, bu roman dastlab Moskva kino maktabi uchun oʻquv asari sifatida yaratilgan edi[7]. Kitobdagi voqealar 1930—1940-yillarda boʻlib oʻtadi, bosh qahramon kollektivlashtirish va Stalin qatagʻonidan omon qolishga majbur boʻlgan tatar ayolidir. Yaxina roman qoʻlyozmasini bir qancha nashriyotlarga joʻnatgan, biroq faqat bitta javob (salbiy) olgan. Keyin yozuvchi adabiy agentlikka murojaat qildi. Uning yordami bilan kitob nashr etildi va muvaffaqiyatga erishdi[8]: „Zulayho“ bir necha bor qayta nashr etildi, tiraji koʻpaydi, „Bolshaya kniga“ Milliy adabiy mukofoti, „Yasnaya Polyana“ va „Yil kitobi“ mukofotlari bilan taqdirlandi.
2021-yil mart oyida Yaxinaning 1921-yilda ochlikdan azob chekayotgan Volgaboʻyi bolalari haqida „Eshelon na Samarkand“ nomli uchinchi romani nashr etildi. Kitobning birinchi nashri 75 000 nusxani tashkil etgan[9].
Yaxinaning bir nafar qizi bor.
Asarlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Romanlar
| T\R | Nomi | Yil | Nashriyot | Sahifalar miqdori | Adad | Raqam |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | „Zulayho koʻzini ochyapti“ | 2015 | M. : AST, Elena Shubina nashriyoti | 508 | 3000 nusxa | ISBN 978-5-17-090436-5 |
| „Zulayho koʻzini ochyapti“ (2-nashr) | 2016 | 10 000 nusxa | ISBN 978-5-17-090436-5 | |||
| „Zulayho koʻzini ochyapti“ (3-nashr) | 2019 | 50 000 nusxa | ISBN 978-5-17-090436-5 | |||
| 2 | „Deti moi“ | 2018 | 496 | 60 000 nusxa | ISBN 978-5-17-107766-2 | |
| 3 | „Eshelon na Samarkand“ | 2021 | 512 | 75 000 nusxa | ISBN 978-5-17-135479-4 |
Jurnallarda chop etilgan ishlari
| T/R | Nomi | Yil | Turi | Jurnal |
|---|---|---|---|---|
| 1 | „Motilek“ | 2014 | hikoya | „Neva“ № 2 |
| 2 | „Vintovka“ | 2015 | „oktabr“ № 5 | |
| 3 | „Noch“ | 2016 | ssenariy | „oktabr“ № 8 |
| 4 | „Shvaypolt“ | 2016 | hikoya | „Esquire“ № 8 |
| 5 | „Yubiley“ | 2018 | „oktabr“ № 1 |
Ekranlashtirilgan asarlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]- 2019-yilda „Russkoe“ kinokompaniyasi „Rossiya 1“ telekanali uchun „Zulayho koʻzini ochyapti“ romani asosida 8 qismdan iborat serialni suratga oldi. Bosh rolni Choʻlpan Xamatova ijro etgan[10].
Adabiy mukofotlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]- 2015 — „Yil kitobi“ mukofoti gʻolibi („Zulayho koʻzini ochyapti“ romani uchun).
- 2015 — Yasnaya Polyana mukofoti laureati, „XXI asr“ nominatsiyasi („Zulayho koʻzini ochyapti“ romani uchun).
- 2015 — „Bolshaya kniga“ mukofoti sovrindori („Zulayho koʻzini ochyapti“ romani uchun)[11][12].
- 2016 — „Sirano“ mukofoti laureati, „Eng yaxshi yozuvchi“ nominatsiyasi.
- 2017 — Prix du magazine Transfuge de la rentrée littéraire, Fransiya, 2017[13].
- 2017 — „Premiya chitatelya“ laureati („Zulayho koʻzini ochyapti“ romani uchun).
- 2018 — „Sdelano v Rossii — 2018“ „Snob“ loyihasi mukofoti laureati („Deti moi“ romani uchun).
- 2019 — 3-darajali Bolshaya kniga mukofoti („Deti moi“ romani uchun)[14].
- Davlat mukofoti
- 2019 — Rossiya Federatsiyasi hukumati mukofoti laureati.
- Xorijda
- 2019-yil — Ivo Andric mukofoti (Andrichgrad, Serbiya Respublikasi)[15].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Guzel Yaxina
- ↑ Portal Readly.ru
- ↑ 3,0 3,1 Елена Костина. „Гузель Яхина: «Дружбы, которые завязывались в ссылке, были больше, чем родственные узы»“ (ru). story.ru. Радио "Истории ФМ". Qaraldi: 2021-yil 30-mart.
- ↑ gorky.media. „«Хорошая книга — это терапия»“ (ru). «Горький» (2018-yil 13-aprel). Qaraldi: 2018-yil 16-aprel.
- ↑ 5,0 5,1 Intervyu „Biznes-gazete“
- ↑ Silniy debyutniy roman o raskulachennoy tatarke
- ↑ Guzel Yaxina o svoey knige „Zuleyxa otkrivaet glaza“, babushke i ssenariyax
- ↑ Delo ruk samix nachinayuщix
- ↑ Noviy roman Guzel Yaxinoy „Eshelon na Samarkand“ viydet v marte
- ↑ ZULYeYXA OTKRIVAYeT GLAZA (2019)
- ↑ Pervuyu premiyu „Bolshoy knigi“, v 3 mln rubley poluchila Guzel Yaxina za roman „Zuleyxa otkrivaet glaza“
- ↑ „Стал известен лауреат премии "Большая книга"“ (ru). Интерфакс. Qaraldi: 2015-yil 10-dekabr.
- ↑ „Les prix littéraires 2017 – La récap – Ballade au fil de …“ (fr). www.cathjack.ch. Qaraldi: 2017-yil 13-sentyabr.
- ↑ „Национальная литературная премия «Большая книга»: Итоги“. www.bigbook.ru. Qaraldi: 2020-yil 21-mart.
- ↑ Guzel Yaxina poluchila premiyu imeni Ivo Andricha
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Guzel Yaxinaning rasmiy sayti
- Yaxina, Guzel Shamilevna
- Guzel Yaxina. " Sibir chiroqlari " jurnali
- Guzel Yaxina. Rossiya davlat kutubxonasi
- Guzel Yaxina. Rossiya Milliy kutubxonasi
- Guzel Yaxina. AQSh Kongress kutubxonasi
- Guzel Yaxina. (Wayback Machine saytida 2023-05-12 sanasida arxivlangan) Britaniya kutubxonasi.
- Guzel Yaxina: „Men oddiy insoniy hikoyalarni yaxshi koʻraman“
- Guzel Yaxina: „Men tatar ayoli haqida bilgan hamma narsani Zulayxoga qoʻydim“ (Wayback Machine saytida 2019-09-04 sanasida arxivlangan)
- „Yaxshi kitob — terapiya“: Yozuvchi Guzeli Yaxinaning oʻquvchi tarjimai holi
- Basinskiy P. DA. Ajoyib. Aniq
- " Izvestiya ": „Har bir roman — bu tajriba“