Gaiti polyaklari
Gaiti polyaklari (gaiti. Poloné, La Pologne — „polyaklar“) — qisman polyaklardan kelib chiqqan (va kelib chiqishini daʼvo qiluvchi) etnik guruh, 1802-1803-yillarda Gaiti inqilobchilariga qarshi kurash uchun Napoleon I legioni tarkibida Gaiti Respublikasiga yuborilgan[1]. Ularning aksariyati Казале[en] va Фон-де-Бланк[en][2] da yashaydi.
Birinchi prezident, keyinroq Gaiti imperatori Jan-Jak Dessalines polyaklarni „Yevropaning oq negrlari“ deb atagan, bu yuksak sharaf va polyaklarga birodarlik munosabatining ifodasi hisoblangan. Koʻp yillar oʻtgach Fransua Dyuvalier ham bu tushunchani polyaklar uchun qoʻlladi, ammo ularga boshqacha munosabatda boʻldi. Duvalier davrida Kasale kommunistik gʻoyaning tayanchiga aylandi, uni diktatura rejimiga qarshi kurashgan koʻplab yosh Gaiti ziyolilari qoʻllab-quvvatladilar. 1969-yil 29-martda Kazale shahrida yoshlar toʻqnashuvi tonton macoutes[3][4] yordamida qirgʻin natijasida bir necha kishining oʻlimi bilan yakunlandi. Rim papasi Ioann Pavel II 1983-yilda Gaitiga tashrifi chogʻida oʻz nutqida mamlakat mustaqilligiga olib kelgan qullar qoʻzgʻolonida polyaklarning ishtiroki haqida gapirgan edi.
1802-yilda Napoleon Gaiti inqilobiga qarshi kurashish uchun Sent-Dominga yuborilgan kuchga taxminan 5200 kishidan iborat Polsha legionini qoʻshdi. Yetib kelib qoʻzgʻolonchilar bilan birinchi boʻlib urushib, qullar oʻzlarining fransuz xoʻjayinlaridan ozod boʻlganliklari haqida maʼlumot olgach, koʻplab polyaklar qullarga fransuz armiyasiga qarshi kurashda qoʻshilishga qaror qilishdi[5]. Jamiyat qisman qullar tomoniga oʻtib qolgan yoki ular tomonidan asirga olingan 400 nafar omon qolgan polshalik legionerlardan iborat[1]. Bu polyaklar Gaiti yangi konstitutsiyasi[1] ostida fuqarolikka qabul qilindi.
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Rypson 2008.
- ↑ Dapía, Silvia G.. The Polish Presence in Latin America: An Introduction, Polish American Studies, University of Illinois Press — 5-bet.
- ↑ Susan Buck-Morss. Hegel, Haiti, and Universal History. University of Pittsburgh Pre, 2009 — 75—-bet. ISBN 978-0-8229-7334-8.
- ↑ Riccardo Orizio. Lost White Tribes: The End of Privilege and the Last Colonials in Sri Lanka, Jamaica, Brazil, Haiti, Namibia, and Guadeloupe. Simon and Schuster, 2000 — 159—-bet. ISBN 978-0-7432-1197-0.
- ↑ Elizabeth Abbott. Haiti: A Shattered Nation. Overlook, 2011 — 142—-bet. ISBN 978-1-4683-0160-1.