Güell parki

Gaudi Parki
Gaudi Parki
	Parc Güell
	; Guel Parki
Umumiy maʼlumot
Shahar	Barselona
Mamlakat	Ispaniya
Koordinatalar	41/24/49/N/2/09/10/E
Dizayn va konstruksiya
Meʼmor	Antonio Gaudi
	Güell parki

Park Güell (ispancha: Parque Güell; kat. Parc Güell) – Barselonaning yuqori qismidagi park, Antoni Gaudi tomonidan 1900—1914-yillarda yaratilgan. Bu bogʻlar va turar-joy maydonlarining kombinatsiyasi boʻlib, bogʻning maydoni 17,18 gektarni tashkil qiladi.

Yaratilish tarixi

Bogʻ Eysebi Güell tomonidan oʻsha paytda Angliyada urfga kirgan bog '-shahar kontseptsiyasi uslubidagi yashil turar-joy maydoni sifatida yaratilgan. Shuning uchun park nomida kataloncha „Park“ soʻzi inglizcha „Park“ tarzida yozilgan. 1901-yilda oʻz loyihasini amalga oshirish uchun Güell 15 gektar yerni sotib oldi, u xususiy uylar qurish uchun 62 uchastkaga boʻlingan edi. Barcha uchastkalar sotuvga qoʻyildi, lekin faqat ikkitasi sotildi: shahar markazidan uzoqda joylashgan choʻl hududi Barselona aholisini oʻziga jalb etmagan edi.

Parkni yaratish boʻyicha ishlar 1901-yilda boshlangan va uch bosqichda amalga oshirilgan. Birinchi bosqichda Barselonaning „yuqori“ qismida, togʻlarga eng yaqin joylashgan Bald togʻ tepaligining yonbagʻirlari mustahkamlandi va tartibga keltirildi. Ikkinchi bosqichda ichki kirish yoʻllari yotqizildi, kirish ayvonlari va hududni oʻrab turgan devorlar qurildi. Boʻlajak aholining dam olishi va uchrashuvlari uchun yuqori markaziy estplanadaga ega bozor ustuni yaratildi va boʻlajak xaridorlarni koʻrsatish uchun namunaviy turar-joy binosi qurildi. 1910—1913-yillarda loyihaning yakuniy bosqichida mashhur oʻralgan skameyka yaratildi va sotilgan uchastkalarda bir nechta uylar qurilishi rejalashtirildi. Yangi binolar ikkita mavjud uyga qoʻshimcha boʻlishi kerak edi, ulardan biri Gaudining doʻsti, advokat M.Trias i Domenechga tegishli boʻlgan va meʼmor Julie Balievel tomonidan ishlab chiqilgan (kat. Juli Batllevell i Arús) edi, ikkinchisi esa Francesc Berenguer (kat. Francesc d'Assís Berenguer i Mestres) tomonidan qurilgan va sotuvga qoʻyilgan edi. Xaridorlar yoʻqligi sababli, Guellning maslahati bilan 1906-yilda uyni Gaudi oʻzi sotib oldi va u yerda 1925-yilgacha oʻzi yashadi. Potentsial xaridorlar uchun namuna boʻlgan parkdagi uchinchi uyni Güell sotib oldi va baʼzi oʻzgartirishlardan soʻng uni 1910-yilda oʻz qarorgohiga aylantirdi. Barcha uylar bugungi kungacha saqlanib qolgan. Oxir-oqibat Güell qarorgohi munitsipal maktabga oʻtkazildi, sobiq Gaudi saroyida hozir uning nomidagi uy-muzey joylashgan va Trias y Domenech uyi hamon shu oilaga tegishli hisoblanadi. Loyihaning iqtisodiy muvaffaqiyatsizliklari Guellning merosxoʻrlarini bogʻni Barselona meriyasiga sotishga majbur qildi, bu esa uni shahar parkiga aylanishiga sabab boʻldi.

Qurilish

Ikkita mutlaqo fantastik uyga ega asosiy kirish parkning eng diqqatga sazovor joyidir. Besh qirrali xoch bilan bezatilgan choʻqqisi boʻlgan oʻng pavilon park maʼmuriyati uchun moʻljallangan, chap pavilon esa darvozabon uchun qurilgan. Ushbu ajoyib uylarning betakror bezaklari ularni meʼmoriy asarlardan koʻra koʻproq haykaltarosh tomonidan yaratilgan sanʼat asariga aylantirgan. Favvorali asosiy zinapoya „Yuz ustunlar zal“ deb nomlanuvchi gipostyle zaliga olib boradi. Gaudining sevimli qahramoni Salamander mozaikasi zinapoyaning pastki qismiga joylashtirilgan, oʻrta platforma toʻrt chiziqli Kataloniya bayrogʻi va ilon boshi tasvirlangan medalyon bilan bezatilgan.va butun park ansamblining markazi boʻlgan va hipostil zali ustida joylashgan yuqori terastada dengiz iloni shaklida kavisli uzun skameyka bor. Ushbu skameykaning dekorini yaratishda Gaudi oʻz shogirdlaridan biri Xosep Mariya Jujol bilan birgalikda ishlagan. Aynan u sopol plitkalar, singan oynalar va boshqa qurilish chiqindilaridan koʻplab abstraktsionizm va syurrealizm asarlaridan oldin mashhur boʻlgan kollajlarni yaratdi. Skameykaning profiliga oʻtirgan odamning tanasining konturlariga toʻgʻri keladigan maxsus shakl berildi. Gaudi bunga ishchini hoʻl loyga oʻtirib, orqa qismining egri chizigʻini „oʻlchash“ orqali erishdi.

„Yuz ustunlar zal“ aslida 86 dorik ustunlarini oʻz ichiga oladi va koʻpincha mahalliy musiqachilar foydalanadigan yaxshi akustikaga ega. Uning murakkab shakldagi shipi mozaikalar va soxta qulflar bilan bezatilgan boʻlib, ularning barchasi parkdagi skameyka bilan bir xil chiroyli keramik qoplama bilan qoplangan. Asosiy esplanada ostida parkni suv bilan taʼminlash uchun yashirin kanalizatsiya tizimi mavjud: suv ustunlar ichiga oʻrnatilgan quvurlar orqali maxsus sardobaga chiqish mumkin. Bogʻning bosh maydonidan va uning atrofidan Gaudi tomonidan mahalliy toshdan qurilgan va gʻalati koʻrinishi uchun Qush uyalari deb nomlangan xiyobonlarga olib boruvchi piyodalar yoʻllari joylashgan. „Uyalar“ toʻgʻridan-toʻgʻri tepalik yonbagʻirlaridan chiqib turadi va u bilan birlashtirilganga oʻxshaydi, shuningdek, ustunlar va tayanch devorlarning egilishi bilan tashkil etilgan tosh galereyasining ichki maydonga sehrli istiqbol oʻyinini eslatuvchi koʻrinish beradi.

Parkda Gaudi uy-muzeyi joylashgan. U 1963-yilda Arxitektorning Doʻstlari Jamiyati tomonidan oʻzining sobiq saroyida ochilgan va Gaudi tomonidan ishlab chiqilgan mebel namunalarini, xususan, Casa Batllo va Casa Mila mebellarini oʻz ichiga oladi.

1962-yilda bogʻning meʼmoriy ansambli Barselonaning badiiy yodgorligi, 1969-yilda – milliy ahamiyatga ega yodgorlik deb eʼlon qilindi va 1984-yilda Güell Parki Antonio Gaudining boshqa asarlari bilan birga YUNESKOning Jahon merosi roʻyxatiga kiritilgan.

Joylashuvi va kirish

Park ikkita zonadan iborat: yopiq va ochiq. Ochiq maydonga hamma tashrif buyurishi mumkin, yopiq maydonga tashrif buyurish uchun chipta sotib olish kerak boʻladi.

Metroning „Alfons X“ bekatidan parkning asosiy kirish joyigacha 4-yoʻnalishda mini-avtobuz qatnovi yoʻlga qoʻyilgan.

Shuningdek, parkdan piyoda 15-20 daqiqalik yoʻl yurib, metroning Valkarka va Lesseps stantsiyalariga yetib olish mumkin^[1].