Kontent qismiga oʻtish

Foydalanuvchi:Kudratova Gulishirin:Aktressa Lillian Gish

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Lillian Diana Gish[1] (14-oktabr, 1893 – 27-fevral, 1993) Amerikalik aktrisa edi. Uning kinoaktyorlik karerasi 75 yilni qamrab olgan, 1912-yilda jimjit kino qisqa metrajli filmlaridan boshlab, 1987-yilgacha davom etgan. Gish „Amerika kinomotografiyasining birinchi xonimi“ deb atalgan va asosiy kino ijro texnikalarini kashf etgan[2]. 1999-yilda, Amerika Kino Instituti Gishni Klassik Gollivud kinosining 17-eng buyuk ayol kino yulduzi deb baholadi.

Bolaligida singlisi bilan sahnada rol oʻynagan Gish 1912-yildan boshlab 1920-yillarga qadar taniqli kino yulduzi boʻlgan va ayniqsa rejissyor D. W. Griffith filmlari bilan bogʻliq edi. Bu jumladan, jimjit kino davrining eng koʻp daromad keltirgan filmi boʻlgan Griffithning The Birth of a Nation (1915) filmidagi bosh roli ham kiradi. Uning jimjit davridagi boshqa asosiy filmlari va rollari: Intolerance (1916), Broken Blossoms (1919), Way Down East (1920), Orphans of the Storm (1921), La Bohème (1926) va The Wind (1928).

Ovozli kino davrining boshlanishida, u yana sahnaga qaytdi va vaqti-vaqti bilan filmlarda rol oʻynadi, jumladan, mashhur Western Duel in the Sun (1946) va triller The Night of the Hunter (1955) filmlaridagi bosh rollar. Duel in the Sun filmi uchun „Eng yaxshi yordamchi aktrisa“ nominatsiyasida Oskar mukofotiga nomzod boʻlgan. Gish shuningdek, Portrait of Jennie (1948), A Wedding (1978), va Sweet Liberty (1986) filmlarida muhim yordamchi rollarni ijro etgan.

U 1950-yillarning boshidan 1980-yillarga qadar televideniyeda ham katta ishlarga ega edi va 1987-yilda Bette Davis va Vinsent Prais bilan birga The Whales of August filmida rol oʻynagandan soʻng nafaqaga chiqdi. Keyingi yillarda, Gish jimjit filmlarni qadrlash va saqlash boʻyicha sadoqatli himoyachi boʻldi. Uning kino sohasidagi ishlari koʻproq tanilgan boʻlsa-da, u sahnada ham muvaffaqiyat qozongan va 1972-yilda Amerika Teatr Shon-shuhrat Zaliga kiritilgan[3].1971-yilda u oʻzining kareradagi yutuqlari uchun Faxriy Akademiya mukofoti bilan taqdirlangan. 1982-yilda esa ijro sanʼati orqali Amerika madaniyatiga qoʻshgan hissasi uchun Kennedy Center Honor mukofotiga sazovor boʻlgan.

Oldingi hayoti

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Doroti va Lillian Gish, aktrisa Helen Rey bilan, [4] ularning birinchi qadami (1903)

Lillian Diana Gish 1893-yil 14-oktabrda Ogayo shtatining Sprinfgild shahrida aktrisa Mary Robinson McConnell va James Leigh Gishning birinchi farzandi sifatida tugʻilgan[5]. Lillianning kichik singlisi Doroti ham mashhur kino yulduziga aylangan edi.

Onaning otasi Shotlandiyalik Episkopal boʻlsa, otasi nemis Lutheran naslidan edi. Gishning birinchi avlodlari Dunkard ruhoniylari boʻlgan. Gishning otasi spirtli ichimliklar bilan muammoga duch kelgan va oilani tark etgan; onasi oilani qoʻllab-quvvatlash uchun aktyorlik faoliyatiga kirishgan. Oila East St. Louis, Illinoisga koʻchib oʻtdi va bir necha yil davomida Lillianning amakisi va xolasi, Genri va Roz McConnell bilan yashadi. Ularning onasi Majestic Candy Kitchenni ochdi, va qizlar eski Majestic Theater mehmonlariga popkorn va shirinliklar sotishga yordam berdi. Qizlar St. Henry maktabida oʻqishdi va maktab spektakllarida rol oʻynashdi.

1910-yilda qizlar amakisi Emilida Massillon, Ohio shtatida yashayotgan edi, va ular otalari Jamesning Oklahoma shtatida ogʻir kasal boʻlgani haqida xabar olishdi. 17 yoshli Lillian Shawnee, Oklahoma shtatiga otasining aka-ukasi Alfred Grant Gish va uning xotini Maudening yoniga yoʻl oldi. Ota, u vaqtda Norman shahridagi Oklahoma Davlat Kasalliklar Kasalxonasida yotgan, Shawneeʼga 35 milya masofani bosib oʻtib, qizi bilan uchrashdi. Lillian amakisi va xolasining yonida qolib, Shawnee High Schoolda oʻqidi. Otasi 1912-yilda Norman, Oklahoma shtatida vafot etdi, lekin Lillian bir necha oy oldin Ohio shtatiga qaytgan edi.

Konfeti doʻkoni yonidagi teatr yongʻinda yoʻqolganida, oila New Yorkka koʻchib oʻtdi. U yerda qizlar qoʻshni, Gladys Smith bilan yaxshi doʻst boʻldilar. Gladys bolalikda aktrisa boʻlib, rejissyor D. W. Griffith uchun ishlagan va keyinchalik Meri Pikford sahna ismini oldi[6]. Lillian va Dorothy yetarlicha kattalashganda, ular teatrga qoʻshildilar va koʻpincha turli ishlab chiqarishlarda alohida sayohat qilishdi. Ular modellik ishlarida ham qatnashdilar, Lillian sanʼatkor Viktor Maurel uchun modellikka chiqib, buning evaziga ovoz darslarini oldi[7].

1912-yilda doʻstlari Mary Pickford singillarni Griffith bilan tanishtirdi va ularga Biograph Studios bilan shartnomalar olishda yordam berdi. Lillian Gish tez orada Amerikaning eng sevimli aktrisalaridan biri boʻldi; u vaqtida 19 yoshda edi, lekin casting direktorlarga 16 yoshda ekanligini aytdi[8].

Karyerasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Boshlangʻich karyerasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gish 1902-yilda Ohio shtatining Risingsun shahridagi Little Red School House sahnasida debyut qildi. 1903-1904-yillarda u onasi va Dorothy bilan birga Her First False Step spektaklida sayohat qildi. Keyingi yilda, u New York shahrida Sarah Bernhardtning produksiyasida raqsga tushdi.

10 yil sahnada aktyorlik qilganidan soʻng, Gish Dorothy bilan birga Griffithning qisqa filmi An Unseen Enemy (1912)da kino debyutini qildi. Oʻsha paytda, oʻzini tanitgan aktyorlar „flicker“larni juda oddiy koʻngilochar shakl deb hisoblashardi, lekin u bu sanʼatning qadriyatiga ishonch hosil qilgan edi. Gish sahnada faoliyatini davom ettirdi va 1913-yilda A Good Little Devil spektakli davomida anemiya tufayli qulagan. Lillian sanʼati uchun azob chekishni ekstremal darajaga olib borgan va bu kino karerasi uning obsesiyasiga aylangan. Gishning jimjit film davridan qolgan tasvirlaridan biri melodramatik Way Down East filmidagi choʻqqidir, bu yerda Gishning personaji muzgʻarga choʻkkan holda suv oqimiga qarab harakatlanadi, uning uzun sochlari va qoʻli suvda suzib yotadi. Bu sovuq sharoitlarda ijro etilgan chiqishi bir necha barmoqdagi doimiy nerv zararlanishiga olib keldi. Shuningdek, La Bohème filmidagi oʻlim sahnasi uchun tayyorgarlik koʻrishda, Gishning uch kun davomida ovqatlanmay va ichmay qolgani, rejissyorni oʻz yulduzining, shuningdek, qahramonining oʻlimini suratga olishidan qoʻrqitdi.

Lillian Griffithning eng mashhur filmlarida koʻplab bosh rollarda oʻynadi, jumladan The Birth of a Nation (1915), Intolerance (1916), Broken Blossoms (1919), Way Down East (1920) va Orphans of the Storm (1921). Griffith uning ifodali talantlaridan toʻliq foydalanib, uni azob chekayotgan, lekin kuchli qahramonga aylantirdi. Birinchi ikki yilida 25 dan ortiq qisqa metrajli va toʻliq metrajli filmlarda paydo boʻlgan Lillian katta yulduzga aylandi, „Amerika kinomotografiyasining birinchi xonimi“ sifatida tanildi va koʻpincha Way Down East kabi adabiy asarlarga asoslangan hashamatli produksiyalarda paydo boʻldi. U yosh Hollywood kinosining eng hurmatga sazovor aktrisasiga aylandi.

U singlisi Dorothyni bir filmda, Remodeling Her Husband (1920), rejissiya qildi, D. W. Griffith oʻz guruhini joyida ishlayotganida. Griffith Gishga xodimlarning qiz uchun koʻproq mehnat qilishini oʻylashini aytdi. Gish hech qachon yana rejissyorlik qilmadi va oʻsha paytda rejissyorlikning erkaklarning ishi ekanligini aytdi[9]. Film hozirda yoʻqolgan deb hisoblanadi.

MGM bilan ishlash (1925-1928)

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gish 1925-yilda Griffith bilan ishlashni majburiy tarzda tugatdi, chunki yangi tashkil etilgan MGMdan taklif oldi, bu esa unga koʻproq ijodiy nazorat berdi. MGM unga 1926-yilda olti film uchun shartnoma taklif qildi va 1 million dollar (2023-yilda 17,2 million dollar ekvivalent) taklif qildi. U bu pulni rad etdi, oʻrtacha maosh va foiz talab qildi, shunda studiya mablagʻlarni filmlarning sifatini oshirish uchun ishlatishi mumkin edi—eng yaxshi aktyorlar, ssenariy mualliflarini yollash va hokazo. Jimjit kino davrining oxiriga kelib, Greta Garbo MGMning yetakchi aktrisasiga aylandi va Gishning MGM bilan shartnomasi 1928-yilda tugadi. MGM bilan uchta film unga deyarli toʻliq ijodiy nazoratni berdi: La Bohème, The Scarlet Letter (ikkalasi ham 1926) va The Wind (1928). Victor Sjöström tomonidan rejissyorlik qilingan The Wind Gishning MGM karerasidagi eng sevimli filmi edi. U ovozli kinolar paydo boʻlishi bilan tijorat muvaffaqiyatsizligi bilan yuzlashdi, lekin hozirda jimjit davrining eng mashhur asarlaridan biri sifatida tan olinadi. Gish biografiyasi muallifi Edward Wagenknecht yozgan. [[Turkum:Amerikalik televideniye aktrisalari]] [[Turkum:Amerika film aktrisalari]] [[Turkum:Amerikalik bola aktrisalar]] [[Turkum:1993-yilda vafot etganlar]] [[Turkum:1893-yilda tugʻilganlar]] [[Turkum:Webarxiv andozasi wayback havolalari]]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Although some unsupported claims indicate that the Gish sisters were born with the surname „de Guiche“, in fact their surname at birth was „Gish“. According to Lillian Gish: Her Legend, Her Life (2001), a biography by Charles Affron: „The Gish name was initially the source of some mystification. In 1922, at the time of the opening of Orphans of the Storm, Lillian reported that the Gish family was of French origin, descending from the Duke de Guiche … [S]uch press-agentry falsification was common.“
  2. ↑ „American Film Institute“. afi.com.
  3. ↑ Berke, Annie. "'Never Let the Camera Catch Me Actingʻ: Lillian Gish as Actress, Star, and Theorist, „ Historical Journal of Film, Radio, and Television 36 (June 2016), 175–189.
  4. ↑ Dorothy and Lillian Gish (1973) p. 12
  5. ↑ “Pennsylvania Births and Christenings, 1709–1950," database, FamilySearch (https://familysearch.org/ark:/61903/1:1:V2NJ-LPH : 11 February 2018), Jas. Leonidas Gish, 11 Dec 1873; Christening, citing Zion Evangelical Lutheran Church, Hummelstown, Dauphin, Pennsylvania; FHL microfilm 845,111.
  6. ↑ Affron, Charles. Lillian Gish: her legend, her life. University of California Press, 2002. ISBN 978-0520234345. 
  7. ↑ Oderman, Stuart. Lillian Gish: A Life on Stage and Screen. McFarland & Co., 2000. ISBN 978-0786406449. 
  8. ↑ Affron, Charles. Lillian Gish: her legend, her life. University of California Press, 2002 — 19–20-bet. ISBN 978-0520234345. 
  9. ↑ Affron, Charles. Lillian Gish: her legend, her life. University of California Press, 2002 — 138-bet. ISBN 978-0520234345.  
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Foydalanuvchi:Kudratova_Gulishirin:Aktressa_Lillian_Gish&oldid=4619013" dan olindi