Environmentalizm
 | Bu maqolada bir qancha muammolar mavjud. Iltimos, ularni tuzatib yordam qiling yoki shu muammolarni munozara sahifasida muhokama qiling.
|
Environmentalizm (Atrof-muhit muhofazasi yoki atrof-muhit huquqlari) – bu hayotni, yashash muhitini va atrofni qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan keng qamrovli falsafa, mafkura va ijtimoiy harakatdir. Atrof-muhit muhofazasi ko‘proq yashil mafkura va siyosatning ekologik hamda tabiatga oid jihatlariga e’tibor qaratadi. Ekologizm esa ijtimoiy ekologiya va atrof-muhit muhofazasini birlashtirgan mafkuraviy tushuncha bo‘lib, u ko‘pincha qit’a Yevropa tillarida ishlatiladi, ingliz tilida esa environmentalism atamasi kengroq qo‘llaniladi. Bu ikki so‘z o‘xshash bo‘lsa-da, ularning ma’nolarida biroz farqlar mavjud.
O'z mohiyatiga ko'ra, environmentalizm odamlar va ular bog'liq bo'lgan turli xil tabiiy tizimlar o'rtasidagi munosabatlarni muvozanatlashtirishga urinishdir, shunda barcha tarkibiy qismlar barqarorlikning tegishli darajasiga ega bo'ladi.[1] Ushbu harakat ifloslanishni nazorat qilish yoki o‘simlik va hayvonlar xilma-xilligini saqlash uchun kurash sifatida ham qaralishi mumkin. Shu sababli, yer etikasi, ekologik etika, bioxilma-xillik, ekologiya va biophilia gipotezasi atrof-muhit muhofazasi doirasida muhim tushunchalar hisoblanadi. Ushbu harakat turli yondashuvlarni o‘z ichiga oladi, jumladan: bozor iqtisodiga asoslangan ekologizm, dindor ekologizm va tabiatni muhofaza qilish harakati.
Asosiy ma’nosi jihatidan, atrof-muhit muhofazasi inson va tabiat tizimlari o‘rtasidagi munosabatlarni muvozanatlashga harakat qiladi, shunday qilib, barcha tarkibiy qismlar barqarorlik nuqtayi nazaridan to‘g‘ri taqsimlanadi.[2] Ushbu muvozanatga qanday erishish mumkinligi borasida turli qarashlar mavjud va ekologik muammolarni hal qilishning turli yo‘llari mavjud. Odatda atrof-muhit muhofazasi va ekologik muammolar yashil rang bilan ifodalanadi[3], ammo bu ramz "greenwashing" (yashil marketing) deb ataluvchi reklama sanoati tomonidan o‘zlashtirilgan.[4]
Atrof-muhit muhofazasi harakati anti-environmentalizm tomonidan tanqid qilinadi. Bu harakat tarafdorlari yer tizimi ba’zi atrof-muhit muhofazachilari ta’kidlagan darajada zaif emasligini ilgari suradi hamda insoniyatning iqlim o‘zgarishiga qo‘shayotgan hissasi bo‘rttirilgan yoki inson taraqqiyotiga qarshi harakat sifatida ko‘rsatilayotganini iddao qiladi.[5]
Manbaalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „"Environmentalism – Definition and More from the Free Merriam-Webster Dictionary". Merriam-webster.com. 13 August 2010.“.
- ↑ „Badri, Adarsh (5 February 2024). "Feeling for the Anthropocene: affective relations and ecological activism in the global South". International Affairs. 100 (2): 731–749.“.
- ↑ „Cat Lincoln (Spring 2009). "Light, Dark and Bright Green Environmentalism". Green Daily.“. 2009-yil 25-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2025-yil 1-fevral.
- ↑ „Bowen, Frances; J. Alberto Aragon-Correa (2014). "Greenwashing in corporate environmentalism research and practice: The importance of what we say and do". Organization & Environment.“.
- ↑ „Rowell, Andrew (1996). Green Backlash. Routledge.“.