Elifba alifbosi

1911-yilda Rexhep Voka tomonidan yaratilgan „Elifbaja shqip“.

Elifba alifbosi (alban tilida: Elifbaja, Usmonli turk tilidan: ạlfbạ, romanlashtirilgan: Elifbâ) XIV asrdan 1911-yilgacha Usmonlilar imperiyasi davrida alban tilining asosiy yozuv tizimi edi. Abjad Usmonli tilining bu albancha varianti ishlatilgan. Elifbaja shqipning soʻnggi versiyasini Rexhep Voka (1847—1917) ixtiro qilgan.

Tarixi

1861-yilgi Davud Borichi asaridan olingan sahifa.

Usmonli turk alifbosi asosan Albaniya musulmonlari tomonidan yaxshi qabul qilingan, lekin baʼzi nasroniylar tomonidan ham foydalanilgan. Ayniqsa, Bejte sheʼriyati davrida ushbu alifbo qoʻllanilgandan soʻng, arab yozuvida alban tili uchun asarlar 1861-yildan boshlab Konstantinopolda Prizren Ligasining taniqli aʼzosi Mulla Davud Borichi tomonidan nashr etila boshlangan.

1909 va 1910 yillarda Alban yosh turklari tarafdorlari lotin yozuvini islomga zid deb hisoblaganliklari uchun arab alifbosini qabul qilish harakatlari boʻlib oʻtdi. Elbasanda musulmon ulamolari arab yozuvi uchun namoyish oʻtkazib, oʻz jamoatlariga lotin yozuvidan foydalanish ularni kofir qilishini aytishdi. 1911-yilda yosh turklar lotin alifbosiga qarshi chiqishdi va alban tili uchun hozirgi lotin alifbosi qabul qilindi. Arab yozuvi talaffuzidagi noaniqlikni bartaraf etish uchun Rexxep Voka 44 undosh va unlilardan iborat moslashtirilgan arab alifbosini ishlab chiqdi va uni 1911-yilda nashr etdi. Biroq Monastir kongressi tufayli undan deyarli foydalanilmadi. Keyin Tiranli Fazli bu yozuvdan foydalanib, oʻttiz ikki sahifalik grammatikani nashr qildi. Oʻsha paytda faqat bitta alban gazetasi arab yozuvida chiqdi va u qisqa muddat davomida oʻz faoliyatini yakunlagan. Keyinchalik qanday yozuv paydo boʻlishidan qatʼi nazar, bunday material alban milliy ongini koʻtardi.