Dekolonizatsiya
 | Bu maqolada bir qancha muammolar mavjud. Iltimos, ularni tuzatib yordam qiling yoki shu muammolarni munozara sahifasida muhokama qiling.
|
Dekolonizatsiya – bu mustamlakachilikni yoʻq qilish jarayoni. Asosan ikkinchi jahon urushidan keyin Yevropa mustamlakalarining (dominionlar, protektoratlar va mandat hududlar), asosan Osiyo va Afrikadagi, siyosiy mustaqillikka erishish jarayoni. Ushbu atamaning maʼnosi va qoʻllanishi bahsli. Baʼzi dekolonizatsiyani oʻrganuvchi olimlar, ayniqsa, mustamlakalarning mustaqillik harakatlariga va global mustamlaka imperiyalarining qulashiga eʼtibor berishadi[1] [2] Boshqa olimlar bu atamaning maʼnosini mustamlakachilik tajribasining iqtisodiy, madaniy va psixologik jihatlarini qamrab olgan holda kengaytiradilar[3]. Dekolonizatsiyani oʻrganuvchi olimlar dekolonializm deb nomlanuvchi tafakkur maktabini tashkil etadilar va muvaffaqiyatli mustaqilliq uchun harakatlardan keyin ham mustamlaka davlatlarda hokimiyat mustamlakasi va bilimlar mustamlakasiga qarshi kurashda dekolonial asosni qoʻllaydilar. Dekolonizatsiya olimlari dekolonializm deb nomlanuvchi tafakkur maktabini shakllantiradilar va muvaffaqiyatli harakatlardan keyin ham koʻchmanchilar mustamlakachi davlatlarda hokimiyat mustamlakasi va bilimlarning mustamlakaligiga qarshi kurashda dekolonial asosni qoʻllaydilar. Mustamlakadan keyingi davr olimlari gʻarb dunyoqarashlarini tanqid qilib, bilimlarni mustamlakachilikdan chiqarish va anʼanaviy ekologik bilimlarni markazlashtirish tarafdori[4] [5]. Dekolonizatsiya maʼnosini siyosiy mustaqillikga erishish jarayonidan, tashqari kengaytiradigan bu keng yondashuv munozaralar va tanqidlarni keltirib chiqardi.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Hack, Karl (2008). International Encyclopedia of the Social Sciences. Detroit: Macmillan Reference. pp. 255–257. ISBN 978-0028659657..
- ↑ John Lynch, ed. Latin American Revolutions, 1808–1826: Old and New World Origins (1995)..
- ↑ Betts, Raymond F. (2012). "Decolonization a brief history of the word". Beyond Empire and Nation. Brill. pp. 23–37. doi:10.1163/9789004260443_004. ISBN 978-90-04-26044-3. JSTOR 10.1163/j.ctt1w8h2zm.5.
- ↑ Nabobo-Baba, Unaisi (2006). Knowing and Learning: An Indigenous Fijian Approach. Institute of Pacific Studies, University of the South Pacific, Suva. pp. 1–3, 37–40. ISBN 978-982-02-0379-2..
- ↑ Tuhiwai Smith, Linda (2013). Decolonizing Methodologies: Research and Indigenous Peoples. Zed Books. ISBN 978-1-84813-953-4..