Chinni-fayans sanoati

Chinni-fayans sanoati - chinni, fayans va boshqa nafis keramika maxsulotlari ishlab chiqaradigan sanoat tarmogʻi. Uyroʻzgʻorda ishlatiladigan chinni buyumlar va badiiy chinni mahsulotlar, fayans, yarim chinni va mayolika mahsulotlari ishlab chiqarishni qamraydi. Chinni-fayans sanoatis. mahsulotlari roʻzgʻorda, ayrim sanoat tarmoklarida keng qoʻllanadi. Chinni idishlar tayyorlash qad. Xitoyda 4—6-asrlarda paydo boʻldi. Yevropada birinchi chinni zdi 1710-yilda Meysen (Germaniya)da, Rossiyada 1744-yilda qurilgan. Oʻzbekistonda Chinni-fayans sanoatis, asosan, 20-asrning 50-yillaridan rivojlana boshladi. Unga qadar Oʻrta Osiyoga chinni buyumlar qadimdan Xitoy va Erondan, 19-asrning 2yarmidan boshlab Rossiyadan keltirilgan. Roʻzgʻorda, asosan, mahalliy kulollar tayyorlagan sogyul idishlar (piyola, kosa, lagan, xum, xurmacha, chiroqdon va boshqalar)dan foydalanilgan (qarang Kulolchilik).

1952-yilda Toshkent chinni zdida milliy bezakli chinni buyumlar ishlab chiqarila boshladi. 1970-yilda yillik ishlab chiqarish kuvvati 22 mln. dona mahsulot boʻlgan Samarkand chinni zdi, 1978-yilda yillik ishlab chiqarish kuvvati 29 mln. dona mahsulot boʻlgan Quvasoy chinni zdi ishga tushirildi. 1967-yilda Angren keramika kti ishga tushirilishi bilan respublikada turli xil fayans va chinni plitkalar va sanitariyaqurilish mahsulotlari ishlab chiqarish yoʻlga qoʻyiddi.

20-asrning 70-yillari oʻrtalarida Oʻzbekiston Chinni-fayans sanoatis.da 40,5 mln. dona chinni mahsulotlar (shu jumladan, 0,44 mln. dona sanitariyaqurilish buyumlari) ishlab chiqarildi. Respublika Chinni-fayans sanoatis. korxonalarida aholi ehtiyojlari uchun milliy uslubdagi chinni buyumlar (piyola, choynak, kosa, tarelka, lagan, koʻza, sovgʻabop toʻplamlar), qurilishda ishlatiladigan fayans plitkalar chiqariladi. Tarmoqda "Oʻzbekengilsanoat" davlataksiyadorlik kompaniyasi tarkibiga kiradigan korxonalar: Abdurauf Ibrohimov nomidagi "Toshkent chinni zavodi" aksiyadorlik jamiyati, Samarkand "Nafis" aksiyadorlik jamiyati, "Quvasoy chinnisi" aksiyadorlik jamiyati. 2003-yilda tarmoq korxonalarida 44 mln. dona chinni mahsulotlari ishlab chiqarildi. Chinni buyumlar chet ellarga eksport qilinadi. "Oq oltin", "Tong", "Uzum", "Tovus", toʻplamlari xalqaro koʻrgazmalarda oltin medallar bilan taqdirlangan.

Xorijiy mamlakatlardan Xitoy, GFR, AQSH, Fransiya, Yaponiya, Chexiya va boshqalarda Chinni-fayans sanoatis. taraqqiy etgan. Germaniyada "Rozental", "Xuchenroyter", Fransiyada "Bernardo", "Dyupe", Buyuk Britaniyada "Uejvud", Yaponiyada "Noritake" tarmoqdagi eng yirik va tarixiy anʼanalariga ega boʻlgan firmalar hisoblanadi.

Adabiyot

• Amindjanova M., Sayko E., Keramika, steklo i farfor v Sredney Azii, T., 1968; Texnologiya farforovogo i fayansovogo proizvodstva, M., 1975.