Charles Jaffe
Charles Jaffe (1879-yil, Dubrona shahri, Belarusiyada tugʻilgan — 1941-yil 12-iyul, Bruklin shahri, AQShda vafot etgan) — belaruslik, amerikalik shaxmat ustasi va shaxmat yozuvchisi.
AQShga koʻchib oʻtishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Jaffe Belorussiya (oʻsha paytdagi Rossiya imperiyasi) Dubrona shahrida (hozirgi Vitsebsk viloyati) kichik shaharchada tugʻilgan. Shaxmat tarixchisi Edvard Vinter va boshqalar tomonidan berilgan maʼlumotga koʻra, uning aniq tugʻilgan sanasi haqida katta shubha bor. Turli manbalarda uning tugʻilgan sanasi 1876 — 1887-yillar oraligʻida keltirilgan. Jaffe 1896-yilda Qoʻshma Shtatlarga koʻchib oʻtdi va New-Yorkda joylashdi. U 1910-yilda professional shaxmatchi boʻlgunga qadar ipak fabrikasida savdogar boʻlib ishladi.
Shaxmatdagi faoliyati
[tahrir | manbasini tahrirlash]
1904-yilda u Sent-Louisda (7-Amerika Kongressi) 5/11 bilan 10 oʻyinchi orasida 7-oʻrinni egalladi, Frank James Marshall gʻalaba qozondi[1]. Jaffe 1907-yilda New-Yorkda oʻtkazilgan mini-oʻyinda yetakchi oʻyinchi Jacques Miesesni 2:0 hisobida magʻlub etdi[1]. 1909-yilda Jaffe Bruklindagi Bath Beachda kichik turnirda 3/5 bilan 6 oʻyinchi orasida 3-oʻrinni egalladi (Herbert Rosenfeld gʻalaba qozongan). Shuningdek, 1909-yilda Jaffe Frank Marshallga 3,5-5,5 (+2 =3 −4) hisobida yutqazdi. 1911-yilda u New-Yorkda 9/12 hisobida 3-4-oʻrinlarni egalladi (Marshall gʻalaba qozongann). Ushbu faoliyatidagi eng yaxshi natijadan soʻng Charles Jaffe Carlsbad 1911-yilgi shaxmat turnirida xalqaro debyut qildi. U yerda u 26 oʻyinchidan 8,5/25 bilan 23-oʻrinni egalladi.1913-yilda u New-Yorkda (Milliy) 9,5/13 ball bilan Jose Raul Capablanca va Marshalldan keyin 3-oʻrinni egalladi. 1913-yilda u New-Yorkda Capablancaga qarshi oʻyinda 0,5-2,5 hisobida yutqazdi. Oʻsha yili New-Yorkdagi keyingi turnirda Jaffe 0,5/6 ball toʻpladi va Marshall gʻalaba qozongani uchun 4 oʻyinchi ichida 4-oʻrinni egalladi[2].
Jaffe shoir va shaxmat ustasi Alfred Kreymborg tomonidan „Sharqiy shaxmatning valiahd shahzodasi“ laqabini oldi. U tez-tez Stuyvesant shaxmat klubida oʻynagan, shaxmatchilar va qiziqarli personajlar bilan uchrashgan, koʻplab kuchli oʻyinchilar bu klubga aʼzo boʻlgan va Manhattanning Quyi Sharq tomonida joylashgan. „Jaffe oʻzining qashshoqligi bilan mashhur edi“ va "uning uslubi „betakror qahvaxona“ edi[3]. Jaffe oʻz daromadining katta qismini u yerda oʻynagan qiyin oʻyinlar va koeffitsientli oʻyinlar orqali oldi. Oʻsha davrdagi klubning rang-barang muhiti "Men bilgan Bobbi Fisher va boshqa hikoyalar " kitobida tasvirlangan[4].
1916 — 1927-yillar
[tahrir | manbasini tahrirlash]1916-yilda Jaffe David Janowskiga (+4 =4 −5) qiyinchilik bilan magʻlub boʻldi. Keyin 1917-1918-yillarda u Janowskiyga qarshi javob oʻyinini oʻtkazdi, bu safar (+4 =4 −10) hisobida magʻlub boʻldi. 1918-yilda Jaffe New-Yorkdagi Rye Beachda 3-5 oʻrinlarni egalladi (Abraham Kupchik gʻalaba qozongan). 1922-yilda u New-Yorkda (CCI) Edward Laskerdan keyin 2-oʻrinni egalladi. 1925-yilda Ogayo shtatidagi Sidar Point shahrida 3-oʻrinni egalladi. 1926-yilda u Chicagoda 4-5 oʻrinni egalladi (Marshall gʻalaba qozongan). 1926-yilda u New-Yorkda shaxmat turnirida Kupchikdan keyin 2-oʻrinni egalladi.
1927-yilda Jaffe New-Yorkdan Buenos-Ayresdagi Aleksandr Alyoxinga kabel yubordi, u yerda Alyoxin Jahon chempionatida Jose Raul Capablanca bilan oʻynadi. Kabelda Jaffe tomonidan Qirolicha Gambitining yangi oʻzgarishi tahlili mavjud boʻlib, Alyoxin oʻyinda foydalangan. Gʻalaba qozongan Alyoxin New-Yorkka qaytgach, Valdorf-Astoriya mehmonxonasida Jaffe bilan ikki oʻyin oʻtkazdi, moliyaviy toʻlovlarsiz, Jaffe uchun yaxshilik qildi va ikkala oʻyinda ham gʻalaba qozondi[3].
Shaxmatdagi soʻngi yillari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Jaffe 1930-yillarning oʻrtalarida Metropolitan ligasi oʻyinlariga vaqti-vaqti bilan kirishganidan tashqari, oʻn yil davomida eng raqobatbardosh oʻyinchi sifatida keyinchalik shaxmatni tark etdi, u 1934-yilda yosh (lekin allaqachon juda kuchli) Ruben Fineni magʻlub etdi[5]. Jaffe 1930-yilda New-Yorkda Isaak Kashdanga 0-3 hisobida magʻlub boʻlgan. Kashdan bu vaqtda Qoʻshma Shtatlardagi eng yaxshi shaxmatchi edi[6]. Jaffe „Jaffeʼs Chess Primer“ asarini 1937-yilda yozgan (Parnassus tomonidan nashr etilgan). Bu orada uning sogʻligʻi yomonlashdi. Jaffe shuningdek, Yahudiy tilida bir nechta asarlarni nashr etdi[7]. Uning keyingi hayotida shaxmatga qaytishi yozuvchi va shaxmat ustasi Alfred Kreymborg tomonidan „Shaxmat ixlosmandni qayta oladi“ qissasida tasvirlangan[8]. Jaffe 1938-yilda Bostonda boʻlib oʻtgan shaxmat boʻyicha AQSh ochiq chempionatida finalga yoʻl oldi va u yerda Al Horowitz gʻalaba qozongani uchun 4/11 hisobida 8-oʻrinni egalladi[9]. Jaffening yakuniy turniri 1939-yilda New-Yorkda shaxmat boʻyicha AQSh ochiq chempionati boʻlib, u finalga yoʻllanma oldi, lekin Ruben Fine gʻalaba qozongani uchun ushbu guruhdagi barcha 11 oʻyinida magʻlub boʻlib, 12-oʻrinni egalladi[10].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 chessmetrics.com, the Charles Jaffe results file
- ↑ 1913 New York Progressive Tournament result
- ↑ 3,0 3,1 The World of Chess, by Anthony Saidy and Norman Lessing, 1974, New York, Random House, pp. 190-191.
- ↑ The Bobby Fischer I Knew And Other Stories, by Arnold Denker and Larry Parr, San Francisco 1995, Hypermodern Press
- ↑ http://www.mychess.com (Wayback Machine saytida 2020-07-18 sanasida arxivlangan), the Charles Jaffe games file.
- ↑ The Bobby Fischer I Knew And Other Stories, by Arnold Denker and Larry Parr, San Francisco 1995, Hypermodern Press, p. 197.
- ↑ The Bobby Fischer I Knew And Other Stories, by Arnold Denker and Larry Parr, San Francisco 1995, Hypermodern Press, p. 259.
- ↑ Reprinted in The Fireside Book of Chess, by Irving Chernev and Fred Reinfeld.
- ↑ „Amsterdam (NED-ch10th) 1938“. 2010-yil 15-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 21-oktyabr..
- ↑ „Aberdeen (Scottish Championship) 1939“. 2009-yil 4-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 6-oktyabr..