Kontent qismiga oʻtish

Buyuk Misr muzeyi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Buyuk Misr muzeyi
المتحف المصرى الكبير
Umumiy maʼlumot
Turi Muzey
Meʼmoriy uslubi Modern
Joylashuvi Giza, Misr
Mamlakat Misr
Narxi $795 million[1]
Mijoz Qadimiy ashyolar vazirligi
Texnik holati
Binoning ichki maydoni 81, 000 kv.m[2]
Dizayn va konstruksiya
Meʼmor Heneghan Peng
Asosiy pudratchilar OCI/BESIX
Vebsayt
gem.gov.eg
Buyuk Misr muzeyi

Buyuk Misr muzeyi (GEM; arabcha: المتحف المصرى الكبير al-Mathaf al-Masriyy al-Kabir), shuningdek, Giza muzeyi sifatida ham tanilgan. Misrning Giza shahridagi arxeologik muzey. Ochilgach, GEM dunyodagi eng yirik arxeologiya sohasidagi muzeyga aylanadi. Unda qadimgi Misr artefaktlari, shu jumladan Tutanxamonning toʻliq kolleksiyasi saqlanadi[3]. Muzey taxminan 480, 000 kvadrat metr[4]. Giza piramida majmuasidan taxminan 2 km uzoqlikda joylashgan va Giza platosining Giza 2030 deb nomlangan yangi bosh rejasining bir qismidir.

Belgiyaning BESIX Group kompaniyasi va Misrning Orascom Construction kompaniyasi tomonidan tashkil etilgan qoʻshma korxona tomonidan amalga oshirilgan muzey qurilishi 2021-yilda yakunlanishi rejalashtirilgan edi[5]. Muzeyning ochilishi 2021-yilda eʼlon qilinishi kerak edi[6], ammo yana ochilishi 2022-yil oxiriga qoldirildi[7].

Umumiy koʻrinish

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bino loyihasi 2002-yil 7-yanvarda eʼlon qilingan arxitektura tanlovida[8] tasdiqlangan. Tashkilotchilarga 82 mamlakatdan 1557 ta ariza kelib tushgan va bu tarixdagi ikkinchi yirik arxitektura tanloviga aylandi. Tanlovning ikkinchi bosqichida 20 ta ish oʻz dizayni boʻyicha qoʻshimcha maʼlumotlarni taqdim etdi. Hayat 2003-yil 2-iyunda yakunlandi. Tanlovda arxitektorlar Róisín Heneghan va Shi-Fu Peng gʻolib chiqdi va ularning Heneghan Peng Architects kompaniyasi (Irlandiya) 250 000 dollar yutib oldi. Ikkinchi oʻrin Kup Himmelblauga nasib etdi[9]. Bino Heneghan Peng Architects, Buro Happold va Arup tomonidan ishlab chiqilgan. Landshaft va hudud bosh rejasi West 8 tomonidan ishlab chiqilgan, koʻrgazmaning bosh rejasi, dizayni va muzey rejasi Atelier Brückner tomonidan ishlab chiqilgan[10].

Buyuk Misr muzeyi. 2019-yilda

Bino rejadagidek qirrali uchburchak shaklida qilingan. U piramidalardan 2 km gʻarbda, avtomobil yoʻllari kesishmasi yaqinida joylashgan. Binoning shimoliy va janubiy devorlari toʻgʻridan-toʻgʻri Buyuk Xufu piramidasi va Menkaure piramidasi bilan toʻgʻri keladi. Bino oldida xurmo daraxtlari bilan toʻldirilgan katta maydon bor. Muzeyning asosiy xususiyatlaridan biri binoning old jabhasini tashkil etuvchi alabasterdan yasalgan shaffof tosh devordir. Asosiy kirish eshigi ichida katta haykallar namoyish etiladigan atrium mavjud.

2010-yil 2-fevralda Hill International Misr Madaniyat vazirligi Hill va EHAF Consulting Engineers qoʻshma korxonasi bilan Buyuk Misr muzeyini loyihalash va qurish jarayonida loyiha boshqaruvi xizmatlarini koʻrsatish boʻyicha shartnoma imzolaganini eʼlon qildi.

Loyihaning umumiy taxminiy qiymati 550 million AQSH dollarini tashkil etadi, shundan 300 million AQSh dollari Yaponiya kreditlari hisobidan moliyalashtirilgan, qolgan qismi Antikvarlar Oliy Kengashi, boshqa xayriyalar va xalqaro fondlar hisobidan moliyalashtiriladi.

Yangi muzey eng soʻnggi texnologiyalarni, jumladan virtual reallikni oʻz ichiga olgan. Muzey shuningdek, boshqa mahalliy va xalqaro muzeylar bilan toʻgʻridan-toʻgʻri aloqa qilish uchun muzeylar oʻrtasidagi xalqaro aloqa markazini oʻrnatgan. Buyuk Misr muzeyi bolalar boʻlimi, konferensiya markazi, oʻquv markazi va qadimgi fir’avnlarning makonlariga oʻxshash ustaxonalarni oʻz ichiga oladi.

Jarayon

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Buyuk Misr muzeyi ichidagi Ramses II haykali

2002-yil 5-yanvarda Misrning oʻsha paytdagi prezidenti Husni Muborak Buyuk Misr muzeyiga tamal toshini qoʻydi. 2006-yil 25-avgustda Ramses II haykali muzey qurilishi munosabati bilan Qohiradagi Ramses maydonidan Giza platosiga koʻchirildi. Taxminan 3200 yoshda ekanligi taxmin qilingan Ramses II haykali 2018-yil yanvar oyida muzeyning kirish qismiga koʻchirildi[11][12].

2007-yilda GEM Yaponiya xalqaro hamkorlik bankidan 300 million dollar kredit oldi. Ushbu qarzni Misr hukumati 147 million dollari, qolgan 150 million dollar xayriya va xalqaro tashkilotlar hisobidan moliyalashtiriladi[13].

2008-yil avgust oyi oxirida dizayn jamoasi Misr Madaniyat vazirligiga 5000 dan ortiq chizmalarni taqdim etdi. Shundan soʻng, 2008-yil oktabr oyida qurilish tenderi eʼlon qilindi. Bino uchun joy tayyorlash ishlari boshlab yuborildi.

Tender 2009-yil sentabrida, taxminiy yakunlanishi 2013-yilda boʻlishi kerak edi[14].

2012-yilning 11-yanvarida Misrning Orascom Construction (OC) va Belgiyaning BESIX kompaniyasi oʻrtasidagi qoʻshma korxona Buyuk Misr muzeyining (GEM) uchinchi bosqichi boʻyicha shartnoma imzoladi, bu shartnoma qiymati 810 million dollarga teng boʻlgan.

Muzey 2019-yilda qurilmoqda

2018-yil yanvar oyida Besix va Orascom Buyuk Misr muzeyiga 82 tonna ogʻirlikdagi 3200 yoshl Ramzes II haykalini olib kelib oʻrnatdilar. Bu muzeyda oʻzining kattaligi tufayli qurilish paytida oʻrnatilgan birinchi artefakt edi[15][16].

2018-yilning 29-aprelida GEMga kirish joyi yaqinida yongʻin sodir boʻldi, biroq artefaktlar zarar koʻrmadi. Yongʻin bartaraf etildi, lekin sabablari nomaʼlum qoldi[17].

2018-yil may oyida qirol Tutanxamonning aravalari GEMga koʻchirildi[18].

GEM direktori Tarek Tavfikning soʻzlariga koʻra, 2018-yil noyabr oyida toʻliq ochilish smetasi 2020yilning soʻnggi choragiga surildi[19].

2020-yil aprel oyida muzey ochilishi rejalashtirilgan COVID-19 pandemiyasi tufayli 2021-yilga kechiktirildi[20].

Logotip dizayni

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2018-yil 10-iyun kuni muzeyning „logotipi“ eʼlon qilindi, u muzeyning Misr va dunyoda targʻibot kampaniyasida foydalaniladi. Livan-Gollandiya logotipi Tariq Atrissi tomonidan ishlab chiqilgan[21]. Dizaynning narxi 800 000 Misr funt sterlingini tashkil etdi, bu Germaniyaning „Atelier Bruckner“ kompaniyasi tomonidan amalga oshirilgan muzey koʻrgazmasini loyihalash xarajatlaridan qoplanadi[22].

Koʻrgazmalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tutanxamonning niqobi

Koʻrgazma 18 000 ga yaqin eksponatlarni (Tutanxamon galereyalarida taxminan 5000 ta ob’ekt va boshqa galereyalarda taxminan 13 000 ta ob’ekt) 50 000 ga yaqin eksponatdan iborat muzey maydonining taxminan uchdan bir qismini qamrab oladi. Asosiy diqqatga sazovor joy shoh Tutanxamonning qabri toʻplamining birinchi koʻrgazmasi boʻladi. Toʻplam jami 5000 ga yaqin buyumni oʻz ichiga oladi va Qohiradagi Misr muzeyidan olib kelinadi. Boshqa ob’ektlar Luksor, Minya, Sohag, Assiut, Beni Suef, Fayum, Delta va Iskandariyadagi omborlar va muzeylardan koʻchiriladi[23].

2021-yil avgust oyida rekonstruksiya qilingan Xufu kemasi, quyosh barkasi, Buyuk Piramida yonidagi Giza Quyosh qayiq muzeyidan Buyuk Misr muzeyiga koʻchirilgan[24].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ 1,0 1,1 „Construction begins of Japan-backed Egyptian museum“ (2012-yil 15-mart). 2012-yil 20-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 15-iyul.
  2. ↑ „Construction of the Grand Egyptian Museum has been kicked-off“. Japan International Cooperation Agency (2012-yil 12-mart). Qaraldi: 2014-yil 3-noyabr.
  3. ↑ Nancy Farghalli. „Marketplace: Egypt's next big thing“. Marketplace. American Public Media (2006-yil 25-iyul). 2008-yil 15-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 31-may.
  4. ↑ „Overview“. gem.gov.eg. 28-dekabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-may 2016-yil.
  5. ↑ „BESIX on Grand Egyptian Museum's construction challenges“. Construction Week.
  6. ↑ „Opening of Cairo's greatly anticipated 9bn Grand Egyptian Museum delayed again because of coronavirus“. www.theartnewspaper.com (7-aprel 2020-yil). Qaraldi: 2021-yil 14-yanvar.
  7. ↑ „Grand Egyptian Museum Opening Announcement“. grandegyptianmuseum.org. Qaraldi: 2022-yil 5-fevral.
  8. ↑ Mansour, Yasser. The Grand Museum of Egypt: International Architecture Competition. American Univ in Cairo Press, 2003. ISBN 9789773054717. Qaraldi: 1-noyabr 2016-yil. 
  9. ↑ „Archived copy“. 2014-yil 4-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 28-mart.
  10. ↑ „heneghan peng architects - The Grand Egyptian Museum | Giza, Egypt“. www.hparc.com. Qaraldi: 2021-yil 15-aprel.
  11. ↑ „Egypt's treasures to receive a new 14 billion home - CNN“ (en-US). CNN (2018-yil 5-iyun). Qaraldi: 2018-yil 9-iyun.
  12. ↑ „Ramses II statue to be transferred to Grand Egyptian Museum entrance - Egypt Independent“ (en-US). Egypt Independent (2018-yil 18-yanvar). Qaraldi: 2018-yil 26-fevral.
  13. ↑ „Grand Egyptian Museum project moves forward“. Thenational.ae. 2009-yil 25-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 16-dekabr.
  14. ↑ Lidstone. „Egyptian Grand Museum worthy of the Pharaohs“. Thenational.ae (20-iyul 2009-yil). 2010-yil 27-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 16-dekabr.
  15. ↑ „Giant statue of Ramses II moves to new museum“ (en). www.theconstructionindex.co.uk. Qaraldi: 2021-yil 22-aprel.
  16. ↑ „Besix hauls 82-tonne statue of Ramses II to new home - News - GCR“. www.globalconstructionreview.com (29-yanvar 2018-yil). Qaraldi: 2021-yil 22-aprel.
  17. ↑ „Investigators Continue to Probe Grand Egyptian Museum Blaze in Giza“. Albawaba (1-may 2018-yil). Qaraldi: 6-may 2018-yil.
  18. ↑ „King Tutankhamen's military chariot moved to new Egyptian museum“. Reuters (6-may 2018-yil). Qaraldi: 6-may 2018-yil.
  19. ↑ „Grand Egyptian Museum pushes full opening to 2020“. theartnewspaper.com (8-noyabr 2018-yil). Qaraldi: 19-may 2019-yil.
  20. ↑ „Egypt postpones launch of mega projects to 2021 due to coronavirus“. Reuters (4-aprel 2020-yil).
  21. ↑ „Tarek Atrissi Design“. atrissi.com (12-iyul 2018-yil).
  22. ↑ „The Grand Egyptian Museum Logo Launch“. .atelier-brueckner (2018-yil 12-iyun).
  23. ↑ Allison Keyes: For the First Time, All 5,000 Objects Found Inside King Tutʼs Tomb Will Be Displayed Together, Smithsonian.com, 21 December 2016.
  24. ↑ „In pictures: Egypt pharaoh's 'solar boat' moved to Giza museum“. BBC News (2021-yil 7-avgust). Qaraldi: 2021-yil 7-avgust.

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Buyuk_Misr_muzeyi&oldid=4248525" dan olindi