Braziliya — Italiya munosabatlari
 | |
 Braziliya |
 Italiya |
Braziliya — Italiya munosabatlari Braziliya va Italiya oʻrtasidagi ikki tomonlama tashqi aloqalardir. Mamlakatlar oʻrtasida doʻstona munosabatlar mavjud boʻlib, uning ahamiyati Italiyaning Braziliyaga migratsiya tarixiga asoslanadi. Taxminan 31 million braziliyalik — mamlakat aholisining 15 foizi italyan millatiga mansubligini bildirgan. Shunday qilib, Braziliya italyan ildizlariga ega boʻlgan odamlar soni boʻyicha Italiyadan keyin dunyoda ikkinchi oʻrinda turadi. Bundan tashqari, San-Paulu dunyodagi eng koʻp italyan aholisi boʻlgan shahar hisoblanadi[1]. Davlatlar quyidagi tashkilotlarga aʼzo: G20, Birlashgan Millatlar Tashkiloti va Jahon Savdo Tashkiloti.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]1822-yil sentyabrda Braziliya Portugaliyadan mustaqilligini eʼlon qildi. 1826-yilda Parma gersogligi Braziliya mustaqilligini tan oldi va 1827-yilda Braziliyaga Ikki Sitsiliya qirolligidan elchi keldi[2]. 1836-yilda Italiyaning boʻlajak birlashtiruvchisi Juzeppe Garibaldi Braziliyaga surgunga joʻnadi va Braziliyaning Rio Grande-du-Sul shtatining separatistik harakatida qatnashdi[3]. 1861-yilda Braziliya imperatori Pedro II qirol Viktor Emmanuel II davridagi Italiya qirolligini tan oldi[4]. 1861-yil noyabrda Italiya Rio-de-Janeyroda elchixona ochdi. 1871-yil oktyabr oyida imperator Pedro II Yevropaga safari doirasida Italiyaga safar qildi[5].
1875-yilda Braziliya oʻz aholisini koʻpaytirishni xohlab, immigratsiyani ragʻbatlantirishni boshladi va qishloq joylarda „koloniyalar“ tashkil qildi[6]. Shundan soʻng italiyaliklarning Braziliyaga ommaviy migratsiyasi boshlandi: 1880-yildan 1920-yilgacha mamlakatga bir milliondan ortiq italiyaliklar koʻchib kelgan.
Birinchi jahon urushi paytida markaziy kuchlar muntazam ravishda Braziliya savdo kemalarini choʻktirganlar, bunga javoban Braziliya ularga qarshi urush eʼlon qildi. Braziliya urushda faol ishtirok etgan yagona Lotin Amerikasi davlati boʻldi: xususan, Yevropa qirgʻoqlariga 8 ta harbiy kema yuborgan[7]. Urush tugagandan soʻng, Braziliya ham, Italiya ham Versal shartnomasini imzolashda qatnashganlar.
1939-yilda Ikkinchi jahon urushi boshlandi, unda Braziliya dastlab neytral pozitsiyani egalladi. Biroq, 1942-yilda nemis suv osti kemalari oltita Braziliya kemasini choʻktirdi va bunga javoban Braziliya Germaniya va Italiyaga urush eʼlon qildi[8]. 23000 askardan iborat Braziliya ekspeditsiya kuchlari Italiya kampaniyasida qatnashdi[9]. 1944-yilda Braziliya Italiya bilan diplomatik munosabatlarni toʻliq tikladi[4].
Jahon urushlari tugaganidan beri Braziliya va Italiya oʻzaro munosabatlarni bir qancha ikki tomonlama shartnomalar orqali mustahkamladilar, masalan, Migratsiya shartnomasi (1977)[10]; Ikki tomonlama soliqqa tortishning oldini olish toʻgʻrisidagi bitim (1979)[11]; Ekstraditsiya shartnomasi (1989)[12]; Jinoyat ishlari boʻyicha huquqiy hamkorlik toʻgʻrisidagi bitim (1993)[13]; Ilmiy-texnik hamkorlik toʻgʻrisidagi bitim (1997) va boshqalar[4]. Har ikki davlat xalqaro tashkilotlar ishlarida faol ishtirok etadi, Italiya rahbarlari muntazam ravishda Braziliyaga rasmiy tashriflar bilan boradilar va aksincha.
Yuqori darajadagi tashriflar
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Braziliyadan Italiyaga yuqori darajadagi tashriflar[4]:
- Prezident Fernando Color de Melo (1990)
- Prezident Fernando Enrike Kardoso (1997)
- Prezident Luiz Inasio Lula da Silva (2005, 2009)
- Prezident Dilma Russeff (2013, 2015)
Italiyadan Braziliyaga yuqori darajadagi tashriflar[4][14][15][16]:
- Prezident Juzeppe Saragat (1965)
- Prezident Oskar Luidji Skalfaro (1995)
- Prezident Karlo Azeglio Ciampi (2000)
- Bosh vazir Romano Prodi (2007, 2009)
- Bosh vazir Silvio Berluskoni (2010)
- Bosh vazir Matteo Renzi (2016)
Savdo aloqalari
[tahrir | manbasini tahrirlash]2015-yilda Braziliya va Italiya oʻrtasidagi umumiy savdo hajmi 7,4 milliard AQSh dollarini tashkil etgan[4]. Italiya Braziliyaning dunyodagi eng yirik oʻnta savdo hamkorlaridan biridir. 2013-yilda Italiyaning Braziliyaga kiritgan sarmoyasi 17,9 milliard dollarni tashkil etdi. Braziliyada Ferrari, Fiat va Lamborghini kabi italyan avtomobil ishlab chiqaruvchilari, shuningdek, italyan modasi va taomlari mavjud. Italiyada Embraer va qishloq xoʻjaligi kompaniyalari kabi Braziliyaning kompaniyalari ishlaydi. 2000-yilda Mercosurga aʼzo davlatlar (Braziliyani oʻz ichiga oladi) va Yevropa Ittifoqi (Italiyani oʻz ichiga oladi) erkin savdo shartnomasi boʻyicha muzokaralarni boshladilar[17].
Transporti
[tahrir | manbasini tahrirlash]Quyidagi aviakompaniyalar Braziliya va Italiya oʻrtasida toʻgʻridan-toʻgʻri parvoz qiladi: Alitalia va LATAM Brasil.
Doimiy diplomatik vakolatxonalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Braziliyaning Rimda elchixonasi[18] va Milanda bosh konsulligi[19].
- Italiyaning Braziliyada elchixonasi[20], Kuritiba[21], Portu Alegri[22], Rio-de-Janeyro[23], San-Paulu[24] bosh konsulliklari va Belu-Orizonti[25] hamda Resife[26] shaharlarida konsulliklari bor.
-
Braziliyaning Rimdagi elchixonasi -
Italiyaning Braziliyadagi elchixonasi -
Italiyaning Porto Alegridagi Bosh konsulligi -
Italiyaning San-Pauludagi Bosh konsulligi
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Encontro analisa imigração italiana em MG (in Portuguese)“. 13-fevral 2014-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-dekabr 2020-yil.
- ↑ „Brasil - Itália (in Portuguese)“. 20-may 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-dekabr 2020-yil.
- ↑ „Giuseppe Garibaldi: Exile in South America“. 27-aprel 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-dekabr 2020-yil.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 „Brazilian Ministry of Foreign Affairs: Italy“. 2019-yil 7-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15-yanvar 2017-yil.
- ↑ „Dom Pedro the Magnanimous, Second Emperor of Brazil (pg. 159-161)“. 20-may 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-dekabr 2020-yil.
- ↑ „The Italian Culture in Sao Paulo“. 7-noyabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-dekabr 2020-yil.
- ↑ „Brazil in the First World War“. 20-oktabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-dekabr 2020-yil.
- ↑ „A History of Brazil“. 4-may 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-dekabr 2020-yil.
- ↑ „Brazil in World War Two - The Campaign in Italy“. 16-may 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-dekabr 2020-yil.
- ↑ „Agreement between Brazil and Italy on Migration (in Portuguese)“. 2013-yil 20-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15-yanvar 2017-yil.
- ↑ „Brazil and Italy sign and Agreement on avoiding Double Taxation (in Portuguese)“. 17-yanvar 2019-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-dekabr 2020-yil.
- ↑ „Extradition Treaty between Brazil and Italy (in Portuguese)“. 2017-yil 18-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15-yanvar 2017-yil.
- ↑ „Tratado sobre Cooperação Judiciária em Matéria Penal (in Portuguese)“. 27-noyabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-dekabr 2020-yil.
- ↑ „President Oscar Luigi Scalfaro visits Brazil (in Portuguese)“. 31-avgust 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-dekabr 2020-yil.
- ↑ „Silvio Berlusconi in Brazil (in Portuguese)“. 20-may 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-dekabr 2020-yil.
- ↑ „Matteo Renzi se diz emocionado em visitar Salvador (in Portuguese)“. 20-may 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-dekabr 2020-yil.
- ↑ „European Commission: Mercosur“. 22-sentabr 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-dekabr 2020-yil.
- ↑ „Embassy of Brazil in Rome“. 31-may 2004-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-dekabr 2020-yil.
- ↑ „Consulate-General of Brazil in Milan“. 26-fevral 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-dekabr 2020-yil.
- ↑ „Embassy of Italy in Brasilia“. 4-dekabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-dekabr 2020-yil.
- ↑ „Consulate-General of Italy in Curitiba“. 30-noyabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-dekabr 2020-yil.
- ↑ „Consulate-General of Italy in Porto Alegre“. 1-dekabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-dekabr 2020-yil.
- ↑ „Consulate-General of Italy in Rio de Janeiro“. 2-dekabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-dekabr 2020-yil.
- ↑ „Consulate-General of Italy in São Paulo“. 1-dekabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-dekabr 2020-yil.
- ↑ „Consulate of Italy in Belo Horizonte“. 20-may 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-dekabr 2020-yil.
- ↑ „Consulate of Italy in Recife“. 2-dekabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-dekabr 2020-yil.